Quốc gia này bí mật hỗ trợ Ukraine mà không khiêu khích Nga có thể giúp KIev thành công

Bộ trưởng Quốc phòng Bulgaria Todor Tagarev tại cuộc họp Nhóm Liên hệ Quốc phòng Ukraine vào ngày 15/6/2023 tại Brussels, Bỉ. Ảnh Getty

Nhà nước Balkan chịu ảnh hưởng lịch sử của Moscow. Các ý kiến về Ukraine bị chia rẽ trong số 6,7 triệu người dân nước này, nhiều người trong số họ tin vào sự tuyên truyền của Điện Kremlin.

Chính phủ liên minh mới được bầu vào tháng 6 sau hai năm bế tắc chính trị hiện đang đẩy Bulgaria hướng về Kiev và phương Tây. Sofia đã âm thầm vận chuyển đạn dược đến Kiev từ năm 2022, nhưng cam kết gần đây nhất về 100 xe bọc thép là gói hàng đầu tiên được công bố công khai, theo Kyiv Independent.

Hỗ trợ Ukraine là lợi ích chiến lược của Bulgaria vì nhiều lý do, Bộ trưởng Quốc phòng Bulgaria Todor Tagarev cho biết trong một cuộc phỏng vấn với Kyiv Independent. 

Tagarev nói: "Đầu tiên, đây là nghĩa vụ đạo đức để giúp đỡ nạn nhân của cuộc tấn công. Nhưng đó cũng là lợi ích chiến lược của chúng tôi khi Ukraine ngăn chặn sự tấn công của Nga và tìm cách khôi phục chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của mình. Đây là chìa khóa cho sự ổn định ở châu Âu - đặc biệt là đối với Đông Âu ở khu vực Biển Đen".

Tuy nhiên, theo giới quan sát, sẽ Bulgaria rất khó để thoát khỏi ảnh hưởng của Nga. Tổng thống đương nhiệm Rumen Radev cũng được cho là người thân Nga.

Tagarev cho biết có những chính trị gia phản đối việc cung cấp vũ khí cho Ukraine, cho rằng họ đang cố gắng đạt được hòa bình nhanh hơn, mặc dù lập luận này vô nghĩa.

Bulgaria cũng phụ thuộc rất nhiều vào dầu mỏ của Nga.

Một số người Bulgaria vẫn coi Nga là cường quốc đã giải phóng đất nước họ khỏi Đế chế Ottoman vào những năm 1800. Những câu chuyện của Điện Kremlin "được một bộ phận đáng kể dân chúng chấp nhận khá thuận lợi", nhưng điều này đang thay đổi.

Ông nói: "Ngày càng có nhiều người Bulgaria ủng hộ Ukraine. Cuộc chiến của Nga ở Ukraine dường như là lời cảnh tỉnh mà đất nước ông cần".

Người hàng xóm chính

Bulgaria là một người bạn tốt với kho dự trữ vũ khí dồi dào của Liên Xô và ngành công nghiệp quốc phòng lớn.

Trong chuyến thăm công khai đầu tiên tới Bulgaria vào tháng 7, Tổng thống Volodymyr Zelensky đã chỉ trích ông Radev vì phản đối việc trang bị vũ khí cho Ukraine vì điều mà ông mô tả là một "xung đột".

Radev đáp trả vào tháng 7, nói với các nhà báo rằng Kyiv "kiên quyết tiến hành chiến tranh" trong khi "Châu Âu trả tiền cho mọi thứ".

Đại sứ quán Ukraine ở Sofia đã ngay lập tức phản ứng lại bình luận này, chỉ trích Radev vì lặp lại tuyên truyền của Nga. Thủ tướng Bulgaria Nikolai Denkov cũng chỉ trích điều này, cho rằng nó không phản ánh quan điểm của EU và NATO – Bulgaria là thành viên của cả hai.

Tagarev cho biết nhận xét của tổng thống sẽ không ảnh hưởng đến sự hỗ trợ từ Bulgaria, một nước cộng hòa nghị viện. Điều đó có nghĩa là chính phủ chịu trách nhiệm về chính sách quốc phòng, an ninh và đối ngoại chứ không phải tổng thống.

Tagarev nói: "Tất cả đều nằm trong tay chúng tôi – nội các, và bây giờ nội các khác biệt đáng kể với quan điểm của tổng thống," đồng thời cho biết thêm rằng chính phủ "không thực sự" thảo luận với Tổng thống Radev về viện trợ quân sự mà họ chuyển đến Ukraine.

Đối với Ukraine, nhận được viện trợ của Bulgaria là quan trọng, đặc biệt là vào lúc này. Sự ủng hộ của Mỹ đang bị đe dọa bởi sự bế tắc trong Hạ viện, và các thủ tướng thân Nga của Slovakia và Hungary phủ quyết sự ủng hộ của EU dành cho Ukraine.

Mối nguy ở Biển Đen

Từ việc làm ô nhiễm biển với hàng trăm quả mìn khi bắt đầu cuộc chiến tổng lực cho đến tiến hành các cuộc tập trận hải quân thường xuyên và khó lường, Nga đã gây ra mối đe dọa đáng kể đối với các nước láng giềng Biển Đen của Ukraine.

Kể từ khi rút khỏi thỏa thuận Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen vào tháng 7, Nga đã sử dụng các cuộc tập trận hải quân để ngăn chặn việc xuất khẩu ngũ cốc của Ukraine. Với việc Nga đang tiến hành huấn luyện ở gần đó, một phần khu kinh tế của Bulgaria ở Biển Đen vẫn bị phong tỏa một phần.

Vào tháng 8, một tàu chiến Nga đã bắn cảnh cáo vào một tàu chở hàng ở phía tây nam Biển Đen, qua Ukraine.

Bulgaria cho biết họ đang thảo luận với các đồng minh NATO về việc Nga tiếp tục phong tỏa một phần khu kinh tế của nước này nhưng chưa đưa ra giải pháp. Bất chấp hành động khiêu khích, Tagarev cho biết đây "vẫn không phải là mối đe dọa trực tiếp đối với lãnh thổ hoặc hành động gây hấn chống lại một thành viên của liên minh NATO, nhưng có nhiều rủi ro".

Tagarev nói: "Tất cả những điều này đều là những rủi ro có thể gây thương vong và chúng ta cần phải giải quyết chúng – đây là những rủi ro đáng kể. Vì vậy, chúng tôi không quá lo lắng rằng Nga sẽ dám tấn công một đồng minh NATO. Nhưng chúng tôi lo ngại rằng một số rủi ro đó có thể trở thành hiện thực, dẫn đến thiệt hại vật chất hoặc thương vong".

Bộ Quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ hồi tháng 10 đã công bố hợp tác ba bên với Bulgaria và Romania để xử lý các mỏ nhưng không nêu chi tiết.

Tagarev cho biết mục tiêu là rà phá bom mìn "trên cơ sở có hệ thống, chặt chẽ hơn trong lực lượng chung của ba nước". Điều này khó có thể ảnh hưởng đến vùng biển của Ukraine.

"Chúng tôi muốn làm cho việc đi lại an toàn hơn, nhưng chúng tôi không muốn đưa ra lý do khiến xung đột ở Biển Đen leo thang", Tagarev nói và cho biết thêm rằng điều đó vẫn có lợi cho quan điểm xuất khẩu của Ukraine.

Sau khi Nga rút khỏi hành lang ngũ cốc, Kiev vẫn xuất khẩu - mặc dù với khối lượng thấp hơn nhiều.

Tagarev trở lại văn phòng bộ trưởng quốc phòng của mình sau 10 năm và thấy người hàng xóm của mình chìm trong chiến tranh và khu vực Biển Đen đang gặp nguy hiểm.

Một trong những ưu tiên chính của ông là hiện đại hóa quân đội. Đất nước đã tổ chức 5 cuộc bầu cử trong 2 năm, đồng nghĩa với việc có rất nhiều công việc tồn đọng cần phải thực hiện.

Là quốc gia nghèo nhất ở EU, việc huy động đủ kinh phí để hiện đại hóa lực lượng vũ trang của mình theo tiêu chuẩn NATO là một điều khó khăn. Theo trang phân tích quốc phòng nguồn mở Oryx của Hà Lan, kho vũ khí của nước này khá gần với những gì họ có vào năm 1980. Sự bất ổn chính trị đã làm cho nó trở nên tồi tệ hơn.

Tagarev nói: "Bây giờ ngân sách đang được tăng lên, chúng tôi nhận được nhiều tiền hơn, chúng tôi cần thêm vũ khí, chúng tôi cần con người, đào tạo, cơ sở hạ tầng và tất cả những thứ đó".

Khi được hỏi về kế hoạch của Bulgaria về cách cung cấp vũ khí thời Liên Xô cho Ukraine, Bộ trưởng Quốc phòng cho biết: "Chúng tôi đang làm những gì có thể", chủ yếu cung cấp từ ngành công nghiệp quốc phòng của mình - theo truyền thống chuyên về vũ khí nhỏ, vũ khí hạng nhẹ và các loại vũ khí, đạn dược khác.

Bộ trưởng cho biết: "Theo chính sách của chính phủ, chúng tôi tạo cơ hội cho các công ty bán hàng và các công ty có quyền ký hợp đồng, tìm cách cung cấp sản phẩm của mình cho Ukraine".

Tagarev cho biết sản xuất và xuất khẩu công nghiệp của Bulgaria đã tăng gấp đôi hoặc gấp ba vào năm ngoái "với giá một tỷ euro trở lên". Ông ám chỉ rằng "giả định là phần lớn là do việc xuất khẩu đạn dược và vật liệu từ các công ty Bulgaria".

Theo báo cáo của Guardian dẫn lời các quan chức Bulgaria, Sofia đã cung cấp 30% nhu cầu đạn dược của Liên Xô cho Ukraine vào mùa xuân năm ngoái sau khi Ngoại trưởng Dmytro Kuleba bí mật đến thăm.

Tagarev nói: "Ngành công nghiệp quốc phòng đang hoạt động 24/7 và đó là sự hỗ trợ quan trọng nhất mà Ukraine nhận được".