Bình luận
0
Mặc dù Nghệ sĩ Ưu tú, nghệ nhân Hà Thị Cầu đã qua đời từ năm 2013 nhưng mỗi lần nhắc đến “nhân vật đặc biệt” này, các nhà nghiên cứu và những người yêu xẩm vẫn rất xúc động.
Theo nhà nghiên cứu âm nhạc Nguyễn Quang Long – một trong những học trò yêu của nghệ nhân Hà Thị Cầu, không phải bỗng dưng bà là nghệ nhân hát xẩm duy nhất được tôn vinh “báu vật nhân văn” của thế kỷ XX bởi những gì bà đóng góp cho nền cổ nhạc Việt Nam là không hề nhỏ.
Nghệ nhân Hà Thị Cầu biết hát xẩm từ khi còn là một cô bé. Ảnh: TL
Bà sinh ra trong một gia đình ba đời hát xẩm. Cha bà là một người hát xẩm bị khiếm thị. Năm 11 tuổi, cha mất, bà cùng mẹ rời Nam Định về sinh sống tại thôn Quảng Phúc, xã Yên Phong, huyện Yên Mô, tỉnh Ninh Bình. Khoảng 8 tuổi, bà đã bê chiếc thau đồng theo bố mẹ lê la khắp các chợ quê để hành nghề hát xẩm kiếm sống.
Chính những ngày tháng tha phương cầu thực ấy tạo nên một giọng hát xẩm không ai có được. Tiếng hát ấy chính là hồn quê, nghĩa nước, tình nhà, tình yêu cháy bỏng với nghệ thuật truyền thống của ông cha. Xẩm ngấm sâu vào tâm hồn của nghệ nhân Hà Thị Cầu đến độ từng hơi thở, từng câu nói của bà cũng ra màu xẩm. Bà có lối hát xẩm nhẩn nha, tiếng nhị réo rắt, lời ca mộc mạc giản dị chan chứa tình quê, khuôn mặt hiền lành phúc hậu, cuộc đời nhiều truân chuyên, vất vả khó khăn nhưng vẫn một lòng theo Đảng, theo Bác Hồ.
Mặc dù không biết chữ, học nghề bằng cách truyền khẩu nhưng nghệ nhân Hà Thị Cầu lại có một trí nhớ cực kỳ tốt, một sự nhạy bén rất hiếm có. Theo cha mẹ đi tha phương kiếm ăn bà đã học thuộc được những bài hát mà bạn nghề của cha mẹ dạy cho như: "Nhị Độ Mai", "Thoại Khanh Châu Tuấn", "Phạm Công Cúc Hoa", "Phạm Tải Ngọc Hoa"... đặc biệt là khúc hát về chàng Trương Chi đa tình mà giàu lòng tự trọng.
Lớn khôn, trưởng thành… nhờ Đảng, nhờ Bác Hồ mà cuộc đời thay đổi nên năm 1977, Nghệ sĩ Ưu tú, nghệ nhân Hà Thị Cầu đã sáng tác bài “Theo Đảng trọn đời” - bài này đã được bà trình diễn mừng Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ V (1982) và được các đại biểu vô cùng cảm kích, tán thưởng. Thời đó, vì không biết chữ nên nghĩ được câu nào bà lại nhờ con cháu, anh em ghi lại, rồi thỉnh thoảng đọc cho bà nghe để bà lẩm nhẩm học thuộc. Cứ như vậy, hơn ba năm bà mới hoàn thành tâm nguyện của mình.
Các giải thưởng, huy chương mà các Bộ, Ngành trao tặng cho nghệ nhân Hà Thị Cầu. Ảnh: TL
Trong cuộc đời hoạt động văn hóa văn nghệ của mình, Nghệ sĩ Ưu tú, nghệ nhân đã tham gia nhiều các hội thi, hội diễn và những chương trình biểu diễn ở nhiều nơi trong cả nước, nhận được nhiều giải thưởng có giá trị, và đã có nhiều đóng góp trong việc gìn giữ vốn quý nghệ thuật của dân tộc.
Năm 1981-1982, bà được Nhạc viện Hà Nội mời tham gia phụ trách chương trình nghệ thuật chào mừng Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ V. Năm 1992, bà được tặng Huy chương vì sự nghiệp văn học, nghệ thuật Việt Nam; Huy chương vì sự nghiệp văn hóa quần chúng. Bà đã nhận được bằng khen năm 1998 của Đài Tiếng nói Việt Nam và giải đặc biệt “Nghệ nhân hát chèo tỉnh Ninh Bình” trong Liên hoan Trích đoạn tuồng chèo hay toàn quốc. Năm 2007, bà được trao giải thưởng Đào Tấn, giải thưởng dành cho những đóng góp trong việc gìn giữ vốn quý nghệ thuật dân tộc.
Bà được Đảng, Nhà nước trao tặng danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú năm 1993 và Hội văn nghệ dân gian Việt Nam trao tặng danh hiệu Nghệ nhân Dân gian vào năm 2004. Bà là Nghệ sĩ Ưu tú đặc biệt nhất trong lịch sử khi được phong tặng danh hiệu mà không có huy chương và cũng là người được phong tặng nhiều danh hiệu nhất.
Phong sử sống về nghệ thuật hát xẩm
Trong những năm tháng còn tại thế, Nghệ sĩ Ư tú, nghệ nhân Hà Thị Cầu không chỉ tham gia biểu diễn mà còn truyền dạy cho các học trò. Bà là người đầu tiên mang xẩm – loại hình nghệ thuật dân gian của đường phố, của giới bình dân lên sân khấu hàn lâm bậc nhất thủ đô là Nhà hát Lớn Hà Nội. Những buổi biểu diễn có sự hiện diện của bà luôn làm khán giả xúc động, yêu thích. Bà cũng mở hàng trăm lớp truyền dạy về hát xẩm cho các nghệ sĩ chuyên nghiệp và những người yêu thích hát xẩm.
Nghệ sĩ Ưu tú, nghệ nhân Hà Thị Cầu sống một đời nghèo khó. Ảnh: TL
Nhà nghiên cứu âm nhạc Nguyễn Quang Long nói rằng: “Nghệ nhân Hà Thị Cầu là một pho sử sống về nghệ thuật hát xẩm. Cuộc đời bà như một con tằm đã xong kiếp nhả tơ. Không ruộng vườn, không lương hưu, vẫn nghèo khổ như thuở ôm con đi hát rong khắp mọi miền, bà sống dựa vào tình thương yêu, sự giúp đỡ của những người yêu mến giọng hát của bà”.
Cho đến lúc qua đời ở tuổi 86, cuộc sống của Nghệ sĩ Ưu tú, nghệ nhân Hà Thị Cầu vẫn vô cùng khổ cực. Bà chưa một ngày thoát khỏi cảnh nghèo khó. Gia đình của bà thuộc diện những hộ dân nghèo nhất xã Yên Phong, huyện Yên Mô. Cuối những năm 1980, nhà bà mới được cấp ruộng để trồng lúa. Năm 1992, gia đình bà xây một căn nhà nhưng không có công trình phụ.
Trước đó, sau khi cha bà qua đời, mẹ bà đưa con qua định cư ở Yên Mô (Ninh Bình), hai mẹ con bà nương nhờ học hát tại nhà ông trùm xẩm Chánh Trương Mậu. Năm 16 tuổi, bà trở thành người vợ thứ 18 của ông trùm xẩm này. Năm đó ông Mậu 49 tuổi, từng chung sống với 17 người đàn bà, trong đó có 8 bà chính thức. Khi bà 33 tuổi thì ông Mậu qua đời để lại cho bà 7 người con nhưng 4 người lần lượt qua đời vì bệnh đậu mùa.
Đến trước lúc qua đời, nghệ nhân Hà Thị Cầu vẫn miệt mài truyền dạy hát xẩm. Ảnh: TL
Cuộc sống nghèo khó là vậy nhưng Nghệ sĩ Ưu tú, nghệ nhân Hà Thị Cầu chưa bao giờ kêu ca phàn nàn mà luôn vui vẻ, lạc quan. Bà có tính cách xuề xòa, hóm hỉnh và dễ gần. Bất cứ ai thích là bà có thể cầm nhị kéo và hát say sưa dù cho nhiều hay chỉ một người nghe. Sinh thời, bà rất thích uống rượu và tửu lượng cũng khá nhưng không bao giờ say xỉn mà luôn tỉnh táo. Khả năng thơ phú của bà cũng khá đặc biệt, nhất là có thể ứng tác nhanh trong mọi hoàn cảnh.
Những ngày cuối đời, Nghệ sĩ Ưu tú, nghệ nhân Hà Thị Cầu vẫn âm thầm và miệt mài truyền dạy hát xẩm cho hậu bối. Sau ngày bà ra đi, các buổi truyền dạy, phục dựng nghệ thuật hát xẩm đã diễn ra tại chính quê hương Ninh Bình của nghệ nhân Hà Thị Cầu.
Năm 2011, Nhà hát Chèo Ninh Bình đã tổ chức lễ khai trương công trình khôi phục, bảo tồn và phát triển nghệ thuật hát xẩm nhằm sưu tầm, biên soạn, truyền dạy và phổ biến các bài hát xẩm theo các làn điệu cổ truyền, dàn dựng chương trình hát xẩm, bảo tồn, phát triển nghệ thuật hát xẩm. Các nghệ sĩ đã sưu tầm các làn điệu, các bài hát xẩm cổ truyền, biên soạn chương trình và trực tiếp truyền dạy nghệ thuật hát xẩm cho các diễn viên, nhạc công Nhà hát Chèo Ninh Bình và các diễn viên quần chúng ở quê hương của nghệ nhân Hà Thị Cầu.
Trong lúc vận chuyển thiết bị để lắp đặt thang nâng hàng tại Nhà thi đấu Phú Thọ, nhóm công nhân gặp sự cố khiến 1 người tử vong, 1 người bị thương.
Chia sẻ
Điều tra xác định tổng doanh thu các công ty thuộc hệ thống Z Holding thông qua sản xuất, buôn bán hàng hóa là gần 6.700 tỷ đồng và kết luận giám định xác định 26 sản phẩm là hàng giả có doanh hơn 2.436 tỷ đồng.
Chia sẻ
Hậu vệ phải 21 tuổi của HAGL thăng tiến vượt bậc; M.U và AS Roma bất đồng về thương vụ Zirkzee; FIFA tiếp lửa U22 Việt Nam trước chung kết SEA Games 33; Real Madrid gia hạn cơ hội cho Xabi Alonso; Gặp vấn đề tim mạch, Oscar giải nghệ.
Chia sẻ
Sở GDĐT TP.HCM vừa thông tin, học sinh có thể nghỉ Tết Nguyên đán 11 ngày, kéo dài đến hết mùng 6 tháng Giêng.
Chia sẻ
Lực lượng Phòng thủ Ukraine phá vỡ tuyến phòng thủ của quân đội Nga và cải thiện vị trí chiến thuật ở mặt trận Lyman, đồng thời tiêu diệt một trung đoàn Nga, theo thông báo từ ban Thông tin của Quân đoàn 3 của Lực lượng Vũ trang Ukraine.
Chia sẻ
Sau nhiều tranh cãi liên quan đến khẩu phần cho mỗi suất ăn bán trú tại Trường THPT Trưng Vương, Sở GDĐT TP.HCM đã có những thông tin ban đầu.
Chia sẻ
Ngày 18/12, Bộ GDĐT đăng tải Dự thảo Thông tư sửa đổi, bổ sung một số điều của Quy chế thi tốt nghiệp THPT ban hành kèm theo Thông tư số 24/2024/TT-BGDĐT ngày 24/12/2024 của Bộ trưởng Bộ GDĐT trên Cổng thông tin điện tử của Bộ để lấy ý kiến.
Chia sẻ
Ngày 18/12, Syngenta Việt Nam phối hợp cùng Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Sơn La, Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh Sơn La, chính quyền xã Chiềng Sung và các đối tác kinh doanh đã tổ chức lễ khánh thành điểm trường và trao tặng nhà cho hộ nông dân khó khăn.
Chia sẻ
Lý Tấn Thến, ngụ TP.HCM cùng vợ mua một tàu đánh bắt hải sản rồi giao cho người khác đưa sang vùng biển Thái Lan đánh bắt, nhưng bị nhà chức trách nước bạn bắt giữ.
Chia sẻ
Từ hàng nghìn năm nay, giữa những đỉnh núi tuyết Himalaya quanh năm mây phủ, Shambhala được nhắc đến như một vương quốc huyền thoại không hiện diện trên bản đồ nhưng sống động trong kinh văn cổ, tín ngưỡng và các cuộc thám hiểm bí ẩn. Đó là miền đất tịnh độ mà chỉ những tâm trí thuần khiết mới có thể chạm tới, nơi lịch sử và huyền thoại giao thoa, để lại câu hỏi chưa có lời giải cho nhân loại.
Chia sẻ
Bộ Y tế vừa ra văn bản đình chỉ lưu hành, thu hồi trên toàn quốc lô sản phẩm Kem trắng da, ngừa mụn, mờ vết thâm LYNSHAO - Hộp 1 lọ 12g vì chứa chất Dexamethason là chất không được phép có trong sản phẩm mỹ phẩm.
Chia sẻ
Ngày 18/12, thông tin từ Công an xã Đồng Kho, tỉnh Lâm Đồng( huyện Tánh Linh, tỉnh Bình Thuận cũ) cho biết, đơn vị vừa xác minh và phối hợp với người dân chuyển lại số tiền lớn do người khác chuyển nhầm vào tài khoản một phụ nữ đang sinh sống trên địa bàn.
Chia sẻ
Từ vùng đất ít người biết, xã nông thôn mới Lâm Thượng, tỉnh Lào Cai (trước đây thuộc huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái) nay đã trở thành địa điểm du lịch hấp dẫn, đón hơn 25.000 lượt khách du lịch/năm, trong đó có nhiều du khách quốc tế. Ở đây, người dân vẫn giữ nhiều phong tục, tập quán truyền thống, trong đó có trò chơi dân gian đánh cù.
Chia sẻ
Dòng tiền hôm nay (18/12) trên thị trường chứng khoán tiếp tục vận động thận trọng và phân hóa mạnh, khi VN-Index tăng điểm nhưng thiếu sự lan tỏa rõ nét. Áp lực bán ròng lớn từ khối ngoại cùng sự chọn lọc khắt khe của dòng tiền nội khiến thị trường duy trì trạng thái giằng co, tâm lý nhà đầu tư vẫn nghiêng về phòng thủ.
Chia sẻ
Ngân sách TP. HCM sau 11 tháng năm 2025 đạt gần 710.000 tỷ đồng, vượt hơn 5% dự toán và tăng 15% so với cùng kỳ, trong đó thu nội địa trên 507.000 tỷ đồng; riêng các khoản từ đất đai mang về hơn 69.000 tỷ đồng, với đóng góp lớn từ dự án lấn biển Cần Giờ.
Chia sẻ
Quân đội Hoàng gia Thái Lan báo cáo thêm 4 người thiệt mạng trong các cuộc đụng độ biên giới với Campuchia, nâng tổng số binh sĩ thiệt mạng lên 21 người.
Chia sẻ
Giá lợn hơi hôm nay tiếp tục tăng, ngày càng tiến gần mốc 70.000 đồng/kg. Liên tiếp trong 4 ngày qua, giá lợn hơi đều mỗi ngày lập một mốc mới...
Chia sẻ
Nghị viện châu Âu đã kêu gọi xây dựng một “khu vực Schengen quân sự” nhằm tăng cường khả năng phản ứng nhanh của EU trước các mối đe dọa tiềm tàng, đặc biệt là từ Nga giữa lúc cuộc chiến ở Ukraine vẫn tiếp diễn, theo Novinite
Chia sẻ
Ăn loại rau này vào mùa đông có thể giúp xua đuổi virus, tốt cho thị lực, khỏe gan và bổ sung canxi. Nó còn đặc biệt ngon khi dùng làm nhân sủi cảo.
Chia sẻ
Sau 3 năm, Tổng liên đoàn lao động Việt Nam bằng nhiều phương pháp đã phát triển được thêm gần 3 triệu đoàn viên, trong đó có cả nhóm lao động phi chính thức.
Chia sẻ
Nguyên nhân ban đầu vụ cháy tàu cá QNa 91917-TS là do sự cố chập điện hệ thống máy; toàn bộ 52 thuyền viên trên tàu đã kịp thời nhảy xuống nước và được các tàu cá hoạt động gần khu vực cứu vớt an toàn.
Chia sẻ
Âm thầm nhưng hiệu quả, Trần Thị Duyên được ví như “máy quét” nơi tuyến giữa của đội tuyển nữ Việt Nam. Với nền tảng thể lực sung mãn, khả năng đọc tình huống tốt và lối chơi không ngại va chạm, cầu thủ sinh năm 2000 trở thành mắt xích quan trọng giúp đội tuyển giữ nhịp, thu hồi bóng và tạo thế cân bằng trong những thời khắc then chốt.
Chia sẻ
Chỉ còn 2 tháng nữa là tới Tết Bính Ngọ năm 2026. Đây là thời điểm nhiều đơn vị đang lên lên kế hoạch chăm lo thưởng Tết cho cán bộ, công chức, người lao động. Mức thưởng cho người lao động khu vực công được dự báo sẽ thấp hơn mức thưởng Tết cho lao động khu vực tư.
Chia sẻ
Vào lúc 15h17 phút, ngày 17/12/2025, Tổng công ty Truyền tải điện Quốc gia (EVNNPT), Ban QLDA các công trình điện miền Trung (CPMB) phối hợp với các đơn vị liên quan đóng điện thành công Dự án Trạm biến áp 500kV Quảng Trị và đường dây đấu nối (Quảng Trị - rẽ Vũng Áng - Đà Nẵng).
Chia sẻ
Bộ Y tế vừa ban hành Thông tư số 41/2025/TT-BYT quy định mã số, tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp bác sĩ, bác sĩ y học dự phòng, y sĩ. Trong đó, chức danh bác sĩ cao cấp (hạng I) được xác định là nấc thang cao nhất trong hệ thống chức danh nghề nghiệp bác sĩ, với yêu cầu khắt khe về đạo đức nghề nghiệp, trình độ chuyên môn và năng lực thực tiễn. Vậy tiêu chuẩn cụ thể ra sao, điều kiện thăng hạng như thế nào?
Chia sẻ
Chị Nguyễn Thị Thu Huệ (41 tuổi, ngụ xã Rạch Kiến, Tây Ninh) bị kẻ gian trộm nhiều cọc tiền mặt và vàng cất giữ trong két sắt trị giá hơn 800 triệu đồng.
Chia sẻ
Từng bị loại khỏi lò đào tạo SLNA vì thể hình khiêm tốn, Nguyễn Đình Bắc hôm nay đã trở thành cái tên quen thuộc của các đội tuyển trẻ Việt Nam và là nhân tố đáng chú ý tại SEA Games 33.
Chia sẻ
Công an tỉnh Lâm Đồng đã khởi tố vụ án, khởi tố bị can Phan Tấn Hoàng vì chiếm đoạt 8 tỷ đồng với hình thức huy động vốn đáo hạn ngân hàng.
Chia sẻ
Tôi nhớ ông tôi kể ngày nào. Trên rừng có 36 thứ chim, chim họa mi là loài chim rất thông minh, hót hay. Chim họa mi rất thích bắt chước giọng hót của loài chim khác. Nhược điểm của chim họa mi là khi bắt chước giọng hót quá nhiều, nó sẽ quên luôn giọng hót thật của chính mình-chim mất giọng.
Chia sẻ
Công an tỉnh Quảng Ngãi đề nghị các cấp, ngành và đơn vị liên quan khẩn trương rà soát toàn bộ các tổ chức, cá nhân, dự án thiện nguyện có liên quan đến dự án “Nuôi Em” trên địa bàn tỉnh, báo cáo kết quả và gửi về Công an Quảng Ngãi trong ngày 19/12.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Đại đoàn kết dân tộc 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Đăng nhập
Hà Tùng Long
