Sản xuất vụ đông ở ĐBSH: Tín hiệu cực kỳ tốt... nông dân đã hướng đến sản xuất, bán giá tốt hơn, phân khúc cao hơn

Đó là những "tín hiệu cực kỳ tốt" được bà Hương chia sẻ tại Diễn đàn: "Kết nối nông sản vùng Đồng bằng sông Hồng, hướng tới thị trường Tết", do Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) phối hợp với Báo Nông nghiệp và Môi trường và Sở Nông nghiệp và Môi trường Hải Phòng tổ chức sáng 23/12.

"Cây vụ đông như một vụ sản xuất chính"

Bà Hương cho biết, vụ đông năm nay ở khu vực phía Bắc gieo trồng khoảng 410.000 - 420.000ha. Hiện đã thực hiện được 380.000ha. "Dư địa phát triển cây vụ đông vẫn còn rất lớn", bà nhấn mạnh.

"Định hướng của ngành là xác lập cây vụ đông như một vụ sản xuất chính, góp phần tăng giá trị trên đơn vị diện tích, nâng thu nhập cho nông dân và xây dựng thương hiệu nông sản địa phương.

Thị trường tiêu thụ hiện cơ bản ổn định, trọng tâm vẫn là thị trường nội địa tại các đô thị lớn, khu công nghiệp, song nhu cầu xuất khẩu cũng đang gia tăng, trong khi khâu chế biến, bảo quản sau thu hoạch mới ở giai đoạn ban đầu cần tiếp tục đầu tư.

Hải Phòng là địa phương có thế mạnh phát triển cây vụ động. Theo bà Lương Thị Kiểm, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hải Phòng, trong những năm qua thành phố đã ban hành nhiều cơ chế, chính sách để khuyến khích mở rộng, phát triển cây vụ đông. Nhờ đó, cây vụ đông đã không chỉ dừng ở “vụ phụ”, mà trở thành nguồn hàng hóa ổn định, có đầu ra và giá trị gia tăng cao hơn cho người nông dân.

Vụ đông 2025-2026, Hải Phòng gieo trồng khoảng 29.500 ha cây vụ đông, tăng 450 ha so với năm trước; trong đó rau các loại chiếm 22.700 ha với sản lượng khoảng 700.000 tấn; các cây màu khác hơn 5.100 ha, sản lượng khoảng 60.000 tấn. Khoảng 30% sản lượng rau phục vụ nhu cầu tiêu dùng nội địa, trên 70% cung ứng cho các tỉnh, thành phố khác và xuất khẩu.

Riêng một số sản phẩm như cà rốt, tỷ lệ xuất khẩu chiếm tới hơn 80% sản lượng. Sản xuất rau vụ đông của Hải Phòng hình thành rõ các vùng hàng hóa tập trung. Nổi bật là vùng hành, tỏi với diện tích khoảng 7.100 ha, sản lượng dự kiến 120.000-130.000 tấn, giá trị sản xuất đạt 320-470 triệu đồng/ha, lãi từ 210-355 triệu đồng/ha.

Hành, tỏi được bảo quản tại nông hộ, tiêu thụ quanh năm, giảm áp lực đầu ra khi thu hoạch. Nhiều sản phẩm đã được chứng nhận VietGAP, nhãn hiệu tập thể, tiêu thụ chủ yếu trong nước và một phần sấy khô xuất khẩu sang Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan.

Vùng cà rốt gieo trồng khoảng 1.300 ha, sản lượng 65.000-70.000 tấn, tập trung tại các địa phương như Tuệ Tĩnh, Thái Tân, An Phú, Chí Linh. Khoảng 80% sản lượng được bảo quản lạnh xuất khẩu sang Hàn Quốc, Nhật Bản, Thái Lan, Malaysia và Trung Đông. Nhiều doanh nghiệp, hợp tác xã đã tham gia liên kết đầu tư, bao tiêu sản phẩm, góp phần nâng cao giá trị và tính ổn định cho vùng trồng.

Các vùng su hào, bắp cải, súp lơ có tổng diện tích khoảng 5.200 ha, sản lượng 180.000-200.000 tấn, tiêu thụ chủ yếu tại Hà Nội, TP.HCM và các tỉnh lân cận, một phần xuất khẩu...

Ông Hồ Việt Hoàng, Giám đốc HTX Nông nghiệp Hoàng Nam Phát cho biết HTX, xác định sản xuất nông sản sạch gắn với chuỗi liên kết tiêu thụ là hướng đi cốt lõi để nâng cao giá trị cây vụ đông và tăng sức cạnh tranh trên thị trường.

HTX hiện là một trong những đơn vị tiên phong trong sản xuất, chế biến và cung ứng nông sản an toàn, với hệ thống khách hàng trải rộng từ siêu thị, trường học, bếp ăn tập thể, chợ đầu mối trong nước đến các đối tác hướng xuất khẩu.

Theo ông Hoàng, nền tảng quan trọng nhất để xây dựng uy tín thị trường là cam kết “4 không” trong sản xuất, gồm không hóa chất tồn dư, không sử dụng phân bón hóa học vượt mức, không biến đổi gen và không dùng thuốc bảo vệ thực vật trái phép.

Cam kết này được cụ thể hóa bằng việc HTX kiểm soát chặt chẽ toàn bộ quy trình từ gieo trồng, chăm sóc, thu hoạch đến sơ chế, đóng gói và vận chuyển, qua đó đảm bảo chất lượng đồng đều và khả năng truy xuất nguồn gốc.

HTX Hoàng Nam Phát hiện cung ứng đa dạng các nhóm sản phẩm, từ rau củ quả vụ đông như bí, cà, cải, su hào, bắp cải, khoai tây, súp lơ đến các loại dưa, vải, bưởi và trái cây theo mùa.

Việc đa dạng hóa sản phẩm giúp HTX chủ động thích ứng với biến động thị trường, giảm phụ thuộc vào một loại cây trồng hay một kênh tiêu thụ. Song song đó, HTX áp dụng các tiêu chuẩn quản lý chất lượng như HACCP, QS-9000, ISO 14001, sẵn sàng đáp ứng các đơn hàng từ nhỏ đến lớn theo yêu cầu của đối tác.

Từ thực tiễn hoạt động, ông Hoàng nhấn mạnh vai trò trung tâm của HTX trong chuỗi liên kết, vừa điều phối sản xuất, vừa bao tiêu sản phẩm, hỗ trợ kỹ thuật và cung ứng đầu vào đạt chuẩn cho xã viên.

Nâng cấp quy mô, tạo dựng niềm tin

Từ góc nhìn của doanh nghiệp, bà Ngô Thị Thu Hồng, Giám đốc Công ty cổ phần AMEII Việt Nam cho hay, đơn vị đang tập trung bao tiêu và xuất khẩu nhiều loại cây vụ đông, trọng tâm là cà rốt và bắp cải. Trung bình, công ty đưa khoảng 80-100 container cà rốt vào Hàn Quốc mỗi năm. Ngoài ra, doanh nghiệp cũng mở rộng liên kết tiêu thụ các mặt hàng như ớt, cải thảo, xà lách, phục vụ nhu cầu làm kim chi của khách hàng.

“Năm nay, hai đối thủ cạnh tranh chính là Trung Quốc và Đài Loan gặp khó khăn do mất mùa và thu hoạch chậm, vì vậy AMEII đã liên kết với 6-8 xưởng để tăng cường sản xuất cà rốt. Chúng tôi cũng mong muốn các cơ sở này tiếp tục nâng cấp quy mô để tạo dựng niềm tin tuyệt đối với đối tác quốc tế”, Giám đốc AMEII Việt Nam cho biết.

"Bà con nông dân cần đồng hành lâu dài và tuân thủ tuyệt đối các quy định về an toàn thực phẩm. Để kiểm soát chất lượng, chuyên gia kĩ thuật AMEII luôn đồng hành cùng bà con HTX và cán bộ địa phương ít nhất 30-45 ngày trước thu hoạch để theo dõi, lấy mẫu kiểm nghiệm khắt khe. Đồng thời, chúng tôi mong muốn có các chính sách ưu đãi về chi phí logistics, đặc biệt tại khu vực Hải Phòng để tăng sức cạnh tranh cho nông sản Việt”, bà Hồng cho biết.

Còn theo ông Bùi Kiên Cường, Giám đốc Công ty cổ phần Phát triển nông nghiệp Vàng, nhu cầu nhập khẩu hành của Ấn Độ và một số thị trường châu Á rất lớn, song hiện tượng “được mùa, mất giá” vẫn lặp lại ở nhiều vùng trồng. Nguyên nhân không nằm ở sản lượng mà ở chất lượng, cụ thể là dư lượng thuốc bảo vệ thực vật (MRL) vượt ngưỡng.

Để đạt chuẩn xuất khẩu, không thể sử dụng các loại thuốc vốn quen dùng cho lúa hay hoa màu, mà phải áp dụng các loại thuốc đặc thù, phù hợp riêng cho cây hành. Việc xây dựng được quy trình đáp ứng yêu cầu này, theo ông Cường, là kết quả của quá trình nghiên cứu, thử nghiệm kéo dài và tốn nhiều công sức của doanh nghiệp và hợp tác xã.

Tuy nhiên, thách thức lớn nằm ở khâu tổ chức sản xuất trên diện rộng. Người trồng hành thường ưu tiên những biện pháp dễ áp dụng, chi phí thấp và mang lại lợi ích kinh tế trước mắt. Trong khi đó, các quy trình đạt chuẩn xuất khẩu đòi hỏi sự tuân thủ đồng bộ, từ vật tư đầu vào đến kỹ thuật canh tác, điều mà sản xuất manh mún, thiếu liên kết khó có thể đáp ứng.

Từ thực tế này, ông Cường cho rằng việc đẩy mạnh kết nối thị trường cần song hành với tổ chức lại sản xuất. Chỉ khi kiểm soát được dư lượng thuốc bảo vệ thực vật và chuẩn hóa quy trình trên diện tích đủ lớn, cây hành Việt Nam mới có thể khai thác hiệu quả các thị trường tiềm năng và thoát khỏi vòng luẩn quẩn “được mùa, mất giá”.

Tại diễn đàn, ông Trần Quang Tuyến, phường Nam Đồ Sơn, TP. Hải Phòng chia sẻ câu chuyện của cây táo Bàng La, là loại quả đặc sản được trồng trên vùng đất muối lâu năm. Nhờ thổ nhưỡng đặc biệt, táo Bàng La mang trong mình hương vị rất riêng, hòa quyện đủ vị chua, mặn, ngọt, chát, với sản lượng khoảng 30.000 tấn mỗi năm.

Dù vậy, sản phẩm hiện mới chủ yếu tiêu thụ tại các chợ truyền thống ở một số tỉnh phía Bắc, chưa thể tiếp cận những thị trường tiềm năng hơn. Điều mà người trồng táo mong mỏi là được kết nối, xúc tiến thương mại để đưa đặc sản quê hương đi xa hơn.

Bà Nguyễn Thị Thanh Nhàn, Phó Chủ tịch xã Nam An Phụ, TP. Hải Phòng cho biết, mục tiêu của địa phương là đưa các sản phẩm nông sản, trước hết là hành, tỏi, từng bước vào hệ thống siêu thị lớn, tiến tới xuất khẩu. Để hiện thực hóa mục tiêu đó, rất cần sự đồng hành của doanh nghiệp trong liên kết sản xuất - tiêu thụ.

“Với người dân nơi đây, ‘tấc đất là tấc vàng’, nên họ kỳ vọng từ những mô hình thành công sẽ từng bước xây dựng được mã số vùng trồng, hình thành thương hiệu hành, tỏi Nam An Phụ, qua đó nâng tầm giá trị nông sản địa phương”, bà Nhàn chia sẻ.

Theo bà Nguyễn Thị Thu Hương, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, những hạn chế lớn của sản xuất vụ đông hiện nay như thời gian sinh trưởng ngắn, thu hoạch tập trung dễ gây dồn hàng, đất đai còn manh mún, khó tổ chức vùng nguyên liệu lớn, cơ giới hóa và áp dụng đồng bộ quy trình kỹ thuật còn hạn chế, giống rau phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu và rủi ro thị trường vẫn hiện hữu.

Trên cơ sở đó, ngành trồng trọt xác định tiếp tục coi vụ đông là trụ cột, lấy thị trường nội địa làm nền tảng, đồng thời từng bước mở rộng xuất khẩu, hướng sản xuất theo hướng “nông nghiệp công nghiệp”, đồng bộ về chất lượng, mẫu mã, an toàn thực phẩm và kiểm dịch thực vật, kéo giãn thời gian thu hoạch để giảm rủi ro thị trường.

×