Nghệ sĩ tuồng Quỳnh Liên: "Tôi từng định bỏ nghề vì... quá nghèo"

Nghệ sĩ tuồng gian nan với tình yêu nghệ thuật

Nghệ sĩ tuồng Quỳnh Liên là "gương mặt vàng" thuộc Đoàn Nghệ thuật Thể nghiệm của Rạp hát Hồng Hà. Quỳnh Liên từng được biết đến qua những vở diễn nổi tiếng như: "Hồ Nguyệt Cô hóa cáo", "Tam Khúc chúa"…

Với niềm đam mê với nghề, Quỳnh Liên đã ghi dấu trong lòng khán giả và được nhiều nghệ sĩ trong nghề đánh giá là nghệ sĩ trẻ tài năng. NSƯT Lộc Huyền từng nhận xét: "Quỳnh Liên là một người có chuyên môn tốt, các kỹ năng đều được đánh giá cao, có khả năng đảm nhiệm những vai nặng và những vai chính của vở tuồng".

Năm 2020, Quỳnh Liên xuất sắc giành huy chương vàng trong vai diễn "Hồ Nguyệt Cô hóa cáo" tại cuộc thi "Tài năng trẻ Diễn viên Tuồng và Dân ca kịch toàn quốc" năm 2020. Đây cũng là vai diễn Quỳnh Liên từng đạt giải Nhất "Tài năng sinh viên" trường Đại học Sân khấu Điện ảnh Hà Nội năm 2018.

Gặp Quỳnh Liên trong ngày cô đang mải miết tập luyện vở tuồng mới, cô cởi mở chia sẻ chuyện đời, chuyện nghề.

Không biết cơ duyên nào đã đưa Quỳnh Liên đến với nghệ thuật tuồng?

- Từ bé tôi ở với ông bà nội, được sống trong những câu hát và âm nhạc tuồng, bởi ông bà nội tôi là nghệ sĩ thuộc đoàn tuồng Dương Cốc. Tôi thường theo chân ông bà đi xem tuồng, chính vì vậy tuồng đã ngấm vào tôi từ bé. Tôi còn nhớ, ngày Đoàn tuồng Trung ương về biểu diễn, cả làng tôi háo hức đi xem. Mọi người thích thú, thậm chí nhiều người đã bật khóc vì vở diễn quá hay.

Tình yêu tuồng trong tôi cứ lớn dần và khi Nhà hát Tuồng Hồng Hà về quê tuyển người, họ nhận ra tôi có tố chất nên đã khuyên tôi đi học lớp tuồng. Ban đầu, người đi thi là chị gái tôi nhưng bà nội khuyên tôi nên thử sức và tôi đã thi đỗ.

Vốn tôi học tuồng Bắc nhưng ông bà nội tôi lại theo tuồng xứ Nam. Thỉnh thoảng về quê, ông bà lại hỏi và bảo tôi hát để chỉ ra sự giống và khác nhau giữa tuồng Nam và tuồng Bắc, câu nào nghe chưa ngọt thì ông bà sẽ chỉnh sửa cho tôi.

Theo tuồng từ nhỏ, cuộc sống của Quỳnh Liên đã thay đổi ra sao?

- Các bạn cùng lớp tôi, học cấp hai lên cấp ba xong và thi đại học, còn tôi khi học xong cấp hai đã phải "khăn gói quả mướp" ra ngoài Hà Nội để vừa học văn hóa, vừa học chuyên môn nghệ thuật tuồng. 

Nhà hát Tuồng bố trí chỗ ở cho tôi. Một ngày của tôi, sáng học chuyên môn tuồng, chiều học văn hóa. Buổi sáng dậy sớm tập thể dục, buổi tối trước khi đi ngủ điểm danh. Ngày nghỉ không đi chơi mà thay vào đó là tập trung tập tuồng. Tôi cùng các bạn, các anh chị được đào tạo rất chuyên nghiệp và nghiêm khắc. Mọi người trong đoàn tuồng đều rất dễ gần, coi nhau như gia đình nên tôi luôn cảm thấy vui vẻ và hạnh phúc. 

Bộ môn nghệ thuật tuồng cũng được nhà nước quan tâm và đầu tư nên cuộc sống của chúng tôi cũng đầy đủ. Cũng vì thế nên gia đình tôi khá yên tâm khi con gái đi học xa nhà. Tôi chỉ cảm thấy mệt lúc không cân bằng được thời gian giữa việc học văn hóa và học chuyên môn. Nhưng tất cả những điều đó không là gì vì đam mê với nghệ thuật tuồng, tôi cảm thấy những thử thách đó chỉ là động lực để mình cố gắng hơn nữa.

Thấy con gái sống xa nhà vất vả như thế, gia đình Quỳnh Liên có ủng hộ bạn theo nghệ thuật tuồng?

- Như tôi đã chia sẻ trước đó, tôi may mắn có ông bà nội theo nghệ thuật tuồng nên nhận được sự ủng hộ của ông bà nội. Bố mẹ tôi cũng thương tôi lắm! Thấy tôi vất vả, lại chịu nhiều thiệt thòi hơn các bạn cùng lứa nên đôi lúc cũng muốn tôi bỏ nghề. Tuy nhiên, bố mẹ để tôi tự quyết định vì mọi người tôn trọng ý kiến của tôi.

Thực ra, nghề nào cũng có những vất vả, khó khăn riêng. Với những loại hình nghệ thuật truyền thống, ngoài vất vả, khó khăn còn là những thiệt thòi vì kén khán giả, kén người yêu thích. Trong khi thời đại 4.0, có quá nhiều thứ để cho khán giả giải trí, có quá nhiều lựa chọn cho khán giả. 

Vì vậy với những người đeo đuổi nghệ thuật truyền thống nói chung và nghệ thuật tuồng nói riêng sẽ vất vả, khó khăn và thiệt thòi hơn gấp nhiều lần. Đấy là chưa kể với người nghệ sĩ biểu diễn tuồng không dễ gì có được một vai diễn hay, chất lượng mà không đổ nhiều công sức. 

Người nghệ sĩ tuồng khi biểu diễn phải chú ý từng chi tiết nhỏ, chưa kể vừa hát, múa còn "gánh" gần 10kg trang phục. Nhất là vào mùa hè nắng nóng, khoác lên mình những bộ quần áo dày như chăn bông vậy khiến người nghệ sĩ thấm đẫm mồ hôi như tắm nhưng vẫn phải diễn. 

Hơn nữa, người nghệ sĩ tuồng không chỉ giữ giọng hát mà còn phải giữ ngoại hình, vóc dáng và phải đẹp, phải phấn son quần áo… Đi diễn thì hay đi sớm về muộn, trong khi đồng lương ít ỏi không đủ ăn, mức phụ cấp tập luyện thấp. 

Là người làm cha mẹ, ai chẳng muốn con mình được hạnh phúc nhưng vì yêu nghề nên tôi bỏ qua những vất vả ấy để theo tuồng. Và tôi tin rằng, với tình yêu tuồng và sự quyết tâm như vậy thì nghề sẽ không phụ mình và sự tin tưởng của gia đình mình.

Làm MC đám cưới để nuôi đam mê tuồng cổ

Quỳnh Liên nói: "Đi diễn thì hay đi sớm về muộn và lương, phụ cấp thấp, không đủ ăn". Vậy cụ thể thu nhập hiện tại của bạn thế nào?

- Hiện tại, tôi mới vào biên chế từ tháng 7/2020 với mức lương khởi đầu là 3 triệu đồng. Các buổi biểu diễn được trợ cấp từ 150.000 đồng đến 200.000 đồng, còn các buổi tập luyện được trợ cấp 40.000 đồng. Với mức lương cùng trợ cấp không được cao lắm nên tôi phải kiếm thêm nghề tay trái để tăng thu nhập như đi đánh trống hồi, đi hát sự kiện, MC đám cưới…

Cùng là làm nghệ thuật nhưng với những bạn theo đuổi lĩnh vực âm nhạc thì cát-sê của họ mỗi lần đi hát được trả từ vài chục cho tới vài trăm triệu đồng, trong khi cát-sê và lương của Quỳnh Liên như vậy. Liệu bạn có cảm thấy chạnh lòng và ân hận trước sự lựa chọn của mình?

- Tôi chưa bao giờ ân hận khi chọn tuồng hay tủi thân khi các bạn đồng trang lứa theo đuổi nghệ thuật khác như âm nhạc thu nhập cao hơn, nổi tiếng hơn. Nhưng đôi lúc, ý định nghỉ không theo tuồng cũng đã xuất hiện trong tôi.

Ý định nghỉ này không phải vì không yêu nghề mà vì mức lương quá thấp, không đủ trang trải cuộc sống. Tôi ăn uống cũng phải dè dặt. Có những ngày không đi diễn được, không có tiền diễn, hết tiền ăn thì nhiều khi tôi ăn mì tôm cho qua ngày.

Thời gian qua, dịch Covid-19 bùng phát lại càng khó khăn hơn cho nghệ sĩ nói chung và nghệ sĩ tuồng nói riêng khi lịch diễn đều bị hủy hết, thu nhập cũng ít đi. Có đợt nghỉ sau dịch, tôi về quê 1 tháng không có show diễn nào. Gia đình cũng lo lắng về lựa chọn nghề nghiệp của tôi, cho tương lai sau này.

Đôi khi, tôi đối mặt với câu hỏi: "Tại sao người trẻ như mình lại chọn tuồng?". Nhưng tôi nghĩ tuồng đến với mình là cái duyên, là lựa chọn cho đam mê của mình.

Tôi nghĩ ở bất cứ ngành nghề nào, lĩnh vực nghệ thuật nào cũng sẽ gặp khó khăn nhất định. Người nghệ sĩ sẽ gặp khó khăn nhưng đổi lại sau khi vượt qua khó khăn sẽ có được thành công. Chính vì vậy, tôi luôn coi đó là cơ hội để rèn luyện bản thân. Hiện tại, thế hệ trẻ chúng tôi rất nhiệt huyết với nghệ thuật thuật tuồng bởi chúng tôi được đi lưu diễn, giao lưu với các bạn nước ngoài. 

Chúng tôi luôn cố gắng đưa nghệ thuật truyền thống của Việt Nam đến gần hơn với thế hệ trẻ, cũng như thế giới. Sự quan tâm của nhà nước và lòng nhiệt huyết với nghề, chắc chắn nghệ thuật tuồng sẽ ngày càng phát triển hơn. 

Tôi mong mọi người sẽ đến xem tuồng nhiều hơn và ngày càng có nhiều người yêu tuồng như chúng tôi. Những tiếng vỗ tay của khán giả chính là động lực đối với tôi và giúp tôi tự tin vào bản thân hơn, tự tin vào lựa chọn nghề nghiệp của mình hơn.

Cảm ơn nghệ sĩ tuồng Quỳnh Liên đã chia sẻ thông tin!