Tổng thống Donald Trump nói chuyện tăng thuế, Việt Nam nên "ứng xử" thế nào?

Dù không áp thuế quan mới ngay trong ngày đầu tiên của nhiệm kỳ như thị trường lo ngại, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã khởi động chính sách “Thương mại nước Mỹ trên hết” với nhiều bước đi quan trọng.

Ngay sau khi nhậm chức hôm 20/1, ông Trump tuyên bố sẽ áp thuế quan 25% lên hàng nhập khẩu từ Mexico và Canada, bắt đầu từ ngày 1/2.

Tổng thống Donald Trump cũng tuyên bố ê-kíp của ông đang thảo thuận một kế hoạch áp thuế quan 10% lên hàng hóa từ Trung Quốc và việc áp thuế này có thể sẽ có hiệu lực từ ngày 1/2. Ngoài ra, ông cũng nói sẽ áp thuế quan đối với hàng hóa châu Âu. Trước đó, trong chiến dịch tranh cử năm 2024, ông từng đe dọa áp thuế lên tới 60% đối với hàng hóa Trung Quốc.

Theo các nhà phân tích, với động thái thuế quan như vậy nhằm vào một đồng minh lớn như Canada, ông Trump đang phát đi thông điệp rằng không quốc gia nào an toàn trong chiến lược thương mại của mình.

Việt Nam sẽ thuộc nhóm bị áp thuế quan thấp?

PGS.TS. Nguyễn Hữu Huân, Đại học Kinh tế TP.HCM cho biết: Hiện tại, chính quyền Trump phân các quốc gia thành ba nhóm khi xem xét chính sách thuế quan.

Nhóm thứ 1 là Trung Quốc. Đây là quốc gia có nguy cơ chịu mức thuế cao nhất. Trước đó, trong đợt tranh cử ông Trump tuyên bố có thể áp thuế lên tới 60% đối với hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc.

Nhóm 2 gồm các quốc gia có thặng dư thương mại lớn với Mỹ, như Mexico và Canada. Các quốc gia thuộc nhóm này cũng có thể chịu mức thuế cao.

Nhóm 3, là nhóm các quốc gia còn lại, với khả năng chịu mức thuế thấp hơn.

Đối với Việt Nam, Mỹ đang là quốc gia nhập khẩu hàng hóa Việt Nam nhiều nhất và thặng dư thương mại của Việt Nam đối với Mỹ hàng năm lên đến hơn 100 tỷ USD, xếp thứ ba trên thế giới, chỉ sau Trung Quốc (khoảng 400 tỷ USD) và Mexico (khoảng 130 tỷ USD). Tuy nhiên, mối quan hệ giữa hai nước Việt Nam và Mỹ vẫn đang duy trì ở mức tốt. Việt Nam cũng chủ động đối thoại với Chính phủ Mỹ, đặc biệt là với chính quyền Trump.

"Nếu tiếp tục giữ được mối quan hệ tích cực, Việt Nam có thể sẽ nằm ở nhóm thứ ba – nhóm chịu mức thuế thấp", ông Huân nhận định.

Tuy nhiên, ông cũng lưu ý rằng, tân Tổng thống Mỹ là người khó đoán, nên khả năng Việt Nam bị ảnh hưởng vẫn cần được cân nhắc.

"Xác suất Việt Nam bị đưa vào nhóm thứ hai cùng với Mexico và Canada để chịu mức thuế cao là thấp, nhưng không phải có khả năng. Vì vậy, chúng ta cần đặc biệt chú ý đến vấn đề này trong thời gian tới và không nên chủ quan", ông Huân lưu ý.

Cách "ứng xử" của Việt Nam

Để đảm bảo Việt Nam vẫn tham gia và hội nhập sâu rộng vào kinh tế toàn cầu trong xu thế mới nhưng không làm ảnh hưởng quá nhiều đến mối quan hệ thương mại giữa Việt Nam và Mỹ cũng như các nước đồng minh, theo ông Huân, đòi hỏi chúng ta cần duy trì lập trường đa phương hóa như hiện nay, cũng như có một sự linh hoạt nhất định trong chính sách tiền tệ và thương mại quốc tế trong thời gian tới.

Theo đó, Việt Nam vẫn phải giữ được mối quan hệ vốn có với Mỹ cũng như tiếp tục phát triển mối quan hệ trên để phát huy tiềm năng của hai quốc gia. Đặc biệt, chúng ta cần nhập khẩu nhiều hàng hóa của Mỹ hơn trong tương lai nếu như không muốn bị rủi ro về thao túng tiền tệ hay các vụ kiện chống bán phá giá, điều này cũng sẽ tạo tiền đề để Mỹ có thể công nhận Việt Nam là nền kinh tế thị trường.

Việt Nam vẫn tham gia sâu rộng hợp tác đa phương với các nước, các tổ chức kinh tế trên thế giới, nhưng luôn phải giữ lập trường đa phương trong chính sách kinh tế đối ngoại như hiện nay, tránh việc quá ngả về một bên mà gây ảnh hưởng đến bên còn lại trong bối cảnh trật tự thế giới mới vẫn đang rất phức tạp và khó đoán như hiện nay. Âm thầm, uyển chuyển, linh hoạt sẽ là những thuật ngữ cần thiết trong quan hệ đa phương.

Cũng theo vị chuyên gia này, Việt Nam cần củng cố nội lực của nền kinh tế, tập trung phát triển ngành công nghiệp trong nước để có thể chủ động hơn và tham gia sâu rộng hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu, nhất là ở các sản phẩm có giá trị gia tăng cao.

Ông cũng đặc biệt lưu ý rằng, việc hệ thống tiền tệ thế giới thay đổi từ đơn cực sang đa cực trong thời gian tới đòi hỏi Ngân hàng Nhà nước Việt Nam phải có sự chuẩn bị nhất định cho các kịch bản và tác động của chúng đến chính sách tiền tệ và các biến số vĩ mô của Việt Nam.

"Thay vì trước đây chúng ta chỉ cần quan tâm đến đồng USD là chủ yếu và đánh giá tác động các chính sách tiền tệ của Mỹ, thì bây giờ với hệ thống thanh toán có thể đa phương hơn và nhiều loại tiền tệ hơn, đòi hỏi chúng ta phải có những nghiên cứu đủ sâu rộng và chuẩn bị cho những kịch bản có thể xảy ra trong thời đại tiền tệ mới", ông Huân nói.