Thái hậu duy nhất trong lịch sử khuyên hoàng đế không truyền ngôi cho con trai mình là ai?

Vào năm thứ hai của triều đại Bắc Tống, Thái hậu đầu tiên của Bắc Tống là Đỗ Thái Hậu trước khi qua đời, bà đã bí mật lập một di chiếu. Sử sách ghi chép lại như sau: Khi ấy, Thái hậu bị bệnh rất nặng, hoàng đế Tống Thái Tổ ở bên cạnh Thái hậu, ngày đêm hầu hạ sắc thuốc, khi Thái hậu hấp hối, bà đã đặc biệt triệu tập công thần Triệu Phổ.

Đỗ Thái hậu hỏi Triệu Khuông Dận: “Con có biết vì sao con có thể giành được thiên hạ này không?” Tống Thái Tổ hiếu thảo đã rất lo lắng cho bệnh tình của mẹ mình, khóc rất nhiều và không nói gì.

Thái Hậu tiếp tục hỏi, lúc này Tống Thái Tổ mới trả lời: “Sở dĩ con có thể được thiên hạ là do tổ tiên và mẫu hậu của con đã tích được đại đức”. Bà đáp: “Không phải, đó là do Hậu Chu Thế Tông đã đưa một đứa trẻ 7 tuổi lên ngôi. Nếu trao cho một người lớn tuổi hơn, liệu con có được làm vua hay không? Sau khi qua đời, con hãy truyền ngôi lại cho em con”.

Vì vậy Thái hậu đã lập di chúc: “Sau khi ta chết, Hoàng đế nên truyền ngôi cho em trai của mình. Thiên hạ rộng lớn, chính sự phức tạp. Sẽ là phúc lành cho đất nước!”.

Tống Thái Tổ ngay lập tức quỳ xuống và khóc, ông nói: “Con không dám làm trái lời dạy của Thái hậu”. Tống Thái Tổ gật đầu mà nước mắt tuôn trào. Những lời nói của bà được ghi lại và niêm phong trong một cái hộp vàng. Đây là “Kim quỹ chi minh” nổi tiếng trong lịch sử.

Sau đó, khi Tống Thái Tổ qua đời, ngai vàng được truyền lại cho em trai của ông là Triệu Quang Nghĩa, tức Tống Thái Tông.

Về quan hệ họ hàng, Tống Thái Tổ chắc chắn muốn con trai mình làm hoàng đế. Tuy nhiên, Bắc Tống mới được thành lập, nền tảng không ổn định, Tống Thái Tổ sẵn sàng từ bỏ quyền lợi của con trai mình để truyền ngôi lại cho em trai, hy vọng em trai có thể xây dựng nhà Tống ngày một vững mạnh hơn. 

Khi Tống Thái Tổ lên ngôi, ông mặc một chiếc áo choàng vàng và tuyên bố với thiên hạ là mình là Hoàng đế, mở ra một triều đại mới là Bắc Tống, cả triều đình mọi người đều đang chúc mừng ông. Nhưng thái hậu chỉ nhẹ nhàng nói: “Con trai ta là người có hoài bão lớn, hôm nay quả đúng như vậy”.

Khi bà chính thức được phong làm Thái hậu, nhìn thấy các quan đại thần trong triều kính cẩn chúc mừng, Thái hậu trở nên ảm đạm và buồn bã. Có người thuyết phục bà: “Thần nghe nói mẫu hậu là quý phi nương nương, nay con của Người đã là Hoàng đế, Người sao lại không vui?“.

Thái hậu nói: “Ta nghe nói, làm vua không dễ. Nếu Hoàng đế lấy đức mà cai trị thì muôn dân quý trọng, nhưng nếu phạm sai lầm trong cách trị dân thì chính hắn cũng không thể làm một người dân thường. Đó là lý do tại sao ta lo lắng”. Khi Tống Thái Tổ nghe thấy điều này, ông dập đầu nói với mẹ mình: “Con nhất định sẽ tuân theo sự dạy dỗ của Mẫu hậu”.

Con trai của bà trở thành Hoàng đế, nhưng bà lại rất bình tĩnh, bà trở thành người phụ nữ danh giá nhất, nhưng bà nhận thấy rõ ràng tầm quan trọng của việc điều hành đất nước.

Đỗ Thái hậu đức hạnh, không màng danh lợi, quan tâm đến việc nước, an dân, đã làm rất tốt vai trò phò tá và giám sát hoàng đế, bà xứng danh là đệ nhất Thái hậu của nhà Tống!

Trong lịch sử việc Hoàng đế truyền ngôi cho con trai là điều đương nhiên, nhưng cũng có những trường hợp hy hữu truyền ngôi lại cho anh em, hoặc người trong Hoàng tộc. Điều này có thể do hoàn cảnh thời đó, họ sẽ chọn ra người có tài năng và đức độ để đảm đương nhiệm vụ quan trọng là cai quản thiên hạ. 

Thời Tam quốc, người sáng lập chế độ Đông Ngô là Tôn Sách, đã truyền ngôi cho em trai mình là Tôn Quyền. Dù khi đó Tôn Sách không phải là vua của một nước, nhưng Tôn Sách đã bình định được Giang Đông và được coi là thủ lĩnh đầu tiên của nước Ngô, nhưng không may ông chết trẻ.

Trước khi chết, Tôn Sách không giao sự nghiệp Đông Ngô cho đứa con trai nhỏ của mình mà chọn Tôn Quyền, người vừa có năng lực vừa có chính kiến.

Theo Sử ký Tam quốc chí, Tôn Sách bị ám sát vào năm 200 trong một cuộc đi săn. Lúc sắp ra đi, ông nhận thức được rằng con trai mình vẫn có quá nhỏ để kế vị, vì thế ông giao lại quyền hành cho người em mới 18 tuổi là Tôn Quyền, mới cho gọi Tôn Quyền đến trối rằng:

“Cử quân Giang Đông, quyết mưu giữa hai trận đánh, tranh giành thiên hạ, khanh không bằng ta, dùng người hiền tài để họ hết lòng gìn giữ Giang Đông, ta không bằng khanh”.

Và Tôn Quyền đã thực hiện đúng kỳ vọng của Tôn Sách, tiếp tục phát triển bá chủ vùng Giang Đông của cha và anh trai mình để trở thành vị Hoàng đế sáng lập Đông Ngô.

Đời Tống Cao Tông Triệu Cấu, không có con trai, đã truyền ngôi cho con nuôi của mình là Tống Hiếu Tông.

Tống Hiếu Tông xuất thân là hậu duệ của Tống Thái Tổ Triệu Khuông Dận, cha của ông là Triệu Tử Xưng, chỉ có quan hệ bà con xa với Hoàng thất, nên địa vị trong xã hội gần như là người dân thường. Sau Sự biến Tĩnh Khang, Hoàng thất nhà Tống hầu hết bị người Kim bắt làm tù binh, vua Tống Cao Tông lại mắc bệnh liệt dương nên không có được Hoàng tử nối ngôi.

Do sự lên ngôi của Tống Hiếu Tông, ngai vàng của nhà Tống cuối cùng đã trở lại với con cháu của Tống Thái Tổ. Tống Hiếu Tông cũng là vị hoàng đế có thành tựu nhất trong triều đại Nam Tống.

Trong “Tống sử” ca ngợi ông là “Hoàng đế lỗi lạc và anh minh nhất trong thời kỳ Nam Tống“. Ví dụ, ông phục hồi vụ án oan của Nhạc Phi, và vận động thu hồi đất đai bị mất ở Trung Nguyên; loại bỏ những quan lại yếu kém, tham ô, khuyến khích sản xuất nông nghiệp, củng cố nền quân chủ tập quyền. Đó là giai đoạn thịnh vượng nhất trong lịch sử Nam Tống, sử xưng thời kì này là Càn Thuần chi trị.

Thời Minh Hy Tông, các con trai của ông mất sớm sau đó ông truyền ngôi cho em trai là Minh Tư Tông Chu Do Kiểm. Hoàng đế Minh Hy Tông của nhà Minh được coi là “Mộc tượng Hoàng đế” hiếm có trong lịch sử vì ông không có thành tích gì trong chính sự, nhưng ông đã quyết định truyền ngôi cho em trai của mình là Chu Do Kiểm trước khi qua đời.

Trong “Minh sử ký sử bản mạt” ghi lại lời của ông: “Em trai ta không khác gì vua Nghiêu vua Thuấn.” Chu Do Kiểm còn được gọi là Hoàng đế Sùng Trinh, vị hoàng đế cuối cùng của nhà Minh.

Tuy nhiên, bản thân ông cũng cần mẫn trong việc chính sự, mạnh mẽ loại bỏ hoạn quan, tìm cách đảo ngược sự suy tàn của nhà Minh. Khi nhà Minh sụp đổ, ông đã tự sát bằng cách treo cổ tự tử, và ông cũng là một hoàng đế rất có phẩm cách.

×