Bình luận
0
LTS: Liên quan đến bài thơ “Tiếng Việt” của tác giả Lưu Quang Vũ xuất hiện trong đề thi Ngữ văn - kỳ thi THPT Quốc gia năm 2016 vừa qua gây ra nhiều tranh cãi về tính chính xác của cách dùng từ “như bùn” hay “như đất cày”, để giúp bạn đọc tiếp cận trực tiếp với bản thảo ban đầu của bài thơ, được sự cho phép của gia đình tác giả, báo điện tử Dân Việt đã chính thức công bố bản thảo viết tay bài thơ “Tiếng Việt”.
Hôm nay, Dân Việt trân trọng tiếp tục gửi tới bạn đọc bài viết của em gái tác giả Lưu Quang Vũ là PGS.TS Lưu Khánh Thơ (Viện Văn học) viết riêng cho Dân Việt xung quanh câu chuyện văn bản tác phẩm Lưu Quang Vũ.
***
NHÂN BÀI "TIẾNG VIỆT" NÓI THÊM
VỀ VĂN BẢN TÁC PHẨM CỦA LƯU QUANG VŨ
Sau buổi thi môn Ngữ văn, hàng loạt ý kiến tranh cãi đã diễn ra liên quan đến câu thơ “Ôi tiếng Việt như bùn và như lụa” trong bài thơ Tiếng Việt của tác giả Lưu Quang Vũ có trong đề thi bị cho là trích dẫn sai. Rất nhiều giáo viên, những bạn đọc yêu văn học, thậm chí có cả các nhà văn nhà thơ cho rằng Bộ Giáo dục đã nhầm lẫn trong đề thi năm nay. Ngay lập tức, khi được hỏi, tôi đã khẳng định Bộ Giáo dục không sai. Câu thơ “Ôi tiếng Việt như bùn và như lụa” hay “Ôi tiếng Việt như đất cày, như lụa” đều chính xác, nằm ở trong các văn bản khác nhau. Về điểm này, tôi đã nói rõ trong bài viết trên danviet.vn. Người ra đề thi hoàn toàn có thể lựa chọn một trong hai văn bản, điều quan trọng nhất là đáp án phải phù hợp với câu thơ đã chọn. Các em học sinh yên tâm thực hiện theo tiêu chí của đề bài. Về mặt văn bản, sự khác nhau này là chấp nhận được, miễn là đã được công bố một cách chính thức.
Lúc sinh thời, việc in ấn tác phẩm của Lưu Quang Vũ (thơ cũng như truyện) gửi các báo, tạp chí, nhà xuất bản, hầu hết là do nhà thơ Xuân Quỳnh đảm nhiệm. Anh Vũ không mấy quan tâm. Sau khi anh chị tôi mất (1988), việc này do tôi thực hiện, khi cần thiết có tham khảo ý kiến của hai cháu Tuấn Anh (con trai nhà thơ Xuân Quỳnh) và Lưu Minh Vũ (con trai nhà thơ Lưu Quang Vũ).
Do đó, theo suy nghĩ của tôi, bài thơ “Tiếng Việt” được in trong cuốn “Thơ Việt Nam 1945-1985” của NXB Giáo dục, 1985 do GS. Nguyễn Đức Nam làm chủ biên là do nhà thơ Xuân Quỳnh cung cấp. Chị Xuân Quỳnh đã từng cộng tác với GS. Nguyễn Đức Nam tuyển chọn cuốn thơ “Tình bạn, tình yêu” (NXB Giáo dục, 1987) và rất quý trọng ông.
Xung quanh các tác phẩm của Lưu Quang Vũ, việc khác nhau ở các văn bản không phải là điều hiếm gặp. Có khi do yêu cầu của người biên tập (nhưng chắc chắn là phải có sự đồng ý của tác giả, bởi vì, anh chị tôi đều là những người khá cẩn trọng với đứa con tinh thần của mình), cũng có khi do chính tác giả thay đổi. Tôi xin công bố một số thông tin để người đọc hiểu rõ thêm. Bài thơ “Từ biệt” trong bản thảo gốc:
Chiếc cốc tan, không thể khác đâu em
Anh nào muốn nói những lời độc ác
Như dao cắt lòng anh như giấy nát
Phố ngoài kia ngột ngạt những toa tàu
Tiếng bán mua tiếng cãi chửi ồn ào
Những nhà cửa nhỏ nhoi những mặt người bụi bẩn
Cuộc sống này chẳng có gì đáng trọng
Khiến người ta không thể tốt cùng nhau.
Nhưng khi công bố lần đầu thì không có hai câu thơ sau, mà thay vào đó là dấu “...” sau “những mặt người bụi bẩn...”.
Hay trong bài “Lá thu”, câu thơ đầu ở một khổ thơ, Lưu Quang Vũ viết về một địa danh cụ thể: “xóm Hạ Hồi hôm ấy mưa rơi” gắn với một kỷ niệm tình yêu, nhưng sau đó anh đã chủ động đổi thành “ngõ phố dài hôm ấy mưa rơi”. Hoặc bài thơ “Những đêm hoa vàng” cũng có những phiên bản khác nhau, so với bản đã in và văn bản do một vài người bạn của anh cung cấp cho tôi. Khác ngay cả đầu đề, đã đổi thành “Hoa vàng ở lại”.
Bút tích bài thơ "Lá thu" có chi tiết do tác giả chủ động sửa lại. (Tư liệu gia đình cung cấp)
Không chỉ có thơ mà các sáng tác kịch của Lưu Quang Vũ cũng có nhiều thay đổi nếu so với văn bản gốc. Điển hình là kịch bản "Tôi và chúng ta" khi duyệt đã bị yêu cầu phải thay đổi 22 chỗ. Ngay cả kịch bản “Hồn Trương Ba da hàng thịt” nổi tiếng của anh ở phần kết của vở cũng có hai bản khác nhau, đều đã công bố chính thức, một in trong sách “Lưu Quang Vũ – Xuân Quỳnh gửi lại”, kỷ niệm ngày giỗ đầu của anh chị do NXB Đà Nẵng ấn hành (1989), một bản khác in trong “Tuyển tập kịch Lưu Quang Vũ”, NXB Sân khấu (1994).
Khi PGS.TS. Phạm Vĩnh Cư viết chuyên luận “Thể loại bi kịch trong văn học Việt Nam thế kỷ XX” (In trong “Sáng tạo và giao lưu”, NXB Giáo dục, 2007), ông đã yêu cầu tôi cung cấp cả hai văn bản. Và trong bài viết, ông đã chú dẫn rõ ràng là nghiên cứu của mình dựa vào văn bản thứ nhất. Ở phần kết bài viết, ông đã đưa ra một nhận định bao quát: “Vở kịch của Lưu Quang Vũ sở dĩ thu phục được nhiều khán giả nước ngoài, có lẽ bởi nó phù hợp với tâm trạng phổ biến trong xã hội hiện đại – xã hội đã đánh mất niềm tin cũ vào những giá trị siêu nhân loại và chưa tìm được cái gì thay thế nó”.
PGS.TS. Phạm Vĩnh Cư là một chuyên gia hàng đầu về văn hóa, văn học Nga và Việt Nam, một nhà nghiên cứu chuyên nghiệp, có uy tín đối với độc giả trong và ngoài nước. Khi bắt tay vào việc nghiên cứu một vấn đề nào đó, ông rất coi trọng việc xử lý văn bản tư liệu. Qua đó, chúng tôi càng có thêm cơ sở khoa học cho suy nghĩ của mình.
Lưu Khánh Thơ
| Nhà báo Lưu Minh Vũ – con trai của nhà thơ Lưu Quang Vũ cung cấp thêm thông tin tới Dân Việt: “Tôi muốn nói lại cho rõ hơn. Bản viết tay có chi tiết "như bùn" là văn bản gốc, nhưng bản "đất cày" là văn bản ra mắt bạn đọc lần đầu tiên. Mặc dù tác giả muốn dùng bản nguyên gốc khi có điều kiện (như sách của NXB Giáo dục 1985, có thể tại tập tuyển này, nhà thơ đã gởi bản đầu để in - nhóm biên soạn đều là đồng nghiệp và người quen biết) nhưng sau khi nhà thơ mất, gia đình và bè bạn có xuất bản một số tập thơ của Lưu Quang Vũ như Tập “Mây trắng của đời tôi”, xuất bản 1989, bản thảo đã được chuẩn bị từ trước và xếp hàng ở NXB Tác phẩm mới, trong đó là “đất cày”. Tôn trọng giá trị văn bản, gia đình vẫn quyết định giữ nguyên bản ra mắt bạn đọc lần đầu tiên, được nhiều người biết. Còn bản "như bùn" (có nhiều câu khác với bản “đất cày”) vẫn được gìn giữ. Có thể trong lần xuất bản tới gia đình sẽ in song song hai bản để bạn đọc hiểu thêm được một đời thơ như Lưu Quang Vũ, mà ở đó có cả những câu trong bản viết tay vốn hợp với “tạng” của nhà thơ hơn, sau những năm tháng "viển vông cay đắng u buồn", thơ viết ra chỉ ở trong tâm trí bạn bè, không thể được xuất bản". |
Tiền vệ Hoàng Đức vừa hoàn thiện nội thất trong căn hộ trị giá hơn 10 tỷ đồng, được anh mua vào hồi đầu năm.
Chia sẻ
Ngày 24/12, đại diện Trạm CSGT Cửa ô Hòa Hải (Phòng CSGT, Công an TP Đà Nẵng) cho biết, đơn vị đã vào cuộc xác minh, xử lý các trường hợp vi phạm sau khi tiếp nhận phản ánh của Báo Dân Việt về tình trạng xe tải trọng lớn lưu thông vào tuyến đường trung tâm thành phố, cấm xe tải trên 2,5 tấn.
Chia sẻ
Giải Pickleball VTV9 Open 2025 đã chính thức khép lại, để lại nhiều dấu ấn nổi bật về quy mô tổ chức, chất lượng chuyên môn và sức lan tỏa đối với phong trào thể thao cộng đồng trên phạm vi cả nước với hơn 700 vận động viên tham gia.
Chia sẻ
Trường Đại học Ngân hàng TP.HCM có thêm một giáo sư duy nhất trong năm 2025 đó là GS.TS Nguyễn Đức Trung, hiện là hiệu trưởng nhà trường.
Chia sẻ
Tọa đàm "Bồi dưỡng kiến thức kinh doanh và quy định pháp luật trong kinh doanh nông sản cho chủ trang trại, hộ gia đình khu vực nông thôn" do Báo NTNN/Dân Việt phối hợp Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương) tổ chức.
Chia sẻ
Từ hộ nghèo ở xã Hưng Long, TP.HCM khi quanh năm bám cây lúa, ông Nguyễn Văn Hồng “đổi đời” khi trồng mướp hương trên đất trũng. Ông chia sẻ kinh nghiệm giúp bà con làm giàu, chung tay xây dựng nông thôn mới.
Chia sẻ
Ngày 23/12, Công an xã Phú Tân, tỉnh An Giang cho biết, đơn vị đang củng cố hồ sơ, xử lý một vụ đánh bạc dưới hình thức đá gà trực tuyến thông qua mạng internet ăn thua bằng tiền, liên quan 14 đối tượng, vừa phát hiện bắt giữ tại một quán cà phê thuộc Tổ 9, ấp Trung Hòa, xã Phú Tân.
Chia sẻ
Mang theo dao, rựa và nhiều hung khí nguy hiểm, nhóm đối tượng điều khiển xe mô tô phân khối lớn đi tìm đối thủ để đánh nhau trong đêm, gây mất an ninh trật tự trên nhiều tuyến đường, khiến 20 bị can bị khởi tố để điều tra theo quy định pháp luật.
Chia sẻ
Công an TP Hải Phòng đã tạm giữ khẩn cấp lái xe Nguyễn Văn T để phục vụ công tác điều tra vụ tai nạn giao thông liên hoàn nghiêm trọng xảy ra trên quốc lộ lộ 5 Hà Nội - Hải Phòng, khiến hai người chết và 7 phương tiện hư hỏng nặng.
Chia sẻ
Ngày càng nhiều nông dân 4.0, nông dân thế hệ nông dân mới tại TP.HCM mạnh dạn đầu tư nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp công nghệ cao. Những mô hình này không chỉ giúp nông dân làm giàu mà còn đóng góp tích cực cho chương trình xây dựng nông thôn mới TP.HCM.
Chia sẻ
Sáng nay (23/12), thực hiện chỉ đạo của Bộ VHTTDL, Báo Văn Hóa tổ chức họp báo bình chọn 10 sự kiện Văn hóa, Thể thao và Du lịch tiêu biểu năm 2025.
Chia sẻ
Châu Âu đã phụ lòng Kiev khi từ chối tịch thu tài sản của Nga, và việc hỗ trợ Ukraine sẽ ngày càng trở nên khó khăn hơn, nhà bình luận Jamie Dettmer của Politico viết.
Chia sẻ
Cơn bấc (gió bấc) xốn xang, từng chiếc ghe đục nổ máy xình xịch chẻ sóng ủi dồn khai thác cá linh trên những khúc sông sâu ở An Giang.
Chia sẻ
Việc đầu tư các công trình bảo vệ bờ sông, đê biển bằng công nghệ cấu kiện lắp ghép đang được triển khai tại nhiều khu vực cửa sông, cửa biển ở TP.HCM, góp phần hạn chế xói lở, bảo vệ an toàn tính mạng, tài sản và sinh kế của người dân. Quan trọng hơn, những công trình này đang từng bước trở thành nền tảng hạ tầng thiết yếu trong quá trình xây dựng nông thôn mới tại các xã ven sông, ven biển.
Chia sẻ
Trong số danh sách hơn 70 loài sinh vật mới được xác định trong năm 2025, Việt Nam đóng góp hai đại diện thú vị là một loài cá bám đá hiếm gặp và loài ong có ngoại hình như gấu bông.
Chia sẻ
Vợ của HLV Kim Sang-sik đã tắt tivi sau hiệp 1 kết thúc, thời điểm U22 Việt Nam bị U22 Thái Lan dẫn trước 2-0 trong trận chung kết môn bóng đá nam SEA Games 33.
Chia sẻ
40 triệu đồng là số tiền bị phạt nếu lái xe lùi xe vi phạm luật giao thông, thậm chí còn bị trừ điểm giấy phép lái xe. Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ quy định rõ hai quy tắc bắt buộc khi lùi xe mà tài xế cần nắm. Vậy đó là hai quy tắc là gì mà tài xế phải biết, nếu không muốn “ăn” phạt nặng?
Chia sẻ
Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Quảng Trị đề nghị Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch thống nhất giảm diện tích bảo vệ di tích Dốc Miếu – Cồn Tiên và Thành Đồng Hới.
Chia sẻ
"Avatar: Fire and Ash" xác lập vị thế thương mại vững chắc với doanh thu mở màn 345 triệu USD toàn cầu dù đối mặt nhiều thách thức về chi phí sản xuất và kỳ vọng từ khán giả.
Chia sẻ
Trước ngày Giáng sinh, những nhà thờ tại khu vực Đà Lạt (tỉnh Lâm Đồng) trở lên lung linh, được trang trí lộng lẫy, thu hút sự quan tâm của người dân, du khách.
Chia sẻ
Luật Nhà giáo chính thức có hiệu lực từ ngày 1/1/2026 đã bổ sung nhiều quy định nhằm đề cao quyền lợi của giáo viên. Vậy giáo viên nào được tăng lương từ năm 2026 dù chưa tăng lương cơ sở?
Chia sẻ
Từ một tiểu thương kinh doanh may mặc, chị Đỗ Thị Thúy đã quyết liệt rẽ hướng sang nông nghiệp sạch, xây dựng trang trại nấm VietGAP quy mô bậc nhất ở xã Hồng Vân (Hà Nội), thu lãi gần nửa tỷ đồng mỗi năm.
Chia sẻ
Quà Giáng sinh cho người yêu không chỉ dùng tiền mua được. Chúng cần là những món quà ý nghĩa và thấm đẫm tình cảm, sự trân trọng của bạn dành cho người yêu.
Chia sẻ
Làng nghề Chuôn Ngọ (xã Chuyên Mỹ, Hà Nội) là cái nôi của nghệ thuật khảm xà cừ nghìn năm tuổi. Từ thời nhà Lý, tiếng đục, tiếng cưa đã ngân vang nơi đây, bền bỉ tạo tác nên những tuyệt phẩm từ vỏ trai, vỏ ốc óng ánh sắc màu.
Chia sẻ
Ông Nguyễn Quốc Phong được cho là đã rời cương vị Giám đốc Điều hành CLB Thép xanh Nam Định. Nhiều khả năng, ông sẽ đảm nhiệm vai trò tương tự tại CLB Xuân Thiện Phú Thọ.
Chia sẻ
Cam hữu cơ Đồng Lộc (Hà Tĩnh) đang chín vàng rực, bán tại vườn 70.000 đồng/kg vẫn hút khách. Vườn cam vừa được thương lái thu mua, vừa trở thành điểm check-in thu hút du khách dịp giáp Tết.
Chia sẻ
Ông Nguyễn Đức Thụy chính thức đảm nhận vai trò Quyền Tổng Giám đốc Sacombank ngay sau khi hoàn tất chuyển giao tại LPBank. Việc bổ nhiệm này mở ra giai đoạn mới cho Sacombank với một nhà quản trị nổi tiếng về tầm nhìn chiến lược, năng lực tái cấu trúc quyết liệt và chuyển đổi số sâu rộng.
Chia sẻ
Thực hiện chương trình công tác an sinh xã hội năm 2025, từ ngày 19 đến 20/12/2025, Đoàn công tác Hội Cựu chiến binh, Công đoàn, Đoàn thanh niên Tổng công ty Điện lực miền Trung (EVNCPC) phối hợp với Hội Cựu chiến binh, Công đoàn, Đoàn thanh niên Công ty Điện lực Huế tổ chức chuỗi hoạt động tri ân và hỗ trợ cộng đồng trên địa bàn thành phố Huế và xã A Lưới 4.
Chia sẻ
Tối 22/12, Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa thành phố Hà Nội (Hanoisme) phối hợp với Sở Công Thương, Ban Thi đua – Khen thưởng (Sở Nội vụ) TP Hà Nội đã tổ chức Lễ tôn vinh Doanh nhân, doanh nghiệp Thăng Long năm 2025. Chương trình nhằm ghi nhận những doanh nhân, doanh nghiệp đóng góp xuất sức cho sự phát triển kinh tế - xã hội Thủ đô và đất nước.
Chia sẻ
Với hàng chục nghìn khách hàng đổ về trong ít ngày khai trương, Vincom Plaza Vinh - TTTM thứ 90 trong hệ thống Vincom trên cả nước - đã chính thức mang đến “làn gió” mua sắm, ẩm thực, giải trí hoàn toàn mới tại Nghệ An và khu vực Bắc Trung Bộ.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Đại đoàn kết dân tộc 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Đăng nhập
PGS.TS. Lưu Khánh Thơ
