Người lao động cần làm gì để bảo vệ quyền lợi khi doanh nghiệp nợ đóng bảo hiểm xã hội?

Bạn đọc Huỳnh Văn Minh (TP. HCM) hỏi:

Tôi là người lao động làm việc tại một công ty tư nhân theo hợp đồng lao động chính thức từ năm 2022 đến nay. Trong hợp đồng có điều khoản về việc công ty tham gia và đóng đầy đủ các loại bảo hiểm bắt buộc. Tuy nhiên, gần đây tôi kiểm tra quá trình tham gia BHXH trên ứng dụng VssID thì phát hiện công ty mới chỉ đóng bảo hiểm trong vài tháng đầu, sau đó ngừng đóng mà không thông báo cho tôi biết. Vậy xin hỏi trong trường hợp như vậy, tôi cần làm gì để bảo vệ quyền lợi của mình?

Trả lời:

Luật sư Nguyễn Bá Huy- Giám đốc Công ty Luật TNHH Tín Hải cho biết, doanh nghiệp nợ đóng bảo hiểm xã hội là tình trạng doanh nghiệp không đóng đủ hoặc chậm đóng tiền Bảo hiểm xã hội (BHXH) cho người lao động theo quy định của pháp luật. Việc này không những ảnh hưởng đến quyền lợi của người lao động mà còn làm giảm uy tín và gây thiệt hại cho doanh nghiệp.

Bảo hiểm xã hội là gì?

Căn cứ theo quy định tại Khoản 1 Điều 3 Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014, thì bảo hiểm xã hội được hiểu là sự bù đắp hoặc bảo đảm thay thế một phần thu nhập của người lao động khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do bệnh nghề nghiệp, ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, hết tuổi lao động hoặc chết, trên cơ sở đóng vào quỹ bảo hiểm xã hội

Thời hạn nợ bảo hiểm xã hội của doanh nghiệp

Căn cứ theo Khoản 1 và Khoản 2 Điều 7 Quyết định 595/QĐ-BHXH ngày 14/4/2017 (sửa đổi tại Quyết định 505/QĐ-BHXH ngày 27/3/2020) quy định về thời hạn đóng BHXH của doanh nghiệp như sau:

1. Đóng hằng tháng

Chậm nhất đến ngày cuối cùng của tháng, đơn vị trích tiền đóng BHXH bắt buộc trên quỹ tiền lương tháng của những người lao động tham gia BHXH bắt buộc;

Đồng thời, trích từ tiền lương tháng đóng BHXH bắt buộc của từng người lao động theo mức quy định, chuyển cùng một lúc vào tài khoản chuyên thu của cơ quan BHXH mở tại ngân hàng hoặc Kho bạc Nhà nước.

2. Đóng 03 tháng/lần hoặc 06 tháng/lần

Đơn vị là doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh cá thể, tổ hợp tác hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp, diêm nghiệp trả lương theo sản phẩm, theo khoán thì đăng ký phương thức đóng 3 hoặc 6 tháng một lần với cơ quan BHXH;

Cơ quan BHXH phối hợp với cơ quan lao động kiểm tra tại đơn vị trước khi quyết định phương thức đóng của đơn vị. Chậm nhất đến ngày cuối cùng của phương thức đóng, đơn vị phải chuyển đủ tiền vào quỹ BHXH.

Người sử dụng lao động có hành vi vi phạm quy định tại các Khoản 1, 2 và 3 Điều 17 Luật Bảo hiểm xã hội 2014 từ 30 ngày trở lên thì ngoài việc phải đóng đủ số tiền chưa đóng, chậm đóng và bị xử lý theo quy định của pháp luật, còn phải:

Nộp số tiền lãi bằng 02 lần mức lãi suất đầu tư quỹ BHXH bình quân của năm trước liền kề tính trên số tiền, thời gian chậm đóng;

Nếu không thực hiện thì theo yêu cầu của người có thẩm quyền, ngân hàng, tổ chức tín dụng khác, kho bạc nhà nước có trách nhiệm trích từ tài khoản tiền gửi của người sử dụng lao động để nộp số tiền chưa đóng, chậm đóng và lãi của số tiền này vào tài khoản của cơ quan BHXH.

Từ quy định trên thì doanh nghiệp có thể nợ BHXH dưới 30 ngày. Nếu có hành vi chậm nộp BHXH từ thời gian 30 ngày trở lên thì phải nộp đủ số tiền chưa đóng, chậm đóng, nộp lãi và bị xử lý theo quy định của pháp luật.

Doanh nghiệp nợ đóng bảo hiểm xã hội có thể bị phạt bao nhiêu?

Bên cạnh việc phải đóng số tiền lãi tính trên số tiền BHXH chưa đóng, doanh nghiệp còn có thể bị phạt tài chính nếu chậm đóng BHXH. Căn cứ theo Khoản 4, Điều 38, Nghị định số 28/2020/NĐ-CP ban hành ngày 1/3/2020 quy định:

Phạt tiền từ 12% đến 15% tổng số tiền phải đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp tại thời điểm lập biên bản vi phạm hành chính nhưng tối đa không quá 75.000.000 đồng đối với người sử dụng lao động có một trong các hành vi sau:

a) Chậm đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp;

b) Đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp không đúng mức quy định mà không phải là trốn đóng;

c) Đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp không đủ số người thuộc diện tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp mà không phải là trốn đóng.

Như vậy, nếu nợ đóng BHXH doanh nghiệp có thể bị xử phạt hành chính từ 12% đến 15% tổng số tiền phải đóng BHXH bắt buộc, BHTN tại thời điểm lập biên bản vi phạm. Tuy nhiên tối đa mức phạt không quá 75.000.000 đồng.

Về xử lý hình sự, hành vi nợ tiền BHXH có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định tại Điều 216 Bộ luật Hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017. Theo đó, người vi phạm sẽ bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 01 năm, hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 01 năm. Thậm chí, khung hình phạt cao nhất đối với tội danh này có thể bị phạt tù lên tới 07 năm. Riêng đối với pháp nhân thương mại phạm tội quy định tại Điều này, thì có thể nhận mức phạt cao nhất là phạt tiền từ 1.000.000.000 đồng đến 3.000.000.000 đồng.

Làm gì để bảo vệ quyền lợi khi doanh nghiệp nợ đóng bảo hiểm xã hội?

Việc doanh nghiệp nợ BHXH sẽ làm gián đoạn quá trình ghi nhận thời gian tham gia BHXH của người lao động. Điều này sẽ ảnh hưởng đến các quyền lợi về BHXH của người lao động khi hưởng các chế độ ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hưu trí và tử tuất.

Ngoài ra, khi doanh nghiệp nợ BHXH từ 30 ngày trở lên, thẻ BHYT của người lao động sẽ bị khóa. Điều này sẽ gây khó khăn cho người lao động khi đi khám chữa bệnh và được hưởng các quyền lợi về BHYT.

Vì vậy, bạn đọc cần nắm rõ một số cách sau để bảo vệ quyền lợi của mình:

1. Kiểm tra thông tin đóng BHXH

Hiện nay, người lao động có thể dễ dàng kiểm tra thong tin đóng BHXH hoặc BHYT của mình qua ứng dụng BHXH số VssID hoặc Cổng giao dịch điện tử của BHXH Việt Nam để xem doanh nghiệp đã đóng BHXH cho mình hay chưa. Nếu thấy có dấu hiệu doanh nghiệp chậm đóng hoặc không đóng BHXH, người lao động có thể yêu cầu doanh nghiệp giải trình và khắc phục.

2. Khiếu nại với cơ quan BHXH hoặc Công đoàn Công ty

Nếu doanh nghiệp không giải quyết hoặc giải quyết không hài lòng, người lao động có quyền khiếu nại với cơ quan BHXH hoặc Công đoàn. Cơ quan BHXH hoặc Công đoàn sẽ tiếp nhận, xác minh và giải quyết khiếu nại theo quy trình và thẩm quyền.

Nếu cần thiết, cơ quan BHXH hoặc Công đoàn có thể yêu cầu doanh nghiệp cung cấp các chứng từ liên quan để làm rõ trách nhiệm.

3. Khởi kiện ra tòa

Nếu khiếu nại với cơ quan BHXH hoặc Công đoàn không được giải quyết hoặc không hài lòng với kết quả giải quyết, người lao động có quyền khởi kiện ra tòa để bảo vệ quyền lợi của mình. Tòa án sẽ xét xử theo luật định và có thể yêu cầu doanh nghiệp bồi thường thiệt hại cho người lao động.

×