Lý do Nga vượt qua các lệnh trừng phạt của phương Tây ngoạn mục nhờ Putin làm điều này

Tổng thống Putin hồi đầu tháng này từng tuyên bố rằng lạm phát ở Nga đã chậm lại và tỷ lệ thất nghiệp vẫn ổn định.

Nhờ giá dầu tăng vọt, Nga vẫn là một cường quốc năng lượng đạt doanh thu bán hàng cao ngất ngưỡng.

Theo Veronica Carrion, một nhà nghiên cứu kinh tế tại Hiệp hội Ngân hàng Mỹ (ABA), chính quyền Putin đã "tái xây dựng nền kinh tế Nga thành một pháo đài" trong suốt gần một thập kỷ để chống chọi với những cú sốc từ bên ngoài. Nga đã chuẩn bị cho các lệnh trừng phạt sâu rộng từ năm 2014, sau khi nước này sáp nhập bán đảo Crimea - thời điểm Nga bắt đầu bị ảnh hưởng đáng kể vì một loạt các hạn chế thương mại sau vụ sáp nhập.

Thời điểm đó, Nga phải hứng chịu một loạt các biện pháp trừng phạt do phương Tây dẫn đầu. Nga đã đặt ra nhiều biện pháp để tự bảo vệ mình.

Theo đánh giá của tờ báo kinh tế Insider, hiện tại, Nga đang cho thấy khả năng phục hồi bất ngờ nhờ áp dụng một loạt các biện pháp, chẳng hạn như tăng cường dự trữ và loại bỏ vốn nước ngoài.

Đây là cách Nga đã và đang làm trong nỗ lực vượt qua các lệnh trừng phạt kinh tế từ phương Tây.

Moscow đã tăng cường dự trữ và tích trữ vàng

Trước xung đột Ukraine, Nga nắm giữ khối ngoại tệ lớn thứ 5 thế giới và lượng vàng dự trữ trị giá khoảng 630 tỷ USD, theo Viện Kinh tế mới nổi của Ngân hàng Phần Lan.

“Kho dự trữ này có thể bao gồm bảng cân đối kế toán của chính phủ và giúp hỗ trợ đồng rúp", nhà nghiên cứu Carrion viết.

Nga đã mất quyền truy cập vào khoảng một nửa số tiền đó do các lệnh trừng phạt, nhưng vẫn còn rất nhiều vàng được cất giữ trong nước khi Nga cũng là nhà sản xuất kim loại quý lớn thứ 2 thế giới.

Vàng dự trữ của Nga đã tăng gấp ba lần kể từ năm 2014 và tất cả số vàng này đều được cất giữ trong nước. Mỹ đã trừng phạt các giao dịch sử dụng vàng của Nga, nhưng điều đó sẽ không ngăn cản "các nước cơ hội" làm ăn với Moscow, theo ông Carrion.

Nga cũng tiếp tục tăng một số dự trữ dưới dạng quỹ khẩn cấp - nhờ thu được lợi nhuận lớn từ việc bán dầu và khí đốt.

Trong tháng 4 và tháng 6, Nga đã bổ sung 12,7 tỷ USD vào dự trữ khẩn cấp của họ. Các quỹ này sẽ được sử dụng để đảm bảo sự phát triển kinh tế ổn định trong bối cảnh các lệnh trừng phạt, theo tuyên bố của chính phủ Nga.

Nga "cai" vốn nước ngoài và trả bớt nợ

Ngoài việc tiết kiệm, Nga tự "cai" vốn nước ngoài bằng cách tích cực trả nợ trong 8 năm qua, theo Gian Maria Milesi-Ferretti, một nghiên cứu viên kinh tế cao cấp tại Trung tâm Hutchins về Chính sách Tài chính và Tiền tệ (có trụ sở ở Mỹ).

Theo đó, Nga thậm chí hiện là một chủ nợ trên thị trường quốc tế. Andrew Weiss, một chuyên gia về Nga tại Quỹ Carnegie vì hòa bình quốc tế cho biết: “Tổng thống Vladimir Putin bị dị ứng với việc vay tiền. Ông ấy không muốn tiếp cận nguồn vốn phương Tây để biến nước Nga trở nên vĩ đại".

Nợ nước ngoài của Nga khá thấp. Chính phủ nợ khoảng 39 tỷ USD trái phiếu ngoại tệ vào cuối năm 2021,theo JP Morgan. Để so sánh thì chính phủ Hy Lạp từng vỡ nợ 277,5 tỷ USD vào năm 2012.

Tổng nợ quốc gia của Nga chỉ ở mức 17% GDP - thấp hơn nhiều so với một số quốc gia phát triển. Để so sánh thì nợ quốc gia của Mỹ ở mức khoảng 130% GDP.

Vì vậy, Nga "không thực sự cần phải vay nợ", Anton Tabakh, nhà kinh tế trưởng tại cơ quan xếp hạng của Nga Expert RA viết trong một bài đăng trên trang web Quỹ Carnegie vì hòa bình quốc tế vào ngày 15/6.

Vấn đề lớn nhất của Nga hiện nay là cách trả các khoản nợ nước ngoài do những hạn chế của các lệnh trừng phạt nước ngoài. Một khi vấn đề được giải quyết, Nga và các công ty của họ sẽ có thể trả bớt nợ và nguồn lực của chính đất nước này "sẽ đủ để trang trải các nhu cầu của ngân sách, các ngân hàng và các tập đoàn", ông Tabakhnói thêm.

Nga đang chuyển hướng sang nền kinh tế tự túc

Hassan Malik, một nhà phân tích cấp cao tại trung tâm tư vấn quản lý Loomis Sayles có trụ sở tại Boston cho biết Nga đang hướng tới nền kinh tế tự cung tự cấp khi đang bị phương Tây trừng phạt. Nhưng với tư cách là một nhà sản xuất hàng hóa khổng lồ, nền kinh tế Nga sẽ không sụp đổ hoàn toàn, mặc dù tăng trưởng sẽ chậm và thấp.

“Nga là một trong số ít quốc gia trên thế giới có thể tư cung tự cấp”, ông Hassan nói với Business Insider. Nga là nhà sản xuất chính nhiều loại hàng hóa của dầu thô, khí đốt tự nhiên, lúa mì và các kim loại như niken và palladium.

Để chống lại việc công ty quốc tế rời đi, các thực thể Nga đã tiếp quản những doanh nghiệp này và thay thế bằng sản phẩm nội địa.

Ví dụ, chính quyền thành phố Moscow và một tập đoàn được nhà nước hậu thuẫn đã tiếp quản hoạt động của nhà sản xuất ô tô Pháp Renault với số tiền danh nghĩa là 2 ruble.

Tuy nhiên, tình hình kinh tế của Nga vẫn sẽ rất khó khăn. Bản thân ông Putin hôm 9/6 nói rằng việc thay thế hàng nhập khẩu bằng hàng hóa sản xuất trong nước "không phải là liều thuốc chữa bách bệnh".

Ông cho biết Nga sẽ tìm kiếm các đối tác thương mại mới và tiếp tục phát triển các ngành công nghiệp của riêng mình đối với "các công nghệ cực kỳ quan trọng".

Quy mô và phạm vi của các lệnh trừng phạt hiện tại vượt xa những biện pháp từng được áp dụng vào năm 2014, vì vậy chúng sẽ "gây ra chi phí rất nặng nề lên nền kinh tế Nga".

Nền kinh tế Nga dự kiến sẽ giảm 8,5% vào năm 2022, và mất thêm 2,3% nữa vào năm 2023 theo dự báo của Quỹ Tiền tệ Quốc tế trong một báo cáo tháng 4. Đây sẽ là mức suy giảm lớn nhất của nền kinh tế kể từ những năm sau khi Liên Xô tan rã.

Ngoài ra, một số chuyên gia cho rằng, ngay cả khi nền kinh tế Nga tỏ ra đang trụ vững, nước này cuối cùng vẫn có thể chịu thiệt hại lớn khi phương Tây tăng cường các biện pháp trừng phạt về lâu dài có thể gặm nhấm hệ thống của họ.