Phát hiện DNA cổ đại giải đáp bí ẩn về nguồn gốc của "Cái chết đen"

Hôm 15/6, các nhà nghiên cứu cho biết họ đã tìm thấy dấu vết DNA cổ đại của vi khuẩn dịch hạch Yersinia pestis từ răng của ba phụ nữ được chôn cất trong một nghĩa trang cộng đồng Cơ đốc giáo Nestorian thời Trung cổ ở thung lũng Chu gần hồ Issyk Kul, chân núi Tian Shan. 

Những người này đã chết vào khoảng năm 1338-1339, trong khi các trường hợp tử vong sớm nhất từng được ghi nhận ở những nơi khác trong đại dịch là vào năm 1346.

Việc tái tạo lại bộ gen của mầm bệnh cho thấy chủng vi khuẩn này không chỉ là nguyên nhân gây ra "Cái chết đen" hoành hành ở châu Âu, châu Á, Trung Đông và Bắc Phi, mà còn tạo nên hầu hết các chủng bệnh dịch hạch tồn tại ngày nay.

Nhà sử học Philip Slavin thuộc Đại học Stirling ở Scotland, đồng tác giả của nghiên cứu đăng trên tạp chí Nature, cho biết: "Phát hiện của chúng tôi đặt ra giả thiết rằng nguồn gốc của 'Cái chết đen' bắt nguồn từ Trung Á".

Con đường tơ lụa là một tuyến đường bộ dành cho các đoàn lữ hành chở hàng hóa qua lại từ Trung Quốc đến các thành phố xa hoa của Trung Á, chẳng hạn như thủ đô Constantinople của Đế quốc La Mã. Trên thực tế, các tác giả cho rằng chính con đường này cũng đã góp phần khiến căn bệnh dịch hạch lan rộng vào thời điểm ấy.

"Đã có một số giả thuyết khác nhau cho rằng đại dịch có thể bắt nguồn từ Đông Á, cụ thể là Trung Quốc, hoặc ở Trung Á, Ấn Độ, thậm chí gần với nơi dịch bùng phát đầu tiên được ghi nhận vào năm 1346 ở khu vực Biển Đen và Biển Caspi", nhà sinh cổ học và tác giả chính của nghiên cứu Maria Spyrou thuộc Đại học Tübingen ở Đức cho biết.

"Chúng tôi tin rằng tuyến đường thương mại có khả năng là một yếu tố quyết định sự lây lan của bệnh dịch hạch tại châu Âu trong thời kỳ đầu của Cái chết Đen. Có thể giả thuyết rằng sự lây lan của dịch bệnh từ Trung Á đến Biển Đen diễn ra trong khoảng thời gian từ năm 1338 đến năm 1346", Spyrou nói thêm.

Cái chết đen là đại dịch chết chóc nhất được ghi nhận. Slavin cho biết dịch bệnh có thể đã giết chết 50% đến 60% dân số ở các khu vực Tây Âu và 50% ở Trung Đông, tương ứng khoảng 50-60 triệu ca tử vong. Slavin nói thêm rằng số người thiệt mạng ở Caucasus, Iran và Trung Á "không thể đếm được".

Bệnh dịch hạch không thể chữa trị vào thời điểm đó nhưng hiện đã có thể chữa khỏi bằng cách sử dụng thuốc kháng sinh. Bệnh gây ra tình trạng hạch bạch huyết sưng lên với máu và mủ rỉ ra, nhiễm trùng lan đến máu và phổi.

Ở châu Âu, bệnh lây truyền chủ yếu qua vết cắn của bọ chét trên những con chuột bị nhiễm bệnh. Đại dịch bắt nguồn từ loài gặm nhấm hoang dã, rất có thể là marmots, một loại sóc đất, Slavin lưu ý.