Nhiều quốc gia muốn cộng tác với Việt Nam về an ninh mạng

Sáng 30/10, Báo Điện tử Dân Việt/Nông thôn Ngày nay tổ chức Tọa đàm “An ninh mạng và phát triển xã hội Việt Nam trong kỷ nguyên AI và chuyển đổi số” với sự tham gia của các diễn giả gồm: Ông Nguyễn Hữu Phú, Phó Vụ trưởng Vụ Luật pháp và Điều ước Quốc tế - Bộ Ngoại giao; Chuyên gia An ninh mạng - bà Nguyễn Thị Quỳnh Anh – Giám đốc Marketing Công ty Cổ phần Dịch vụ An ninh mạng VinCSS; Luật sư Nguyễn Thị Sâm - Công ty luật Ngọc Linh và cộng sự.

Tọa đàm nhằm mang đến cái nhìn toàn diện, đầy đủ và cảnh báo cho bạn đọc về những cái bẫy ngày càng tinh vi của tội phạm mạng, vốn đang núp bóng dưới rất nhiều vỏ bọc, gây ra những hậu quả khôn lường đồng thời đưa ra đề xuất nhằm hướng tới một môi trường mạng an toàn - bền vững - phục vụ phát triển xã hội số ở Việt Nam.

Quý độc giả có thể gửi câu hỏi trao đổi, gửi gửi ý kiến góp ý xung quanh nội dung tọa đàm trực tuyến qua địa chỉ mail: thoisudanviet@googlegroups.com

Ý nghĩa của Công ước Hà Nội về phòng, chống tội phạm mạng

Nói về ý nghĩa các nội hàm của Công ước Hà Nội vừa qua mà Việt Nam vừa tổ chức ký kết là sự tổng hợp của tri thức và nhân loại, ông Nguyễn Hữu Phú cho biết:

Năm 2024, Liên Hợp Quốc thông qua công ước chống tội phạm mạng và điều càng có ý nghĩa Việt Nam là điểm khởi đầu cho công ước chống tội phạm mạng.

Ngoài ý nghĩa với cơ quan nhà nước, công ước này rất có ý nghĩa với người dân và doanh nghiệp. Người dân được bảo vệ trước các hành vi lừa đảo, lạm dụng trên không gian mạng.

Phạm tội có sử dụng công nghệ AI và Deepfake là phương thức vượt xa các hình thức phạm tội truyền thống

Nói về hành vi phạm tội được thực hiện bằng công nghệ AI hoặc deepfake, việc xác định yếu tố lỗi và trách nhiệm hình sự có trở nên phức tạp hơn không? Luật hiện hành đã đủ cơ sở để xử lý các trường hợp như vậy chưa, Luật sư Nguyễn Thị Sâm cho biết:

- Công nghệ AI và Deepfake là những công nghệ được xem là hiện đại nhất hiện nay. Chính vì vậy việc sử dụng AI và Deepfake để thực hiện tội phạm thì thường tội phạm vô cùng khó lường và tinh vi.

- Phạm tội có sử dụng công nghệ AI và Deepfake là phương thức vượt xa các hình thức phạm tội truyền thống thông thường bởi nó là một xảy ra trên không gian ảo, là một công cụ không thể cầm nắm cũng như có thể thực hiện một cách ẩn danh và xuyên biên giới của các quốc gia. Chính vì vậy việc xác định yếu tố lỗi và trách nhiệm hình sự phải nói là gặp rất nhiều khó khăn.

- Khung pháp lý hiện nay để xử lý các hành vi sử dụng công nghệ AI và Deepfake để phạm tội mặc dù chưa được quy định cụ thể nhưng chúng ta hoàn toàn có thể áp dụng các quy định của Bộ luật hình sự để xử lý gián tiếp thông qua một số tội danh sau: Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản (Đ174 BLHS); Tội đưa hoặc sử dụng trái phép thông tin trên mạng (Điều 228 BLHS); Các tội xâm phạm an toàn mạng máy tính (Điều 289,290 BLHS).

Mỗi người dùng số phải là tường lửa đầu tiên và vững chắc nhất trong thời đại số

Trả lời câu hỏi VinCSS là đơn vị có nhiều giải pháp xác thực phi mật khẩu, bảo mật định danh số, theo bà, doanh nghiệp và người dùng nên làm gì để tự bảo vệ mình trước nguy cơ bị tấn công hoặc bị lợi dụng công nghệ deepfake, đặc biệt trong bối cảnh chuyển đổi số lan rộng tới mọi lĩnh vực, bà Nguyễn Thị Quỳnh Anh cho biết:

Với tôi, luôn luôn là sự tổng hòa giữa công nghệ và con người. Rất cảm ơn MC đã chia sẻ về các giải pháp của VinCSS.

Đúng là chúng tôi cung cấp những giải pháp công nghệ tính đến thời điểm hiện tại giúp giảm thiểu tối đa các rủi ro an ninh bảo mật phổ biến hiện nay, như là giải pháp xác thực mạnh không mật khẩu chuẩn FIDO2 đã được thế giới chứng minh là có thể giảm thiểu đến 99% nguy cơ bị tấn công giả mạo đánh cắp dữ liệu đăng nhập thậm chí là hạn chế cả nguy cơ bị mất tài khoản, mất tài sản ngay cả khi tội phạm mạng muốn sử dụng deepfake để giả mạo sinh trắc học nữa, hay như giải pháp quản lý truy cập mạng theo mô hình zero trust ứng dụng mật mã hậu lượng tử, chữ ký số sử dụng cccd gắn chip… Đây đều là các công nghệ và giải pháp tiên phong để bảo vệ người dùng và doanh nghiệp, đặc biệt ở bước truy cập, bởi vì truy cập trái phép chính là cửa ngõ đầu tiên và phổ biến nhất của hầu hết mọi cuộc tấn công mà chúng ta được nghe đến mỗi ngày. Và công nghệ của chúng tôi cũng đang được triển khai rộng rãi trải khắp các lĩnh vực để bảo vệ người dùng và doanh nghiệp không chỉ ở Việt Nam, mà còn cả ở nước ngoài

Nhưng, công nghệ có hiện đại đến mấy mà con người sơ hở thì cũng vô nghĩa. Vì vậy mà song song với việc nghiên cứu, phát triển và ứng dụng công nghệ, tôi cùng VinCSS cũng dành rất nhiều tâm sức để nâng cao nhận thức cho doanh nghiệp và cả người dùng cuối về tầm quan trọng của an ninh mạng cũng như các công nghệ bảo vệ, ứng phó. Có lẽ không khó để chúng ta nhận ra một sự thật buồn là dù là cá nhân hay là doanh nghiệp, thì phần nhiều họ coi an ninh mạng là thuật ngữ xa xỉ và chỉ thật sự quan tâm đến nó trong 3 trường hợp: 1 là khi có quy định bắt buộc qua các văn bản pháp luật, 2 là khi đối tác, khách hàng của họ rất tân tiến và yêu cầu là “Các anh phải có minh chứng đảm bảo được an ninh bảo mật ở mức độ này rồi thì tôi mới làm việc với các anh”, và 3 là khi họ đã bị tấn công. Rất gần đây thôi tháng trước VinCSS chúng tôi có ra mắt một báo cáo về trải nghiệm xác thực trên các ứng dụng ngân hàng ở Việt Nam, thì có vài số liệu rất thú vị, đó là:

Cứ 37 người bình thường thì có 1 người dùng cho biết họ đã từng bị “hack” tài khoản vì lý do xác thực

Mật độ cao hơn nữa, Cứ 19 người cao tuổi thì có 1 người cho biết họ đã từng bị “hack” tài khoản vì lý do xác thực,

Và chính những người này lại có tỷ lệ quan tâm đến các công nghệ xác thực mới hiện đại an toàn như là xác thực mạnh không mật khẩu chuẩn FIDO2 cao hơn hẳn những người cho biết họ chưa bị hack bao giờ.

Thế nên tôi luôn nhấn mạnh thuật ngữ “human firewall”, nơi mà người dùng chúng ta chính là tường lửa đầu tiên và vững chắc nhất trong kỷ nguyên số này. Thế làm thế nào để trở thành human firewall bây giờ?

Chúng tôi rất thấu hiểu là có những người họ quan tâm đến an ninh mạng đấy, nhưng họ không biết bắt đầu từ đâu, hoặc là ngay cả khi bắt đầu rồi, thì cũng rất nhanh chán vì trong một chương trình Podcast tôi có làm cùng Giám đốc Chiến lược của Liên minh Bảo mật Điện toán Đám mây thế giới thì anh ấy cũng phải than phiền là trời ơi đào tạo về an ninh mạng, đặc biệt là về nhận thức an ninh mạng cho người dân và cho nhân sự giờ đang chán quá. Nên sắp tới đây chúng tôi sẽ cung cấp 1 khóa học trực tuyến về nhận thức an ninh mạng, rất vui, rất sáng tạo, rất cụ thể hướng dẫn chi tiết các bước để cá nhân nào cũng có thể học được, doanh nghiệp nào cũng có thể cho nhân sự của mình học và áp dụng ngay để bảo vệ bản thân, người thân và tổ chức của mình. Rất mong là chúng tôi sẽ sớm thấy những human firewall đến từ chính khán giả của chương trình tọa đàm hôm nay.

Việt Nam nhận được đề nghị của các nước lớn về cộng tác an ninh mạng

Trả lời câu hỏi về hợp tác quốc tế về an ninh mạng, ông Nguyễn Hữu Phú cho biết: Không phải chỉ khi ký Công ước Hà Nội chúng ta mới nghĩ đến chuyện ưu tiên mạng lưới hợp tác quốc tế về nhân lực an ninh mạng, điều này chúng ta nhận thức rất sớm. Bộ Ngoại giao cùng Bộ Quốc phòng, Bộ Công an rất tích cực tìm kiếm các đối tác. Sau khi lễ ký Công ước Hà Nội thành công, cộng đồng quốc tế có thêm lý do để ủng hộ Việt Nam.

Chỉ hai ngày sau khi ký Công ước Hà Nội, chúng ta đã nhận được đề nghị của các quốc gia lớn, muốn cộng tác với Việt Nam như Nga, Úc, Canada, Anh… Từ đó có thể thấy vai trò, vị thế của Việt Nam rất quan trọng.

Chúng tôi mong muốn từ thành công của Công ước Hà Nội, sẽ có một trung tâm đào tạo về nhân lực chống tội phạm mạng, cấp độ khu vực. Tôi tin Việt Nam có nguồn tài nguyên con người lớn, chất lượng cao nên các chuyên gia an ninh mạng có thể trở thành hướng xuất khẩu mới của chúng ta. Để làm được điều đó, chúng ta cần có nền tảng con người, lao động vững chắc và sự công nhận của quốc tế...

Việt Nam có nhiều chuyên gia an ninh mạng giỏi

MC nêu câu hỏi với bà Nguyễn Thị Quỳnh Anh: Hiện nhân lực an ninh mạng đang thiếu hụt nghiêm trọng cả về số lượng lẫn kỹ năng. Từ góc độ doanh nghiệp công nghệ, bà đánh giá đâu là khoảng trống lớn nhất trong đào tạo và phát triển nhân sự an ninh mạng tại Việt Nam hiện nay?

Bà Nguyễn Thị Quỳnh Anh cho biết: Tôi đồng ý với việc chúng ta đang thiếu hụt trầm trọng về số lượn nhân lực. Tôi thường hay chia sẻ một bài toán vui thế này. Hiện thế giới có khoảng 5,5 triệu chuyên gia an ninh mạng, chia cho tổng dân số khoảng 8,21 tỷ người, nghĩa là mỗi chuyên gia an ninh mạng đang phải bảo vệ gần 1.500 người. “Người hùng” không chỉ có trên phim đâu (cười)!

Việt Nam thiếu khoảng 700.000 chuyên gia an ninh mạng theo chia sẻ của Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia. Vậy việc thiếu hụt nhân lực an ninh mạng về số lượng là không thể bàn cãi.

Nhưng tôi lại không đồng tình với quan điểm nghi ngờ về kỹ năng của các các chuyên gia an ninh mạng Việt Nam đâu. Nhân lực an ninh mạng Việt Nam mình giỏi lắm, chúng ta có rất nhiều cái tên người Việt làm chao đảo cộng động an ninh bảo mật thế giới đấy, (Hiếu PC, trần lê minh thu,...) Ngay như ở VinCSS chúng tôi này, rất nhiều chuyên gia an ninh bảo mật người Việt thường xuyên được các ông lớn công nghệ trên thế giới vinh danh vì đã giúp họ phát hiện ra những lỗ hổng trọng yếu, cũng chính những chuyên gia Việt Nam của VinCSS đã giúp Việt Nam thu về những chứng chỉ FDO về bảo mật IoT đầu tiên trên thế giới, cũng chính những giải pháp do bàn tay khối óc chuyên gia Việt Nam làm ra mà chúng tôi được nhận giải thưởng là tiên phong Đông Nam Á, sau đó là Châu Á Thái Bình Dương, gần đây nhất là tiên phong toàn cầu trong một số lĩnh vực của an ninh mạng. Vậy thì không thể nói nhân lực an ninh mạng của chúng ta đang thiếu hụt nghiêm trong về kỹ năng được.

Quay trở lại việc thiếu hụt về số lượng nhân lực an ninh mạng, thì chúng ta thiếu cả nhân sự chuyên trách về an ninh mạng, và thiếu cả các nhân sự có tư duy và nhận thức an ninh mạng.

Khoảng trống cho việc thiếu hụt về nhân sự chuyên trách an ninh mạng theo tôi một phần không nhỏ ở việc thị trường chưa đủ "khát" cho những vị trí này. Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia cho biết 20% doanh nghiệp không hề có nhân sự chuyên trách về an ninh mạng và tôi tin rằng con số thực tế còn cao hơn thế nhiều. Hiện nay chúng ta thấy các doanh nghiệp không thể tồn tại nếu thiếu HR, Kế toán, Sales, Marketing… nhưng rất nhiều doanh nghiệp vẫn đang tồn tại mà không có ai phụ trách phần an ninh mạng, dù chúng ta đã ở giữa kỷ nguyên số vươn mình. Rất nhiều hiểu lầm đến từ phía doanh nghiệp rằng an ninh mạng là câu chuyện xa xỉ chỉ dành cho tập đoàn lớn thôi. Và khi thị trường không quá khao khát vị trí này, thì dĩ nhiên sẽ không đủ động lực cho người trẻ theo học và phát triển con đường sự nghiệp.

Nhưng chúng ta không chỉ cần các kỹ sư an ninh mạng cừ khôi, những anh IT vạm vỡ năng lực kỹ thuật, mà chúng ta cần mỗi một người dùng số đều là một chiến binh an ninh mạng, mỗi một nhân viên đều có khả năng và ý thức bảo vệ chính mình và bảo vệ công ty. Chúng ta vẫn thiếu những con người này bởi như tôi chia sẻ, vì lãnh đạo doanh nghiệp chưa có quan tâm đủ tới vấn đề này để đào tạo cho nhân viên, và bởi các chương trình đào tạo về nhận thức an ninh mạng hiện vẫn còn chưa hấp dẫn. Vì vậy vai trò của các doanh nghiệp chuyên về an ninh mạng như VinCSS chúng tôi là khiến cho an ninh mạng trở thành một chủ đề sexy gần hơn với hơi thở cuộc sống, hơn dành cho các cá nhân và tổ chức.

Chúng tôi có rất nhiều nội dung miễn phí, có podcast, livestream, thậm chí là những khóa học cho đại chúng sắp ra mắt, và cũng có cả những chương trình đào tạo thiết kế riêng theo yêu cầu của từng tổ chức để làm sao đảm bảo là nhân viên trong các công ty đó có thể tiêu hóa những kiến thức, kỹ năng an ninh mạng một cách ngọt ngào nhất và nhanh chóng biến chuyển chúng thành những hành động có tác động tích cực cho doanh nghiệp.

Khuôn khổ pháp luật Việt Nam về an ninh mạng hiện nay có sự tham khảo quốc tế rất kỹ

Theo ông Nguyễn Hữu Phú, khuôn khổ pháp luật Việt Nam về an ninh mạng hiện nay có sự tham khảo quốc tế rất kỹ. "Tôi được biết, tiêu chuẩn Việt Nam về an ninh mạng cũng tham khảo trực tiếp tiêu chuẩn của Mỹ cũng như các nước lớn. Trong nhiều tình huống, chúng tôi có nói là quy định “hơi chặt quá”...

Tôi xin chia sẻ, so với các nước khác, các vụ tấn công ở Việt Nam không phải là lớn. Với các nước sang ký Công ước Hà Nội, khi họ bị tấn công có thể cả hệ thống quốc gia bị tê liệt hoặc hệ thống y tế tê liệt… Chúng ta chưa có sự kiện khủng hoảng cấp độ quốc gia lớn như vậy nên có thể nói chúng ta đã chuẩn bị đúng hướng. Tất nhiên ở tình huống, doanh nghiệp cụ thể về vấn đề an ninh mạng sẽ phụ thuộc vào ý thức của họ", ông Phú cho biết.

×