Tài nguyên đang bị ‘treo’ vì thủ tục: Đà Nẵng đề nghị sửa luật khoáng sản

“Ngồi trên đống khoáng sản mà không được khai thác”: Đà Nẵng đề xuất sửa Luật để đảm bảo vật liệu cho đầu tư công

Sau khi chính thức sáp nhập tỉnh Quảng Nam và TP Đà Nẵng theo Nghị quyết số 202/2025/QH15 của Quốc hội, UBND TP Đà Nẵng đã khẩn trương kiện toàn bộ máy, đẩy mạnh quản lý tài nguyên, khoáng sản và giải quyết tình trạng thiếu hụt vật liệu xây dựng phục vụ các dự án đầu tư công. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai, địa phương tiếp tục gặp nhiều khó khăn do các quy định pháp luật hiện hành chưa phù hợp với thực tiễn.

Tại cuộc họp với Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà và đại diện các bộ, ngành, UBND TP Đà Nẵng đã báo cáo một số nội dung liên quan đến công tác quản lý nhà nước về khoáng sản, đặc biệt là các kiến nghị nhằm tháo gỡ vướng mắc trong quá trình thực hiện Luật Địa chất và Khoáng sản năm 2024.

Theo UBND TP, hiện trên địa bàn có 96 giấy phép khai thác khoáng sản còn hiệu lực (gồm 6 giấy phép do Bộ Nông nghiệp và Môi trường cấp và 90 giấy phép do cấp tỉnh cấp). Tuy nhiên, tình trạng thiếu hụt nguồn cát, đất san lấp phục vụ thi công vẫn diễn ra phổ biến. Trong khi đó, nhiều thủ tục liên quan đến việc cấp phép thu hồi, khai thác khoáng sản còn rườm rà, chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn.

Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng tại Công điện số 130/CĐ-TTg ngày 8/8/2025, UBND TP Đà Nẵng đã có Báo cáo số 84/BC-UBND gửi Bộ Nông nghiệp và Môi trường, trong đó kiến nghị bổ sung một số nội dung quan trọng vào dự thảo Nghị quyết của Chính phủ và dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và Khoáng sản.

Một trong những nội dung nổi bật là đề xuất mở rộng đối tượng được cấp giấy xác nhận đăng ký thu hồi khoáng sản dư thừa trong quá trình thực hiện dự án. Theo UBND TP, thực tế hiện nay có nhiều chủ đầu tư hoặc người sử dụng đất không có nhu cầu thu hồi khoáng sản phát sinh (đa phần là khoáng sản nhóm IV như đất, đá san lấp), trong khi nhà thầu thi công lại mong muốn tận dụng hợp pháp. Tuy nhiên, Luật hiện hành lại chưa cho phép nhóm đối tượng này đứng tên trong hồ sơ thu hồi. Thành phố đề nghị bổ sung nhà đầu tư, nhà thầu thi công, tổ chức hoặc cá nhân đủ điều kiện pháp lý vào nhóm đối tượng được xét cấp giấy xác nhận tại Điều 75 của Luật.

Ngoài ra, Đà Nẵng cũng đề xuất điều chỉnh nội dung liên quan đến khoanh định khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản. Hiện một số doanh nghiệp trên địa bàn đã đầu tư xây dựng nhà máy sản xuất gạch tuynel nhưng chưa có mỏ đất sét phục vụ sản xuất. Trước đây, địa phương từng cho phép thăm dò không qua đấu giá để đảm bảo nguyên liệu cho nhà máy đã hoạt động ổn định. Tuy nhiên, quy định pháp luật hiện nay chưa công nhận hình thức này là hợp lệ. Do đó, thành phố đề nghị bổ sung nội dung quy định rõ: các khu vực khoáng sản đã thăm dò, đã cập nhật vào quy hoạch, có mục tiêu rõ ràng là phục vụ các nhà máy đang hoạt động hợp pháp – thì có thể xét cấp phép không thông qua đấu giá.

UBND TP Đà Nẵng cho biết, phần lớn các kiến nghị gửi từ trước đã được tiếp thu và tổng hợp vào dự thảo Nghị quyết của Chính phủ. Tuy nhiên, việc tiếp tục rà soát, bổ sung những nội dung như trên là cần thiết để bảo đảm tính khả thi khi đưa Luật vào thực tiễn, tránh tình trạng “có quy hoạch nhưng không khai thác được”, hoặc tài nguyên dư thừa nhưng không thể sử dụng đúng pháp luật.

Việc sớm ban hành các cơ chế đặc thù, linh hoạt trong quản lý khoáng sản không chỉ giúp Đà Nẵng tháo gỡ khó khăn trước mắt mà còn tạo hành lang pháp lý ổn định, lâu dài, đảm bảo nguồn vật liệu xây dựng phục vụ các công trình trọng điểm trong giai đoạn phát triển mới sau sáp nhập.

Luật chưa phù hợp thực tiễn thì phải sửa ngay, gỡ đúng chỗ, đúng lúc

Phát biểu tại cuộc họp ngày 3/9, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà cho biết, dù Luật Địa chất và Khoáng sản năm 2024 chưa chính thức có hiệu lực, nhưng trong quá trình chuẩn bị triển khai đã nảy sinh nhiều vướng mắc, không phù hợp với thực tiễn. Do đó, Chính phủ đang xây dựng Dự thảo Nghị quyết và Dự án Luật sửa đổi một số điều, nhằm “kịp thời gỡ khó, cái gì chưa đạt phải sửa ngay”.

Theo Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Quý Kiên, dự thảo Nghị quyết đề xuất loạt giải pháp mạnh như: Rút gọn thủ tục cấp phép khai thác vật liệu xây dựng thông thường (nhóm III, IV): Bỏ bước phê duyệt chủ trương đầu tư, đánh giá tác động môi trường, nhưng vẫn giữ thăm dò – phê duyệt trữ lượng – cấp phép để đảm bảo an toàn.

Khoanh định khu vực không đấu giá, áp dụng với mỏ phục vụ dự án trọng điểm, nhà máy chế biến sâu, xi măng, khu du lịch...; Mở rộng đối tượng được cấp giấy thu hồi khoáng sản dư thừa, nhằm tận dụng hợp pháp tài nguyên phát sinh khi thi công; Điều chỉnh linh hoạt sản lượng, giấy phép trong tình huống đặc biệt: thiên tai, dịch bệnh, quốc phòng, đầu tư công. Đồng thời, phân quyền về cho địa phương: Chủ tịch UBND cấp tỉnh được quyết định một số nội dung trước đây thuộc thẩm quyền Thủ tướng.

“Hiện nay, theo quy hoạch tổng thể – bao gồm cả quy hoạch khoáng sản, quy hoạch tỉnh và thành phố – trữ lượng tài nguyên được xác định gấp ba lần so với nhu cầu thực tế. Tuy nhiên, việc tổ chức khai thác vẫn gặp rất nhiều khó khăn do các thủ tục, quy trình còn kéo dài và chồng chéo. Trong bối cảnh đó, việc ban hành Luật Địa chất và Khoáng sản mới là vô cùng cần thiết. Đây là cơ sở quan trọng để phục vụ kịp thời cho các công trình, dự án, tránh tình trạng thiếu hụt nguồn vật liệu xây dựng thông thường, trong khi địa phương lại đang "ngồi trên đống khoáng sản" mà không thể sử dụng hợp pháp. Địa phương đánh giá cao và hoàn toàn thống nhất với nội dung Dự thảo Nghị quyết ngày 3/9 vừa qua của Chính phủ. Nghị quyết đã bước đầu giải quyết được những vấn đề cấp bách trước mắt, đồng thời mở ra hướng xử lý căn cơ, lâu dài trong quản lý, khai thác khoáng sản. Địa phương hoàn toàn ủng hộ chủ trương tiếp tục sửa đổi, hoàn thiện Luật Khoáng sản để trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 10 sắp tới. Mong rằng quá trình hoàn thiện sẽ tiếp tục bám sát thực tiễn, lắng nghe kiến nghị từ cơ sở, để luật ban hành thực sự đi vào cuộc sống.”

Góp ý tại cuộc họp, nhiều bộ ngành và địa phương (trong đó có Đà Nẵng) đồng tình với tinh thần “tháo gỡ đúng chỗ, đúng lúc”, nhưng cũng đề nghị cần: Làm rõ tiêu chí áp dụng cơ chế đặc thù, tránh lạm dụng. Không đưa mỏ đang khai thác ổn định ra đấu giá lại. Cho phép tận thu khoáng sản từ công trình cải tạo, phòng chống thiên tai. Xác định rõ thẩm quyền khai thác trong tình huống khẩn cấp theo Nghị quyết 106/2023/QH15.

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nhấn mạnh, cơ chế đặc thù chỉ dành cho trường hợp đặc biệt, không thay thế luật và không được lợi dụng để hợp thức hóa vi phạm. Chính phủ sẽ ban hành Nghị quyết có thời hạn, trong khi hoàn thiện Luật sửa đổi theo hướng rõ ràng, thực tiễn và hiệu quả.

Việc sớm ban hành nghị quyết và hoàn thiện Luật sửa đổi sẽ là bước đệm quan trọng để khai thác hiệu quả tài nguyên, tháo gỡ điểm nghẽn thủ tục, thúc đẩy đầu tư công và phát triển bền vững kinh tế – xã hội trong giai đoạn mới.

×