Ngày 26/5/2025, tại họp báo công bố sự kiện Chuyển đổi số ngành Ngân hàng năm 2025 của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN), ông Phạm Anh Tuấn - Vụ trưởng Vụ Thanh toán thông tin, trước thực trạng tội phạm công nghệ cao ngày càng gia tăng với thủ đoạn tinh vi, NHNN đã và đang triển khai hàng loạt giải pháp đồng bộ nhằm đảm bảo an toàn thông tin dữ liệu cá nhân, siết chặt quản lý tài khoản, bảo vệ người dân và giữ vững niềm tin vào hệ thống ngân hàng.

Siết chặt quản lý tài khoản tổ chức

Theo ông Phạm Anh Tuấn, hiện nay tội phạm mạng không chỉ lợi dụng lỗ hổng kỹ thuật mà còn khai thác chính những công nghệ hiện đại như trí tuệ nhân tạo (AI) để thực hiện các hành vi lừa đảo.

Trong bối cảnh ngành ngân hàng đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số vào cung cấp sản phẩm, dịch vụ, NHNN cũng xác định rõ trách nhiệm trong việc hoàn thiện thể chế và khung pháp lý để ứng phó kịp thời với diễn biến phức tạp trên không gian mạng.

Một trong những bước đi nổi bật là việc ban hành Thông tư 17 ngày 1/7/2024 quy định về việc mở và sử dụng tài khoản thanh toán, trong đó lần đầu tiên đề cập yêu cầu thu thập thông tin sinh trắc học đối với người dùng tài khoản.

Đồng thời yêu cầu từ 1/7 tới, khách hàng tổ chức chỉ được giao dịch điện tử sau khi xác thực sinh trắc học trùng khớp với dữ liệu định danh.

Trong lộ trình sửa đổi Thông tư này, đại diện NHNN cho biết cũng sẽ tăng cường siết chặt quản lý tài khoản tổ chức, yêu cầu doanh nghiệp phải trực tiếp đến tổ chức tín dụng để mở tài khoản, không cho phép mở qua thư hoặc ủy quyền.

Đồng thời, việc sửa đổi yêu cầu thu thập thông tin sinh trắc học của tất cả từ cá nhân đến tổ chức khi thực hiện giao dịch bằng thẻ để đảm bảo tài khoản giao dịch chính chủ.

Ông Tuấn cho biết NHNN đang hoàn thiện dự thảo Thông tư sửa đổi và sẽ lấy ý kiến các tổ chức tín dụng và thông báo lấy ý kiến rộng rãi toàn dân. Quá trình tiếp thu ý kiến đang được nghiên cứu kỹ lưỡng để hoàn thiện văn bản trong tháng 6, đảm bảo đúng quy trình ban hành chính sách.

Ông khẳng định không có chuyện siết chặt vô lý với doanh nghiệp hoạt động hợp pháp, lành mạnh.

NHNN luôn nắm bắt khó khăn từ phía các tổ chức cung ứng dịch vụ, sẽ miễn trừ với các doanh nghiệp thuộc nhóm 500 Fortune, công ty niêm yết trên sàn chứng khoán, Tập đoàn, Tổng Công ty Nhà nước… vì người đại diện pháp luật đã cung cấp đầy đủ thông tin cá nhân, đảm bảo xác thực chính chủ trong sử dụng tài khoản.

"Mục tiêu của chúng ta là để đảm bảo chính chủ. Khi đã đạt được mục tiêu thì không cớ gì lại cào bằng, bắt tất cả phải thực hiện", ông Tuấn nhấn mạnh.

NHNN cũng dự thảo sẽ điều chỉnh lại việc sử dụng alias (bí danh) trong tên tài khoản nhằm chấm dứt tình trạng một số cá nhân lợi dụng tài khoản tổ chức để mạo danh, gây nhầm lẫn cho người chuyển tiền.

Theo đó, tài khoản nhận tiền phải thể hiện rõ thông tin người nhận, số tài khoản chính thức do ngân hàng phát hành, không cho phép dùng biệt danh dễ gây hiểu nhầm.

Đáng chú ý, NHNN đang đôn đốc khẩn trương các ngân hàng và trung gian thanh toán triển khai ứng dụng VNeID trong xác thực và giao dịch ngân hàng. Dù đã có khoảng 32 ngân hàng và 15 đơn vị trung gian phối hợp với Bộ Công an nhưng mới chỉ 18 đơn vị chính thức triển khai.

NHNN sẽ tổ chức đoàn kiểm tra để thúc đẩy quá trình này, đặc biệt trong bối cảnh Luật Căn cước công dân sửa đổi sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 1/1/2025. Việc ứng dụng VNeID giúp đối chiếu thông tin khách hàng nhanh chóng, chính xác và khắc phục những tồn tại trong trải nghiệm người dùng.

Ngân hàng Nhà nước nói gì về việc nhiều tổ chức tội phạm nuôi nhóm người cho thuê tài khoản để thực hiện hành vi lừa đảo?

Thông tin từ Vụ Thanh toán, hiện nay trên cả nước có khoảng trên 200 triệu tài khoản, nhưng chỉ có khoảng 113 triệu tài khoản được cung cấp đầy đủ thông tin. Điều này có nghĩa, những tài khoản không cung cấp đầy đủ thông tin chi tiết có thể là tài khoản 'chết', tài khoản lừa đảo, gian lận đã được mở trong thời gian qua nhưng không thể thực hiện được hành vi xấu...

Thời gian qua, Ngân hàng Nhà nước đã thực hiện nhiều giải pháp như ban hành Quyết định 2345/QĐ-NHNN, Thông tư 50/2024/TT-NHNN,... Điều này không chỉ giúp dữ liệu ngân hàng sạch hơn mà còn góp phần đem lại sự tin cậy, an tâm cho khách hàng khi sử dụng các sản phẩm, dịch vụ ngân hàng trên môi trường số, đặc biệt trong bối cảnh tội phạm công nghệ cao ngày càng gia tăng và có những hoạt động tinh vi hơn.

Đề án 06 có mục tiêu rất lớn với nhiều nội dung, nhưng đối với ngành ngân hàng, điểm nổi bật nhất là chúng tôi đã đối chiếu được với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và qua đó đã làm sạch được dữ liệu của mình, đảm bảo phần nào chính chủ trong các tài khoản

Tuy nhiên, ông Tuấn nhấn mạnh, hành động của Ngân hàng Nhà nước trong thời gian qua không phải là giải pháp duy nhất và cũng không đảm bảo 100% việc phòng chống tội phạm.

"Chúng ta vẫn phát hiện ra những tổ chức tội phạm nuôi nhóm người cho thuê tài khoản để thực hiện hành vi lừa đảo; mỗi lần chuyển tiền thì đưa mặt vào, còn lại thì được nuôi và chăm sóc rất chu đáo...", ông Tuấn nói.

Theo Vụ trưởng Vụ Thanh toán, những trường hợp này sẽ không giải quyết được bằng giải pháp hiện tại. Do đó, ông Tuấn chia sẻ từ một số nguồn tin, Bộ Công an cũng đã đề xuất sửa Luật Hình sự trong việc truy tố hình sự đối với hành vi tiếp tay này ở một mức độ nhất định.

Đặc biệt, ông Tuấn cho biết, việc sửa đổi Nghị định 158 sẽ tăng mức xử phạt lên rất cao, giống như Nghị định 100 về xử phạt an toàn giao thông. Đối với những hình thức liên quan đến lừa đảo, nhà điều hành đang đề nghị mức phạt lên từ 40 đến 50 triệu đồng, thậm chí có thể lên tới 100-200 triệu đồng cho các hành vi này.

Cùng với đó, NHNN cũng đang xây dựng kho dữ liệu về tài khoản nghi ngờ có dấu hiệu gian lận. Từ 1/4 BIDV được chọn làm đơn vị thí điểm và theo báo cáo mới nhất đã giữ lại trên 100 tỷ đồng của khách hàng nhờ cảnh báo tài khoản có dấu hiện gian lận.

Các ngân hàng khác như Vietcombank (dự kiến từ 30/6), VietinBank (4/7), MB (24/7) và Agribank (24/7) cũng sẽ lần lượt triển khai hệ thống cảnh báo gian lận. Khi người dùng thực hiện chuyển tiền, hệ thống sẽ hiển thị trạng thái của tài khoản người nhận – có bị nghi ngờ hay không – từ đó giúp khách hàng quyết định có tiếp tục giao dịch.

Thông tin cảnh báo sẽ được cập nhật liên tục và linh hoạt, nếu tài khoản được xác minh không còn rủi ro sẽ được rút khỏi danh sách nghi ngờ để tránh ảnh hưởng tiêu cực.

Cũng theo lãnh đạo NHNN, nhiều nghiệp vụ cơ bản đã được số hóa hoàn toàn 100% (tiền gửi tiết kiệm, tiền gửi có kỳ hạn, mở và sử dụng tài khoản thanh toán, mở thẻ ngân hàng, ví điện tử, chuyển tiền, cho vay...). Nhiều TCTD tại Việt Nam có tỷ lệ trên 90% giao dịch thực hiện trên kênh số. Đến nay, có hơn 87% người Việt Nam trưởng thành có tài khoản ngân hàng, thanh toán không dùng tiền mặt tăng trưởng tích cực.

Cụ thể, trong năm 2024 so với cùng kỳ năm 2023, giao dịch thanh toán không dùng tiền mặt đã tăng 56,68% về số lượng và 32,79% về giá trị; qua kênh Internet tăng 49,73% về số lượng và 33,12% về giá trị; qua kênh điện thoại di động tăng 54,08% về số lượng và 34,03% về giá trị, giao dịch qua QR Code tăng 104,65% về số lượng và 97,14% về giá trị.

Giao dịch thanh toán không dùng tiền mặt đến tháng 3/2025 đạt hơn 5,2 tỷ giao dịch với giá trị đạt hơn 80 triệu tỷ đồng, tăng 44,43% về số lượng và tăng 24,34% về giá trị so với cùng kỳ năm 2024.

Sự kiện "Chuyển đổi ngành Ngân hàng năm 2025" được tổ chức tổ chức với chủ đề "Hệ sinh thái số thông minh trong kỷ nguyên mới" vào 14h ngày 29/5/2025 tại Văn phòng Chính phủ số 01 Hoàng Hoa Thám – Quận Ba Đình – Hà Nội.

Năm 2025, NHNN nhấn mạnh vào sự hội tụ công nghệ tiên tiến như trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, blockchain, và sự tương tác mạnh mẽ giữa các thành phần trong hệ sinh thái số, hướng tới xây dựng một hệ sinh thái tài chính số thông minh, linh hoạt, và bền vững, đáp ứng yêu cầu của kỷ nguyên mới.

×