Sứ mệnh làm cà phê nguyên chất: Nỗi đau “9 phần hương liệu, 1 phần cà phê” (Bài 1)

LTS.Doanh nhân Phan Minh Thông (sinh năm 1975) là nhà sáng lập, Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Phúc Sinh – doanh nghiệp đứng top 1 về xuất khẩu hồ tiêu và top 5 về xuất khẩu cà phê của Việt Nam. Ông Thông cũng là tác giả của 3 cuốn sách: “Sáng tạo không giới hạn trong kinh doanh”, “Vượt lên, những con đường kinh doanh”, “Nông sản Việt Nam và thế giới - Những câu chuyện kinh doanh”. Mới đây, ông Thông đã gửi cho chúng tôi loạt bài viết về hành trình tìm chỗ đứng cho cà phê nguyên chất. Dân Việt xin trân trọng giới thiệu tới bạn đọc loạt bài.

Sau gần hai thập niên làm ăn ở thị trường quốc tế, Phúc Sinh chúng tôi đã trở thành nhà xuất khẩu hồ tiêu hàng đầu Việt Nam và cũng chạm mốc xuất khẩu 65.000 - 70.000 tấn cà phê mỗi năm. Tuy nhiên, một câu nói đùa của khách hàng đã khiến tôi trăn trở: "Việt Nam xuất khẩu cà phê khắp nơi thế giới, nhưng ngay tại Việt Nam không có cà phê để uống. Người ta uống cái gì ấy…".

Chỉ là một câu nói đùa, nhưng sau khi nghe nhiều lần thì tôi quyết định quay về thị trường nội địa để sản xuất cà phê phục vụ thị trường trong nước, dù biết đó là một thị trường khốc liệt với đủ mọi phẩm cấp đang hiện hữu.

Bài 1: Nỗi đau "9 phần hương liệu, 1 phần cà phê

Việc bán cà phê nguyên chất tại thị trường trong nước rất khó, bởi lẽ cái lưỡi của người tiêu dùng Việt Nam đã quá quen với vị cà phê phải đắng, sánh và đặc, giá rẻ. Nhưng đấy là những đặc điểm của cà phê trộn bắp, đậu nành rang cháy và hương liệu. Còn cà phê nguyên chất chỉ có màu cánh gián, vị hậu ngọt.

Hệ quả đau lòng từ việc nhiều năm uống cà phê hoá chất, phụ gia

Có một thực tế đau lòng là cà phê có thể coi là mặt hàng bị làm giả nhiều nhất từ trước đến nay. Minh chứng là gần đây, cơ quan chức năng liên tiếp phát hiện một số cơ sở sản xuất cà phê đã dùng đậu nành, đường, chất tạo màu, tạo mùi để pha trộn vào cà phê. Công thức là trộn 3 - 9kg hạt cà phê với đậu nành và các chất phụ gia tạo màu, tạo mùi, đưa vào rang xay cho ra 100kg cà phê bột giả.

Thậm chí, tại Đắk Lắk, Phòng Cảnh sát Kinh tế - Công an tỉnh đã phát hiện Công ty Sản xuất Thương mại Dịch vụ Phát Hải dùng 10% cà phê hạt và các chất phụ gia, 70% đậu nành, 20% vỏ cà phê để sản xuất cà phê giả. Hàm lượng caffeine chỉ từ 0,39% - 0,41%, thấp hơn nhiều so với mức ghi trên bao bì là 1%.

Tình trạng cà phê trộn hóa chất, hương liệu và phụ gia đã làm sai lệch hoàn toàn thị trường nội địa, khiến các doanh nghiệp làm ăn chân chính khốn khổ. Thật lòng mà nói, đây là sự cạnh tranh không công bằng với những doanh nghiệp sản xuất hàng thật như chúng tôi.

Bởi hệ quả là khi người ta uống cà phê trộn hương liệu và hoá chất đã quá nhiều năm nên lầm tưởng rằng, cà phê “xịn” phải đắng, sánh đặc, có màu đen; trong khi cà phê sạch, nguyên chất có màu cánh gián, vị hậu ngọt, thơm nhẹ thì lại bị chê là loãng, nhạt… Cái lưỡi của người Việt đã quá quen với việc thưởng thức cà phê giá rẻ có chất phụ gia, dậy mùi thơm - một thói quen đã hình thành hơn 40 năm nay.

Hiện nay, giá cà phê nguyên liệu tại Tây Nguyên đang ở mức 115.000 – 117.000 đồng/kg, cà phê rang xay nguyên chất tại nhà máy cũng khoảng 235.000 đồng/kg. Ấy vậy mà không hiểu sao trên thị trường vẫn đầy sản phẩm chỉ bán giá 130.000 – 150.000 đồng/kg?

Thậm chí trên TikTok Shop, một gian hàng còn rao bán combo 3kg cà phê “đặc biệt” mà chỉ với giá 118.000 đồng. Tức là chỉ khoảng 39.000 đồng/kg – chưa bằng một nửa giá 1kg cà phê thô.

Thay vì đặt yêu cầu cà phê nguyên chất giảm giá, hãy hỏi vì sao cà phê trên thị trường lại rẻ như vậy, bên trong là gì?.

Nếu trộn 30% bột bắp, 30% bột đậu nành thì giá gốc một gói cà phê chỉ 7.000 đồng, trong khi nếu là cà phê nguyên chất, giá gốc phải đến 50.000 đồng/gói.

Tôi từng phát biểu tại một hội nghị gần đây rằng: Nếu mọi người có tham quan, đi ngang các nhà máy sản xuất cà phê mà nói rằng cách 3km vẫn thấy mùi thơm, thì đó không phải là cà phê mà là hóa chất. Bây giờ ngày nào chúng ta cũng có những bài báo nói rằng “9 phần hoá chất, 1 phần cà phê”, thậm chí đó chỉ là vỏ cà phê. Những phát ngôn này nhanh chóng làm "dậy sóng" khắp cõi mạng.

Nhiều người nói với tôi rằng, giờ họ quen uống cà phê thật rồi, nếu được tặng cà phê độn cũng không uống được, phải kiếm người đi cho. Cá nhân tôi không chấp nhận điều đó. Tôi xin kể chuyện này, mới đây tôi đi dự sự kiện được tặng 2 hộp cà phê của một hãng lớn, nhưng tôi biết đó là cà phê độn nên tôi vứt rác. Tôi không muốn có thêm người phải dùng loại cà phê đó nữa.

Chọn con đường “không giống ai”

Là một nhà xuất khẩu cà phê đi hơn 100 quốc gia, tôi không thể ngồi im với thực trạng đó. Vì sao cà phê ngon mang đi xuất khẩu được khách hàng rất yêu thích, còn người tiêu dùng trong nước phải uống cà phê hoá chất? Câu hỏi đó đã thôi thúc tôi quay về làm thị trường trong nước, cam kết chỉ bán cá phê nguyên chất.

Năm 2017, chúng tôi ra mắt sản phẩm K COFFEE và cam kết 3 không: Không hương liệu, không hoá chất, không bắp hay đậu nành. 100% cà phê nguyên liệu của Phúc Sinh đạt tiêu chuẩn UTZ (tiêu chuẩn truy xuất nguồn gốc) và BRC của châu Âu. Tôi dám chắc, thị trường Việt Nam chưa ai dám ghi trên sản phẩm 100% cà phê nguyên chất rang xay.

Tất cả sản phẩm của Phúc Sinh chúng tôi, từ cà phê, hạt tiêu cho tới nước sốt đều được truy xuất nguồn gốc đến tận vùng nguyên liệu. Đó là cam kết tối thiểu với người tiêu dùng.

Cà phê sạch, nguyên chất phải có màu cánh gián, vị hậu ngọt, thơm nhẹ, chứ không phải sánh đặc như mọi người lầm tưởng.

Phải thừa nhận làm thị trường trong nước cực hơn xuất khẩu rất nhiều. Đến nay sau 8 năm, thu chưa đủ bù chi, nhưng chúng tôi quyết tâm đi theo con đường đã chọn.

Hiện Phúc Sinh vẫn xuất khẩu đến 98% sản lượng và chỉ dành 2% cho thị trường nội địa. Chúng tôi may mắn sống khỏe nhờ xuất khẩu nên không có lý do gì để làm khác. Bởi để thay đổi thói quen cần có thời gian. Xu hướng bây giờ người ta chuộng ăn đồ sạch, đồ nguyên chất. Nhất là giới trẻ từ 18 đến 50 tuổi có ý thức việc này rất cao và đó là đối tượng chính chúng tôi nhắm tới.

Tôi vẫn tin rằng ngày này sẽ đến, cuộc chiến chống hàng giả, hàng kém chất lượng sẽ đến lúc quyết liệt, để chúng tôi và những doanh nghiệp sản xuất hàng thật, hàng nguyên chất yên tâm hoạt động và phục vụ tốt hơn cho người dân trong nước.

Việc quyết liệt chống hàng giả, hàng kém chất lượng, theo tinh thần của Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân, khiến những doanh nghiệp làm ăn chân chính như chúng tôi rất vui mừng. Điều tôi mong muốn nhất lúc này là sự vào cuộc quyết liệt của các cơ quan quản lý nhà nước. Cần phải kiểm tra, giám sát thường xuyên và loại trừ triệt để bắp, đậu nành, hương liệu, hóa chất ra khỏi cà phê. Đồng thời, cần tuyên truyền, giới thiệu và ủng hộ những đơn vị làm tốt để cái tốt lấn át cái bẩn, kém chất lượng.

×