Sau khi Trương Phi bị ám sát, vì sao Gia Cát Lượng và Triệu Vân đồng loạt quay lưng với Lưu Bị?

Cái chết đầy nghi vấn của Trương Phi

Năm 221 sau Công nguyên, Trương Phi, tướng của Thục Hán bị ám sát trong doanh trại. Vụ việc tưởng chừng chỉ là hành động phản nghịch của hai thuộc tướng, nhưng thực chất lại như hòn đá ném xuống mặt hồ quyền lực của Thục Hán, làm dậy lên những cơn sóng ngầm dữ dội.

Theo Tam Quốc chí, "trước ngày xuất binh, tướng dưới trướng là Trương Đạt và Phạm Cường giết Trương Phi, mang thủ cấp chạy sang hàng Đông Ngô".

Chỉ vài dòng ngắn ngủi, nhưng ẩn chứa vô số nghi vấn: Vì sao hai kẻ thuộc hạ thân cận lại dám liều mạng giết chủ tướng? Làm sao chúng có thể vượt qua tầng tầng doanh trại để đào tẩu? Thị vệ của Trương Phi biến đi đâu? Vì sao đội quân tinh nhuệ dưới trướng lại không phát hiện ngay? Và đáng nói hơn, sau khi giết chủ, hai kẻ ấy lại trốn thoát thành công, chẳng lẽ không có người "bật đèn xanh"?

Những điểm mờ ám này khiến nhiều sử gia đặt câu hỏi: cái chết của Trương Phi không đơn giản là phản loạn, mà là kết quả của cuộc đấu quyền lực giữa phe Ích Châu bản địa và phe Kinh Châu gốc cũ.

Sau khi Lưu Bị chiếm được Ích Châu, nội bộ Thục Hán hình thành hai thế lực: Phe Kinh Châu, gồm các công thần cũ như Quan Vũ, Trương Phi. Phe Ích Châu, gồm sĩ tộc địa phương như Lưu Ba, Tiêu Chu, vốn nắm quyền tài chính và hành chính địa phương.

Do cần sự ủng hộ về kinh tế, Lưu Bị phải nương tay với phe Ích Châu, dẫn đến sự bất mãn của phe Kinh Châu. Lưu Ba từng công khai mắng Trương Phi là "võ phu thất học", mà Lưu Bị cũng chỉ biết nhịn.

Đến khi Trương Phi bị giết, phe Ích Châu trở thành kẻ hưởng lợi lớn nhất. Phó tướng Ngô Ban không những không bị truy cứu, mà còn nhanh chóng thăng chức. Dư luận lại quy trách Trương Phi là tàn bạo, tự chuốc họa để che giấu âm mưu chính trị đằng sau.

Quân đội của Trương Phi bị sáp nhập vào lực lượng do phe Ích Châu kiểm soát. Tất cả những thay đổi ấy khiến nhiều người tin rằng, cái chết của Trương Phi là kết quả của âm mưu chính trị có sắp đặt, và phe Ích Châu chính là người đứng sau.

Vì sao Gia Cát Lượng, Triệu Vân, Ngụy Diên đều không còn tuân lệnh Lưu Bị?

Cái chết của Trương Phi đã khiến lòng người Thục Hán dao động sâu sắc, đặc biệt là trong hàng ngũ chủ chốt. Điều thú vị hơn nữa là sau khi Trương Phi mất, các tướng lĩnh nòng cốt của Thục Hán, đại diện là Gia Cát Lượng, Triệu Vân và Ngụy Diên, bắt đầu đồng loạt bất tuân lệnh Lưu Bị. Chuyện gì đã xảy ra?

Gia Cát Lượng, người luôn chủ trương liên minh với Ngô để chống lại Tào Tháo càng kịch liệt phản đối kế hoạch Lưu Bị phát binh đánh Đông Ngô. Ông hiểu rõ, mất Trương Phi là mất một cánh tay chủ lực của đại quân, mà trong triều, phe Ích Châu đang nhân cơ hội mở rộng quyền lực. Nếu tiếp tục đánh Ngô, vừa tổn binh lực, vừa khiến nội bộ thêm chia rẽ.

Thậm chí, Gia Cát Lượng lo ngại rằng phe Ích Châu dám động thủ với Trương Phi thì sau này cũng có thể đe dọa chính bản thân ông.

Lập trường của Triệu Vân thậm chí còn thẳng thắn hơn. Ông từng nói: "Giặc của Hán triều là Tào Ngụy, mối thù với Ngô chỉ là cá nhân." Sau khi Quan Vũ và Trương Phi chết, Triệu Vân tin rằng đây là cái bẫy do phe Ích Châu giăng ra để làm suy yếu phe Kinh Châu, và cuộc chiến với Đông Ngô chỉ khiến Thục Hán tự diệt. Vì thế, ông càng không tán đồng mệnh lệnh phát binh.

Ngụy Diên, người nổi tiếng nóng nảy và hiếu chiến lại chọn im lặng. Xuất thân từ Kinh Châu, Ngụy Diên vốn không mâu thuẫn trực tiếp với phe Ích Châu, nhưng cái chết của Trương Phi khiến ông hiểu rằng nội bộ Thục Hán đã mục ruỗng. Ông giữ thái độ trung lập để tránh bị lôi vào vòng xoáy đấu đá quyền lực và sự im lặng bất thường ấy chính là biểu hiện của nỗi sợ và cảnh giác.

Sự lựa chọn của Lưu Bị giữa thù nhà và quyền lực

Từ góc nhìn của Lưu Bị, cuộc chinh phạt Đông Ngô là quyết định bị chi phối bởi cảm xúc và quyền lực. Ông biết rõ Trương Phi không chết ngẫu nhiên nhưng vì danh dự, vì mối thù giết huynh đệ, và vì uy tín đã lung lay, ông buộc phải phát binh.

Một mặt, ông cần báo thù cho Quan Vũ và Trương Phi và mặt khác, ông muốn dùng chiến tranh để tái lập quyền uy, ép phe Ích Châu phục tùng.

Nhưng kết quả lại ngược hẳn với mong muốn, khi mất Trương Phi và mất sự ủng hộ của Gia Cát Lượng thì chiến dịch chống Ngô của Lưu Bị có thể được coi là một canh bạc quân sự..

Đúng như dự đoán, quân đội của Lưu Bị đã phải chịu thất bại thảm hại tại Di Lăng, phơi bày hoàn toàn điểm yếu của Thục Hán và dẫn đến các cuộc nổi loạn nội bộ thường xuyên. Thục Hán gần như đã bị tiêu diệt trong trận chiến. Nếu không nhờ Gia Cát Lượng trấn an lòng người, dẹp loạn trong triều và khéo léo hướng mâu thuẫn ra bên ngoài bằng Bắc phạt Tào Ngụy, Thục Hán có lẽ đã sụp đổ ngay sau Di Lăng.

Kết cục của cuộc phân rã quyền lực

Dù Gia Cát Lượng gắng gượng duy trì, nhưng sau khi ông qua đời, phe Ích Châu lại trỗi dậy, từng bước thâu tóm triều chính.

Đến năm 263, quân Ngụy tiến vào Ích Châu gần như không gặp trở ngại lớn. Chỉ với vài đạo quân, họ dễ dàng công phá từng thành trì, cuối cùng ép Lưu Thiện đầu hàng ở Thành Đô.

Người đời sau đặt câu hỏi: "Nếu không có sự tiếp tay hoặc làm ngơ của phe Ích Châu, liệu quân Ngụy có thể dễ dàng vượt núi hiểm, diệt Thục nhanh đến thế không?"

Cái chết của Trương Phi không chỉ là bi kịch của một cá nhân, mà còn là điểm gãy trong cấu trúc quyền lực của Thục Hán.

Sau đó, mâu thuẫn giữa các phe Ích Châu và Kinh Châu, giữa công thần cũ và sĩ tộc bản địa ngày càng sâu sắc. Lưu Bị vì nóng vội mà tự tay đẩy quốc gia vào khủng hoảng; Gia Cát Lượng thì dốc hết tâm sức để cứu vãn nhưng chỉ có thể trì hoãn chứ không thay đổi kết cục. Từ sau khi ông qua đời, Thục Hán chẳng còn ai đủ sức kìm hãm nội loạn.

Cái chết của Trương Phi, vì thế, không chỉ khép lại thời kỳ huy hoàng của ba huynh đệ kết nghĩa, mà còn báo hiệu trước cái chết của cả Thục Hán, một triều đại sụp đổ từ chính những mâu thuẫn bên trong mình.

×