Thứ gì xưa vứt vạ vật, đốt khói um, nay ở tỉnh mới này, dân biến thành tiền nhìn thấy "ba năm rõ mười"?

Việc này giúp nâng cao giá trị kinh tế của phụ phẩm nông nghiệp, giảm ô nhiễm môi trường, góp phần thực hiện các tiêu chí trong Đề án “Phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030” (gọi tắt là Đề án 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao, phát thải thấp).

Nâng cao giá trị kinh tế của rơm rạ

Ông Lê Văn Khen ở xã Tân Hồng, tỉnh Đồng Tháp canh tác hơn 5 ha lúa. Thói quen trước đây, ông thường đốt bỏ rơm sau khi thu hoạch lúa nhưng vài năm gần đây, ông Khen tận dụng phụ phẩm rơm để tăng thu nhập cho gia đình.

Ông Lê Văn Khen cho biết, một phần nguồn rơm để nuôi trâu, bò; phần còn dư thừa thì bán cho thương lái, với giá thu mua tại ruộng hơn 60.000 đồng/công.

Chất lượng rơm tốt nhất là vụ lúa Đông xuân vì thời tiết nắng, rơm khô ráo, có thể bảo quản thời gian dài mà không hư hỏng.Việc mua bán rơm sau khi thu hoạch lúa, còn góp phần tạo việc làm, tăng thu nhập cho nhiều lao động ở địa phương.

Vào vụ thu gom rơm, anh có thu nhập từ 400 - 500 nghìn đồng/ngày từ việc bốc vác rơm thuê.Sau khi thu mua của nông dân tại ruộng, thương lái dùng máy quấn rơm thành cuộn (hay còn gọi là cục rơm).

Đang tham gia bốc vác rơm thuê trên đồng, anh Nguyễn Văn Tình ở xã Tân Hồng cho hay, mỗi công ruộng sẽ thu được 16 - 17 cuộn rơm, mỗi cuộn nặng từ 10kg trở lên.

Vào vụ thu gom rơm, anh có thu nhập từ 400 - 500 nghìn đồng/ngày từ việc bốc vác rơm thuê.Sau khi thu mua của nông dân tại ruộng, thương lái dùng máy quấn rơm thành cuộn (hay còn gọi là cục rơm).

Sau đó, chuyên chở đi bán nhiều nơi ở trong và ngoài tỉnh Đồng Tháp. Mỗi cuộn rơm bán có giá từ 22 - 35 nghìn đồng, tùy thuộc vào trọng lượng cuộn rơm và có ngay thời điểm thu hoạch lúa hay không.

Phân hữu cơ sản xuất từ rơm sau khi qua xử lý ủ nấm. Ảnh: Nhựt An (TTXVN).

Nguồn phụ phẩm rơm sau khi thu hoạch lúa được dùng làm thức ăn cho đại gia súc; phủ trên mặt đất khi trồng rau màu để giữ ẩm, hạn chế cỏ dại; trồng nấm rơm; sản xuất phân hữu cơ từ rơm…

Nhiều nông dân và hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp ở tỉnh Đồng Tháp tận dụng nguồn rơm mục sau khi ủ nấm và bổ sung thêm các phụ liệu (phân trùn quế, phân bò, chế phẩm trichoderma…) để sản xuất phân hữu cơ.

Đây là loại phân có hiệu quả tốt trong cải tạo đất, dùng bón cho ruộng lúa, rau màu, hoa kiểng và cây ăn quả. Từ năm 2023 đến nay, Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp Hòa Long (xã Hòa Long, tỉnh Đồng Tháp) nghiên cứu, sản xuất phân hữu cơ từ rơm mục và bước đầu được thị trường chấp nhận.

Theo Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp Hòa Long, từ lúc thu hoạch lúa đến lúc cho ra sản phẩm phân hữu cơ cung cấp cho thị trường mất khoảng 4 tháng, qua 8 công đoạn như: thu mua rơm; ủ mục rơm với chế phẩm trichoderma trong khoảng 2 tháng; phối trộn rơm với phân trùn quế và ủ thêm khoảng 20 ngày nữa; phơi, làm khô rơm đến độ ẩm tiêu chuẩn; nghiền rơm, phối trộn, đóng bao…

HTX Dịch vụ nông nghiệp Hòa Long, xã Hòa Long, tỉnh Đồng Tháp sản xuất phân hữu cơ từ rơm mục sau mỗi vụ thu hoạch lúa. Ảnh: Nhựt An.

Ông Lê Long Hồ, Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Giám đốc Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp Hòa Long cho biết, hợp tác xã sản xuất trung bình mỗi tháng 100 tấn phân hữu cơ từ rơm.

Nếu ngay chính vụ, nhu cầu sử dụng nhiều thì hợp tác xã cung cấp cho thị trường từ 100-150 tấn/tháng. Phân hữu cơ từ rơm của hợp tác xã tiêu thụ ở trong tỉnh Đồng Tháp và các tỉnh, thành phố khu vực Đồng bằng sông Cửu Long để bà con nông dân bón cho lúa, mít, quýt, sầu riêng… Tận dụng nguồn phân hữu cơ tự sản xuất, hợp tác xã cũng đang đầu tư hệ thống nhà màng để sản xuất rau an toàn.

Giảm phát thải trong trồng lúa

Diện tích gieo trồng lúa của tỉnh Đồng Tháp hơn 615.000 ha nên sau khi thu hoạch lúa, lượng rơm thải ra môi trường là không nhỏ.

Ông Lê Chí Thiện, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Đồng Tháp cho rằng, tiềm năng để tăng thu nhập từ phụ phẩm nông nghiệp nói chung và rơm nói riêng còn rất lớn.

HTX Dịch vụ nông nghiệp Hòa Long, xã Hòa Long, tỉnh Đồng Tháp sản xuất trung bình 100 tấn phân hữu cơ từ rơm mục. Ảnh: Nhựt An (TTXVN).

Hiện nay, đã thực hiện một số mô hình như trồng nấm rơm; sử dụng bã rơm sau khi trồng nấm để tiếp tục ủ, xử lý làm phân hữu cơ.

Sản phẩm chế biến từ rơm có giá trị gia tăng cao còn rất nhiều, công nghệ hiện đại cũng đã có. Ví dụ như sản xuất ethanol từ rơm rạ; sản xuất gỗ nhân tạo từ rơm (ván rơm). Tuy nhiên, các sản phẩm này đòi hỏi hàm lượng công nghệ cao.

Thời gian tới, ngành Nông nghiệp Đồng Tháp sẽ tiếp tục tham mưu UBND tỉnh để mời gọi các nhà đầu tư có năng lực, công nghệ tiên tiến đến đầu tư các nhà máy chế biến ethanol, ván rơm nhằm giúp tiêu thụ rơm tốt hơn.

Thực tế cho thấy, việc tận dụng phụ phẩm rơm sau khi thu hoạch lúa mang lại rất nhiều lợi tích. Đó là góp phần gia tăng thu nhập cho nông dân từ sản xuất lúa; giảm thiểu tình trạng đốt rơm rạ gây ô nhiễm.

Việc sử dụng phân hữu cơ từ rơm để bón lại cho đồng ruộng, giúp cải tạo, tăng độ phì nhiêu cho đất và giảm sự phụ thuộc vào phân bón hóa học…

Những điều này đang góp phần tích cực thực hiện các tiêu chí của Đề án 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao, phát thải thấp mà Đồng Tháp đang tham gia như: tỉ lệ mang rơm ra khỏi đồng ruộng; giảm phát thải khí nhà kính…

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Đồng Tháp, kế hoạch thực hiện Đề án 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao, phát thải thấp của tỉnh có diện tích khoảng 190.500 ha gồm 2 giai đoạn: Giai đoạn 1 (2024 - 2025), củng cố các diện tích hiện trạng thuộc Dự án chuyển đổi nông nghiệp bền vững tại Việt Nam (VnSAT), Dự án Chống chịu khí hậu tổng hợp và sinh kế bền vững vùng Đồng bằng sông Cửu Long (Dự án WB9) với diện tích hơn 72.100 ha.

Giai đoạn 2 (2026 - 2030), tập trung phát triển thêm vùng lúa chuyên canh chất lượng cao, giảm phát thải mới ngoài vùng Dự án VnSAT, WB9 gần 118.400 ha.

Đến năm 2030, Đề án hướng tới mục tiêu: đối với diện tích lúa tham gia Đề án, lượng lúa giống gieo sạ giảm còn dưới 70 kg/ha; lượng phân bón hóa học và thuốc bảo vệ thực vật có nguồn gốc hóa học giảm 30%; tỷ lệ thất thoát sau thu hoạch dưới 8%…

Đặc biệt, giảm hơn 10% lượng phát thải khí nhà kính so với canh tác lúa truyền thống; 100% rơm tại các vùng chuyên canh được thu gom khỏi đồng ruộng, được chế biến tái sử dụng hoặc cày vùi và sử dụng vi sinh phân hủy rơm rạ để bổ sung dinh dưỡng trả lại cho đất.

Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Đồng Tháp Lê Chí Thiện cho biết, khi triển khai thực hiện Đề án 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao, phát thải thấp trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp, ngành nông nghiệp có kỳ vọng lớn về sản xuất tuần hoàn và sản xuất “xanh”.

Trong đó, sản xuất “xanh” nghĩa là giảm phát thải khí nhà kính; kinh tế tuần hoàn là tận dụng phụ phẩm rơm rạ sau thu hoạch lúa để chế biến ra những sản phẩm mang lại giá trị gia tăng cao, giúp nông dân có thu nhập cao hơn so với lối canh tác truyền thống bình thường.

×