Lễ cầu an đầu năm mới, nét văn hoá tín ngưỡng của người Việt

Trong tâm thức người Việt, cầu an đầu năm không thể bỏ qua, được ông cha truyền tụng lâu đời, nét đẹp văn hóa tâm linh phi vật thể được gìn giữ và phát huy.

Mỗi địa phương, mỗi vùng miền có cách thức, tâm niệm khác nhau nhưng đều có chung một nhận thức rõ ràng, lễ cầu an được tiến hành vào dịp đầu năm mới. Bắt đầu từ dịp Tết Nguyên đán cho đến rằm tháng giêng (15 al) . 

Sở dĩ lễ được làm dịp đầu năm, (đặc biệt là ngày rằm tháng Giêng), trong 12 tháng của năm, trăng rằm tháng Giêng là sáng nhất, lúc đó trời đất giao hoà, vạn vật sinh sôi, khí tiết thanh minh. Do đó gia chủ thường chọn ngày rằm tháng Giêng để làm lễ cúng gia tiên, để tỏ lòng thành kính, cầu an cho đại gia đình trong năm đượchanh thông thuận lợi.

 Lễ vật để cúng cầu an cũng không phức tạp, xuất phát từ tâm mà sắm lễ, mỗi vùng quê mỗi cách. Nhưng lễ chung quy lại, có hai thứ căn bản đó là lễ thờ gia tiên, thần linh  và lễ thờ cúng Phật .

 Tùy theo mức độ kinh tế, tấm lòng mà lễ vật sắm có khác nhau, nhưng cốt lõi không thể thiếu một mâm đủ năm loại ngũ quả (năm loại trái cây khác nhau được bày biện trên mâm), đèn nến, hương đăng, rượu, xôi, gà cúng hoặc thủ lợn (đầu lợn được làm kỹ và luộc chín), thủ lợn ngậm đuôi lợn. Tiền Việt nam đồng (Lễ cầu an quê tôi là cúng tiền thật, không cúng tiền giấy, vàng mã âm phủ) .

Lễ vật được bày biện trên bàn thờ, cũng là lúc gia chủ châm hương bái nguyện, toàn bộ lễ vật được đem thờ cúng ngày lễ cầu an này hoàn toàn phải là đồ mới, không dùng lại đồ của ngày Tết dù chưa sử dụng .

 Bài văn cúng lễ cầu an cũng tùy theo từng vùng miền, từng quan niệm, bài văn cúng ngắn gọn, súc tích, mang tính tín ngưỡng nhân văn, tính giáo dục con cháu hướng về tổ tiên nguồn cội, tin tưởng vào tâm linh để có được những ngày tháng bình yên may mắn.

Điều đáng trân quý, lễ cầu an đầu năm ngày càng được nhân dân từ già cho tới trẻ lưu tâm, coi đó là một việc cần thiết phải làm để tỏ lòng nhớ ơn tiên tổ, mong muốn được xóa bỏ lỗi lầm trong cuộc sống để hướng tới những điều cao đẹp.