Thế khó của Thổ Nhĩ Kỳ: Ông Erdogan muốn trả lại S-400 cho ông Putin để đổi lấy máy bay chiến đấu F-35 của Mỹ

Theo báo cáo, những cuộc đối thoại tương tự đã từng diễn ra giữa các quan chức Nga và Thổ Nhĩ Kỳ trước đây. Vấn đề này lại nổi lên khi Ankara tìm cách bình thường hóa quan hệ quốc phòng với Washington sau nhiều năm căng thẳng do vụ mua hệ thống tên lửa S-400 gây ra.

Vì sao Thổ Nhĩ Kỳ lại xem xét lại vấn đề S-400?

Các quan chức Thổ Nhĩ Kỳ tin rằng việc tách nước này khỏi chương trình S-400 có thể mở ra con đường dẫn đến việc dỡ bỏ các lệnh trừng phạt của Mỹ đối với ngành công nghiệp quốc phòng của Thổ Nhĩ Kỳ và khôi phục quyền tiếp cận với các máy bay chiến đấu tiên tiến của Mỹ. Một nhà ngoại giao cấp cao của Thổ Nhĩ Kỳ gần đây cho biết Ankara kỳ vọng việc dỡ bỏ lệnh trừng phạt sẽ diễn ra sớm nhất vào năm tới.

Các nguồn tin cho biết với Bloomberg rằng Thổ Nhĩ Kỳ hy vọng vai trò trung gian ngoại giao giữa Nga và Ukraine có thể khuyến khích Moscow có lập trường linh hoạt hơn đối với yêu cầu của Erdogan.

"Thổ Nhĩ Kỳ kỳ vọng những nỗ lực hòa giải của mình sẽ tác động tích cực đến lập trường của Nga về vấn đề hệ thống S-400", một nguồn tin thân cận với các cuộc đàm phán cho biết.

Thổ Nhĩ Kỳ theo đuổi việc chế tạo máy bay chiến đấu của Mỹ trong thời gian dài.

Thổ Nhĩ Kỳ đã tìm cách hiện đại hóa lực lượng không quân của mình trong hơn một thập kỷ. Trước tranh chấp về hệ thống S-400, Ankara là một bên tham gia chủ chốt trong chương trình máy bay chiến đấu F-35 Joint Strike Fighter, đóng góp vào quá trình sản xuất và lên kế hoạch mua hơn 100 máy bay.

Tham vọng đó đã sụp đổ sau khi Thổ Nhĩ Kỳ ký thỏa thuận trị giá 2,5 tỷ đô la với Nga vào năm 2017 để mua bốn sư đoàn hệ thống S-400. Washington lập luận rằng việc triển khai các hệ thống radar của Nga cùng với máy bay của NATO tiềm ẩn những rủi ro về tình báo và an ninh không thể chấp nhận được.

Kết quả là, Mỹ đã loại Thổ Nhĩ Kỳ khỏi chương trình F-35 và áp đặt các biện pháp trừng phạt theo khuôn khổ CAATSA. Kể từ đó, Ankara đã theo đuổi các lựa chọn thay thế, bao gồm nâng cấp phi đội F-16 hiện có và phát triển máy bay chiến đấu thế hệ thứ năm KAAN do nước này tự sản xuất, mặc dù các quan chức thừa nhận rằng vẫn còn những thiếu hụt về năng lực trong ngắn hạn.

Truyền thông Thổ Nhĩ Kỳ trước đó đưa tin rằng Ankara đã cam kết sẽ không kích hoạt hệ thống S-400 để đổi lấy việc được tiếp cận lại các máy bay chiến đấu của Mỹ. Bất chấp những cam kết này, các máy bay đó chưa bao giờ được đưa vào hoạt động và vẫn đang được cất giữ.

Thỏa thuận S-400 và tác động chiến lược

Việc Thổ Nhĩ Kỳ mua hệ thống S-400 đánh dấu một trong những thỏa thuận quốc phòng quan trọng nhất giữa một thành viên NATO và Nga trong những thập kỷ gần đây. Vào thời điểm đó, Mỹ đã thúc giục Ankara từ bỏ thỏa thuận này và thay vào đó mua hệ thống Patriot do Mỹ sản xuất, một đề nghị mà Thổ Nhĩ Kỳ đã từ chối.

Tổng thống Erdogan sau đó tuyên bố rằng Thổ Nhĩ Kỳ sẽ tự quyết định có mua thêm các trung đoàn S-400 hay không, trong khi Bộ trưởng Quốc phòng Yasar Guler gợi ý trong những phát biểu sau đó rằng sự phản đối của Mỹ đã giảm bớt.

Tuy nhiên, Washington luôn khẳng định rằng Thổ Nhĩ Kỳ phải hoàn toàn từ bỏ hệ thống S-400 để tái gia nhập các chương trình máy bay chiến đấu của phương Tây.

Tổng quan kỹ thuật về hệ thống phòng không S-400

S-400 Triumf là một trong những hệ thống phòng không tầm xa tiên tiến nhất của Nga, được thiết kế để chống lại máy bay, tên lửa hành trình và các mối đe dọa từ tên lửa đạn đạo.

Các thông số kỹ thuật chính bao gồm: Tầm bắn: lên đến 400 km tùy thuộc vào loại tên lửa. Độ cao mục tiêu: từ tên lửa hành trình bay thấp đến các mối đe dọa đạn đạo ở độ cao lớn. Phạm vi phủ sóng radar: radar đa băng tần có khả năng theo dõi đồng thời tới 300 mục tiêu. Các loại tên lửa: dòng 40N6, 48N6, 9M96 Khả năng tương tác: tối đa 36 mục tiêu cùng lúc. Thời gian phản ứng: khoảng 10 giây.

Hệ thống này sử dụng phương pháp đánh chặn nhiều lớp và phụ thuộc rất nhiều vào các mảng radar mạnh mẽ, điều mà các quan chức Mỹ cho rằng có thể thu thập dữ liệu nhạy cảm về máy bay của NATO.

Cân bằng chiến lược giữa Washington và Moscow

Trong những tháng gần đây, Thổ Nhĩ Kỳ đã phát tín hiệu cho Washington rằng họ sẵn sàng thỏa hiệp về vấn đề S-400 mà không hoàn toàn từ bỏ hệ thống này. Tổng thống Erdogan tuyên bố rằng các cuộc thảo luận với Tổng thống Mỹ Donald Trump chủ yếu tập trung vào máy bay chiến đấu chứ không phải hệ thống phòng không.

"Chúng tôi đã thảo luận về F-35. Chúng tôi đã trả 1,3 tỷ đô la cho chương trình F-35. Chúng tôi thấy rằng Tổng thống Trump có thiện chí đối với thương vụ mua sắm của chúng tôi", ông Erdogan nói.

Theo Bloomberg, chiến lược hiện tại của Ankara là duy trì ảnh hưởng ngoại giao với cả Moscow và Washington, đồng thời mở lại các kênh có thể cho phép Thổ Nhĩ Kỳ tái gia nhập chuỗi cung ứng quốc phòng của phương Tây.

Việc các hệ thống S-400 được trả lại, cất giữ hay chuyển đến địa điểm thứ ba vẫn chưa rõ ràng. Điều chắc chắn là tham vọng sở hữu các máy bay chiến đấu tiên tiến của Mỹ tiếp tục định hình các tính toán chiến lược của Thổ Nhĩ Kỳ vào thời điểm quan trọng đối với an ninh khu vực.

×