Bình luận
0
Không chỉ vậy, ông còn nhiều lần đem quân dẹp loạn, được đánh giá là phương viên tiết tháo, mưu lược tế thế kinh bang.
Hoàng Giáp Lê Bật Tứ sinh năm 1562, tại thôn Đoài xóm Bính, Cổ Định, Tân Ninh nay là thị trấn Nưa (Triệu Sơn, Thanh Hoá) trong một dòng họ khoa bảng. Tên hiệu của ông là Vương Toàn, thụy là Hòa Nghĩa. Từ cụ thủy tổ Lê Duy Đàn đến ông là 11 đời thì có 8 đời đỗ Tiến sĩ và rất nhiều đời làm đại quan.
Theo bài minh cùng bài ký ghi chép trên bia đền thờ Lê Bật Tứ, thì tổ đời thứ 9 của Lê Bật Tứ là Hứa Duy Đàn, vì tránh kỵ húy dưới triều Trần mà đổi thành họ Lê. Cụ tổ đời thứ 8 là Duy Thúc, triều nhà Trần thi đỗ Tiến sĩ, làm quan đến chức Ngự sử Trung thừa Nhập nội Hành khiển. Người em tổ đời thứ 8 là Duy Xứ thi đỗ Tiến sĩ, em rể ông tổ đời thứ 8 là Lê Thân cũng thi đỗ Bảng nhãn.
Tổ đời thứ 7 tên là Vô Trụ đỗ Tiến sĩ, làm quan đến chức An Phủ sứ lộ Lạng Sơn. Tổ đời thứ 6 tên là Hanh Phủ đỗ Tiến sĩ, làm quan đến chức Chuyển vận sứ huyện Thanh Đàm (nay là Thanh Trì). Cha của Lê Bật Tứ tên húy là Tốn, sau được phong tặng chức Tả Thị lang.
Mẹ là Nguyễn Thị Oánh, được phong Diên Hựu Tự phu nhân. Ông có 5 anh em, anh cả được ban Giám nguyên, làm quan đến chức Tá lý công thần, anh thứ 2 do học rộng mà làm quan đến chức Đại lý tự Thiếu khanh, chị gái trưởng là Thị Lan, thứ là Thị Luyện đều là người có đức hạnh, Lê Bật Tứ là em út trong nhà.
Lúc mới sinh được 7 ngày thì cha của Lê Bật Tứ qua đời, mẹ cùng người anh thứ hai đưa về quê ngoại ở làng Lưu Xá, huyện Kim Bảng, xứ Sơn Nam nuôi dưỡng. Đến năm 8 tuổi thì mẹ ông cũng qua đời. Đói khổ mà vẫn nhẫn nại, Lê Bật Tứ một lòng không sờn vượt qua khó khăn, lấy việc chăn trâu cắt cỏ làm kế sinh nhai.
Khi anh cả từ quê ra, đã nuôi dậy các em. Tự mình lựa chọn thầy giỏi đưa em đến học ở Bạch Hạc, Nhân Nghĩa, Nhật Chiêu, Mỹ Huyền, Động Cứu. Đến tuổi trưởng thành Lê Bật Tứ tham gia cả hai lần thi Hương năm 1584 ở Sơn Tây và 1592 ở Lỗ Hiền, Thanh Hóa đều đỗ nhất nhì cả hai kỳ thi này.
Đến năm Mậu Tuất (1598), vua Lê Thế Tông mở khoa thi Hội ở Cẩm Vân Đình (Nam Định ngày nay). Lê Bật Tứ tham gia kỳ thi và đỗ thứ 3 trong số 5 Tiến sĩ vào thi Đình.
Bài ký của tấm bia Tiến sĩ khoa thi năm Mậu Tuất (1598) đã chỉ rõ đây là khoa thi thứ 2 dưới thời Lê trung hưng. Bia cũng ghi lại đầy đủ thành phần của ban giám khảo là các vị đại thần đầu triều như: Đề điệu là Thái úy Ngạn quận công Trịnh Đỗ, Tri cống cử là Ngự sử đài Đô Ngự sử Lê Trạc Tú, Giám thí là Lễ bộ Tả Thị lang Ngô Tháo, Đại lý tự khanh Trần Phúc Hựu là quan độc quyển. Hoàng thượng đích thân định thứ tự cao thấp.
Ông đã vượt qua rất nhiều thí sinh để là một trong 5 người có tên trên bảng vàng, bia đá của kỳ thi Đình năm Mậu Tuất (1598). Những người được khắc tên trên bia gồm: Nguyễn Thứ, Nguyễn Duy Thì, Lê Bật Tứ, Nguyễn Khắc Khoan và Nguyễn Giới (Kiệm).
Theo bài minh trên bia đền thờ Lê Bật Tứ, sau khi thi đỗ, vào tháng 10 (1598) ông bắt đầu được nhận chức Hàn lâm Hiệu lý. Tháng 6 năm Canh Tý (1600), thăng làm Hộ khoa Cấp sự trung vâng đến huyện Đan Phượng đo đạc đất trồng dâu nuôi tằm.
Gặp lúc bọn Phan Ngạn nổi loạn, ông dâng kế sách khuyên vua, rồi đến phủ Trường An bái yết, dùng ngựa khỏe hộ tống theo sau. Được vâng nhận chức Bồi tụng, tham gia bàn bạc chính sự định yên xã tắc.
Năm 1601, Lê Bật Tứ lại được thăng Đô cấp sự trung ở bộ Lại, được vâng sai Giám thí trường thi Kinh Bắc, năm sau nhận chức Giám khảo trường thi Thiên Trường, chọn được nhiều kẻ sĩ. Năm thứ 5 (1604) năm Giáp Thìn thăng Ngự sử đài kiêm Đô Ngự sử, năm Bính Ngọ lại được vâng sai làm Chánh sứ đoàn sang nhà Minh tạ ơn.
Năm 1608, sau khi đi sứ về lại thăng chức Tả Thị lang bộ Lại, đảm nhiệm trọng trách soạn đặt các chính sách kinh tế vật dụng ăn ở để yên lòng vua. Đương lúc đảm nhiệm việc nắm giữ của cải trong nước, có thể lấy mưu chế mưu, đưa thuyền ra Quảng Yên đập tan giặc để yên mặt Bắc. Định rõ thuế khóa ở nội phủ Yên Trường để tăng thêm sự lớn mạnh cho đất nước.
Năm 1610 do tình hình cụ thể của đất nước lúc đó ông dâng khải điều trần lên chúa Trịnh đại ý nói: Định ngôi thế tử và giao cho giữ binh quyền để cố kết lòng dân; Xử trí các cường phiên - các tù trưởng vùng xa được hưởng thế tập cha truyền con nối - chuyên quyền một trấn để thống nhất chế độ. Trịnh Tùng tuy khen đề nghị của ông nhưng lại không làm theo.
Năm Mậu Tuất 1618, Lê Bật Tứ cùng với Ngô Trí Hòa dâng khải điều trần 6 việc: Xin sửa đức chính để cầu mệnh trời giúp; Xin đè nén kẻ quyền hào để nuôi sức dân; Xin cấm phu dịch phiền hà để đời sống của dân được đầy đủ; Xin bớt xa xỉ để của dân được thừa thãi; Xin dẹp trộm cướp để dân được ở yên; Xin sửa sang quân chính để bảo vệ tính mạng cho dân. Trịnh Tùng khen ngợi ông và làm theo.
Năm 1619, Lê Thần Tông lên ngôi vua, ông được thăng làm Thượng thư Bộ Binh, Lê Bật Tứ được mời vào phủ Chúa làm Tham tụng giúp Triết vương Trịnh Tùng điều khiển đất nước, sau lại giúp Trịnh Tráng củng cố xây dựng vương triều. Năm 1623, ông được phong Thiếu Bảo.
Năm 1627 sau khi tuần thú ở phía Nam về, khi qua quê hương tạm đóng quân lại nghỉ ngơi. Nhân đó để giúp làng tránh lũ lụt hàng năm, do nước ứ đọng ở sông Lãng chảy không kịp, cụ đã triển khai cho đào sông nhân tạo nối sông Lãng chảy sang sông Hón gọi là mau Đan lồ, chảy suôi theo sông Nổ Hẻn rồi chảy vào sông Hoàng Giang ra biển…
Ngoài ra, Lê Bật Tứ còn xây cho làng ở Cồn Chợ có lớp học để con em có chỗ học hành, kết thúc hàng nghìn năm không có trường sở ở làng xã, trẻ lớn lên học tại quê mà không phải đi học tại nơi khác.
Ngày 15 tháng 10 âm lịch năm 1627, Lê Bật Tứ đột ngột qua đời khi đang tại nhiệm. Vua Lê Thần Tông vô cùng thương tiếc, triều đình nghỉ triều phục 3 ngày, dùng lễ trâu rượu để kính tế, gia phong cho tước Quận công, ban cho tiền cổ 50 quan rồi sai thủy quân hộ giá đưa về núi quê ông an táng, hành lễ trọn vẹn trước sau để biểu thị xót thương đối với bề tôi, lại cử các môn quan thừa dụ, nhạc quan, thị vệ, vệ môn đến ban dụ tế.
Theo bài minh trên văn bia tại đền thờ Lê Bật Tứ thì lời dụ của triều đình dành cho vị Hoàng giáp tài năng có đoạn như sau: Bậc cựu thần công cao ở quốc gia, khi sống thì được sủng dụng, lúc chết thì điếu lễ vỗ về, toàn vẹn giữ trọn ơn nghĩa trước sau.
Lê tướng công là bậc phương viên tiết tháo, mưu lược tế thế kinh bang, nghĩa lý thấm đượm lòng người, chí học hành thấu hiểu đạo thánh, văn chương xuất chúng, hiển đạt khoa danh cả hai hàng văn võ, tên tuổi nổi danh, trải qua nhiều triều hiển đạt, lại càng sánh như các bậc tể tướng thời Đường, tham gia giúp đỡ nhà vua nơi màn chướng, qui củ rõ rệt như các lương tướng thời Tống, lại thêm tốt đẹp hoà mục có công lao với xóm làng, công thành sự nghiệp giúp triều đình nổi rõ như sao bắc đẩu, lúc sống tước vị cao quí, mong cho tướng công được hưởng phúc lành của đất nước.
Nào ngờ chỗ dựa tin cậy mới được tạo dựng đã vội ra đi, thế là sai mệnh quan đến chính tế Tướng công, điếu phúng kính dâng, lễ nghi vỗ về, như thế cũng là an ủi tiếng thơm vĩnh hằng vậy. Lại cấp cho giáp một, giáp hai, giáp ba trong xã cùng ban lộc điền. Lại chuẩn ý cho con trưởng cùng các con cung kính phụng thờ và được ơn sủng thịnh dầy.
Nay xét về gia đình tướng công, tất cả con cháu được phân định ban phong tập ấm theo luật của triều đình. Khả Giáo do là Nho sinh trúng thức được nhận chức Tư vụ ở bộ Lại, thăng lên Viên ngoại lang. Năm Kỷ Mùi (1619) đi thi Hội trúng Tam trường, thăng Bản bộ Lang trung, tước Xuân Đài tử. Lại được vâng cấp lộc điền ở hai xã. Con rể là Hứa Lập, do là Giám sinh nên được nhận chức Tri huyện…
Lại xét gia phả dòng họ Lê Bật Tứ vốn có nguồn gốc nho quan, từ thuỷ tổ trở lại luôn có các quan kế nối. Tương truyền tướng công thuở nhỏ khổ cực, về sau hiển đạt, há lại chẳng phải thiên tướng trời định giao việc cho người ắt nên trước tiên bắt phải khổ cực để cho gân cốt được khỏe mạnh đảm nhận công việc mai sau.
Khoa danh được đăng cao, đảm nhận công việc dám nói thẳng nói thật, giúp vua thương dân là người anh tài, đời xưng là bậc Tiến sĩ được đông đảo quần chúng nhớ về ơn huệ, công danh tài chí nổi danh khắp thiên hạ, trung nghĩa khắp cả ba triều, chức vụ vượt hơn các quần thần, công lao để lại hậu thế là ngôi sao bắc đẩu của trời Nam được vinh hiển thịnh dầy, ấy cũng là do tổ tiên thịnh đạt luôn làm việc thiện mà vun trồng cây đức.
Năm 1998, đền thờ Hoàng giáp Lê Bật Tứ được công nhận là di tích lịch sử văn hóa quốc gia. Năm 2022, nhân kỷ niệm 460 năm sinh và tưởng niệm 395 năm ngày mất của Hoàng giáp Lê Bật Tứ, chính quyền thị trấn Nưa và hội đồng gia tộc họ Lê Bật đã trình đề nghị khảo sát đưa vào tôn tạo di tích chống xuống cấp.
Khởi nghĩa khăn vàng là cuộc nổi dậy của nông dân ở Trung Quốc chống lại nhà Hán, kéo dài suốt 21 năm và gây ra những hậu quả sâu rộng, đánh dấu sự khởi đầu của thời kì Tam quốc.
Phó Chủ tịch Hội đồng An ninh Nga Yury Kokov tuyên bố, các chính trị gia phương Tây ủng hộ việc kéo dài xung đột ở Ukraine nhằm che giấu các cuộc khủng hoảng thảm khốc trong nước.
Chia sẻ
U22 Việt Nam áp đảo danh sách 10 cầu thủ đắt nhất SEA Games 33; HLV Shin Tae-yong trở lại Indonesia; Messi xếp trên Ronaldo về thành tích ghi bàn; hHuyền thoại Chelsea qua đời ở tuổi 85; Real hoãn đàm phán gia hạn hợp đồng với Vinicius.
Chia sẻ
Tổng Bí thư Tô Lâm giao Đảng ủy Chính phủ chỉ đạo hoàn thiện các đề án hỗ trợ người khuyết tật để báo cáo Ban Bí thư vào quý 2/2026. Người đứng đầu Đảng yêu cầu tạo bước chuyển mới, hành động mạnh mẽ hơn, quyết liệt hơn để nâng cao chất lượng cuộc sống của hơn 7 triệu người khuyết tật trên cả nước.
Chia sẻ
Vụ sụt lún bất ngờ trên đường Nguyễn Công Trứ, TP Đà Nẵng làm xuất hiện hố sâu nuốt trọn hai ô tô, đặt ra nhiều câu hỏi về điểm bất thường tại khu vực giáp công trình đang thi công phần ngầm.
Chia sẻ
Góp ý cho chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về nông thôn mới, giảm nghèo bền vững, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đến năm 2035 tại phiên thảo luận tại tổ, Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, GS.TS Nguyễn Thị Lan, Giám đốc Học viện Nông nghiệp Việt Nam, Đoàn Đại biểu Quốc hội Hà Nội đánh giá cao cách tiếp cận tích hợp ba chương trình vào một khung chung, giúp giảm trùng lặp và nâng hiệu quả đầu tư.
Chia sẻ
Đoạn video do một chiến binh tình nguyện người Mỹ ghi lại tại Ukraine đang gây chú ý mạnh trên mạng xã hội vì hiếm hoi cho thấy cảnh dụ hàng binh sĩ Nga giữa chiến trường Donbass khốc liệt.
Chia sẻ
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tiêm chủng là một trong những biện pháp hiệu quả nhất để phòng ngừa một số loại viêm màng não do vi khuẩn phổ biến, trong đó có viêm màng não do não mô cầu.
Chia sẻ
Nhu cầu về sản phẩm có chất lượng cao và nguồn gốc rõ ràng ngày càng tăng, thúc đẩy các doanh nghiệp và nông dân tại Đắk Lắk đổi mới sáng tạo, nâng cao chất lượng sản phẩm, đặc biệt là các sản phẩm OCOP. Những nỗ lực này không chỉ đáp ứng thị trường trong nước mà còn giúp địa phương xuất khẩu sang thị trường quốc tế, từ đó mở ra cơ hội lớn cho các mặt hàng nông sản đặc trưng của tỉnh.
Chia sẻ
Ban Tổ chức Cuộc thi Tuyên truyền viên tiết kiệm điện 2025 của Bộ Công Thương vừa công bố 22 tác phẩm đoạt giải trên toàn quốc. Trong đó, PC Đắk Lắk đã xuất sắc giành giải Nhất tại cuộc thi lần này.
Chia sẻ
Nhờ phát triển du lịch cộng đồng, cuộc sống người dân bản Kho Mường, xã Pù Luông (Thanh Hóa) đã từng bước thoát nghèo, có nguồn thu nhập ổn định nhờ khai thác cảnh quan thiên nhiên đại ngàn và gìn giữ văn hóa bản địa.
Chia sẻ
Phát biểu tại họp báo sau chiến thắng 2-1 trước U22 Lào trong trận ra quân bảng B môn bóng đá nam SEA Games 33, HLV Kim Sang-sik ghi nhận nỗ lực của toàn đội, đồng thời nhấn mạnh điều quan trọng nhất là U22 Việt Nam đã đạt được mục tiêu giành trọn 3 điểm.
Chia sẻ
Công an tỉnh Vĩnh Long đã ra quyết định tạm đình chỉ điều tra vụ án, tạm đình chỉ điều tra bị can đối với Nguyễn Văn Bảo Trung (SN 1992, nơi thường trú xã Tam Ngãi, tỉnh Vĩnh Long), tài xế trong vụ án “vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ xảy ra tại xã Vĩnh Xuân".
Chia sẻ
Ngày 3/12, Công an phường Hà Đông (TP.Hà Nội) cho biết đang lập hồ sơ xử lý vụ việc 2 đối tượng xăm trổ hung hãn hành hung một nam thanh niên trên địa bàn.
Chia sẻ
Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà vừa ký Quyết định số 45/2025 của Thủ tướng quy định đối tượng thuê nhà ở công vụ tại các địa phương thuộc diện sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh.
Chia sẻ
Ngày 3/12, Ủy ban Châu Âu sẽ trình bày đề xuất chính thức về cơ chế sử dụng tài sản bị đóng băng của Nga vì lợi ích của Ukraine, còn được gọi là "khoản vay bồi thường".
Chia sẻ
Tử vi ngày mai nhấn mạnh, 4 con giáp giỏi nắm bắt cơ hội kinh doanh, sở hữu đầu óc đầu tư độc đáo và thường nhận được sự giàu có bất ngờ.
Chia sẻ
Xã biên giới Pa Tần (tỉnh Lai Châu) không chỉ "thay da đổi thịt" nhờ những con đường trải bê tông hay nương lúa trĩu hạt, mà còn bởi nhờ có chuyển đổi số trong nông nghiệp, nông thôn. Việc cải cách hành chính công quyết liệt, ứng dụng công nghệ số đã giúp đời sông của đồng bào dân tộc Mông, dân tộc Mảng vơi bớt vất vả...
Chia sẻ
U22 Việt Nam đã gặp rất nhiều khó khăn mới có thể giành chiến thắng sít sao 2-1 trước U22 Lào và người hâm mộ không đánh giá cao màn trình diễn của thầy trò HLV Kim Sang-sik. Tuy vậy, vẫn có những ý kiến bảo vệ nhà cầm quân người Hàn Quốc.
Chia sẻ
UBND Phú Thọ kêu gọi đầu tư dự án Legacy Kim Bôi tại thị trấn Bo, biến 67 ha trung du thành khu đô thị sinh thái kết hợp nghỉ dưỡng, khoáng nóng, dự kiến hoàn thiện năm 2029.
Chia sẻ
Người nông dân sẽ không cần phải bỏ số tiền lớn mua hạt giống để canh tác mua vụ mới vì đã có công nghệ đột phá giúp họ tự “sao y bản chính” hạt giống với chất lượng không thay đổi. Công nghệ đột phá này nhận được sự quan tâm mạnh mẽ của các nhà khoa học quốc tế tại Tọa đàm “Đổi mới trong Nông nghiệp và Thực phẩm” diễn ra chiều 03/12, trong khuôn khổ Tuần lễ Khoa học Công nghệ VinFuture 2025.
Chia sẻ
Với hạ tầng “không – thủy – bộ – sắt” đồng bộ và quy hoạch đô thị mở rộng, Khánh Hòa đang bước vào giai đoạn phát triển toàn diện. Mạng lưới giao thông giúp nâng cao năng lực kết nối, thúc đẩy du lịch chất lượng cao và tạo nền tảng hình thành vùng động lực phát triển mới tại Nam Nha Trang.
Chia sẻ
Xã Cam An, tỉnh Khánh Hòa: Nuôi dê khỏe, nuôi bò mượt lông, nông dân Raglai cứ bán là có người mua ngay. Đến nay, nhiều hộ dân đồng bào Raglai ở thôn Văn Sơn, xã Cam An, tỉnh Khánh Hòa đã có cuộc sống với thu nhập tốt hơn, nhiều mô hình trồng trọt mới, mô hình chăn nuôi mới đã xuất hiện.
Chia sẻ
Giám đốc Học viện Nông nghiệp Việt Nam Nguyễn Thị Lan cho rằng nông nghiệp hiện đại không chỉ cần vốn hay công nghệ mà cốt lõi nằm ở nhân lực. Bà đề nghị cần có chiến lược đào tạo nhân lực nông thôn thế hệ mới để đảm bảo phát triển bền vững.
Chia sẻ
Hội nghị Chuyển đổi số (CĐS) trong giáo dục và đào tạo do Bộ GDĐT tổ chức tại TP.HCM đã tổng kết giai đoạn 2022–2025, cho thấy những bước tiến mạnh mẽ trong việc xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia và ứng dụng Trí tuệ nhân tạo (AI), nhưng vẫn còn thách thức về hạ tầng ở vùng sâu, vùng xa.
Chia sẻ
Gặp thời giá tốt, cải bắp, su hào, hành lá ở Hải Phòng bán hút hàng, nông dân cứ nhổ bán là trúng. Nhờ chủ động ứng phó thời tiết, chỉ đạo, hướng dẫn kịp thời từ các ngành chức năng, cây vụ Đông sớm ở Hải Phòng đã đón đầu thị trường và giá bán tăng cao, người nông dân được mùa được giá.
Chia sẻ
Người Ai Cập cổ đại mặc trang phục tương đối đơn giản. Tuy nhiên, họ đã biết cách sử dụng đồ trang điểm và phụ kiện thời trang để làm tăng thêm vẻ đẹp cho chính mình.
Chia sẻ
Tại hội nghị đối thoại về thủ tục mua nhà ở xã hội vừa diễn ra, nhiều băn khoăn của người dân về xác nhận thu nhập, hồ sơ liên thông và tình trạng rao bán “suất ngoại giao”, “suất nội bộ” đã được đại diện Công an TP Hà Nội làm rõ, đồng thời cảnh báo người dân cảnh giác trước các thông tin lừa đảo tràn lan trên mạng xã hội.
Chia sẻ
Chiến thắng 2-1 của U22 Việt Nam trước U22 Lào đã trở nên không trọn vẹn khi Nguyễn Xuân Bắc dính chấn thương và phải rời sân sớm. Hiện chưa có thông tin chính thức về vấn đề mà tiền vệ này mới gặp phải.
Chia sẻ
Đại biểu Đỗ Đức Hồng Hà (TP.Hà Nội) cảnh báo việc thiếu vắng một "nhạc trưởng" khi gộp ba chương trình mục tiêu quốc gia dễ dẫn đến tình trạng "cha chung không ai khóc".
Chia sẻ
Loạt hình ảnh và tài liệu mới được công bố gần đây đang khiến cộng đồng khoa học quốc tế chia rẽ sâu sắc về hiện tượng UFO - bí ẩn kéo dài hơn 7 thập kỷ mà đến nay chưa có lời giải đáp thuyết phục. Dù không ai khẳng định “người ngoài hành tinh” hiện diện, các chuyên gia cho rằng những bằng chứng mới buộc giới khoa học phải xem xét nghiêm túc hơn các hiện tượng chưa thể giải thích.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Đại đoàn kết dân tộc 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Đăng nhập
Trần Siêu (Theo Giáo Dục và Thời Đại) 
