Trải lòng của luật sư bào chữa cho ông Đinh La Thăng sau phiên toà

Luật sư Phan Trung Hoài. (Ảnh: Hữu Khoa)

Vụ án “Cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng” liên quan đến trách nhiệm của ông Đinh La Thăng và các đồng phạm xảy ra tại Tổng Công ty Xây lắp dầu khí VN (PVC) đã được Hội đồng xét xử tuyên án sáng nay, 22.1 với mức án nghiêm khắc dành cho các bị cáo. Ngay sau khi Tòa tuyên án, Dân Việt đã có cuộc trao đổi với luật sư Phan Trung Hoài, Phó Chủ tịch Liên đoàn Luật sư Việt Nam.

Tôi thấy trách nhiệm của mình rất nặng nề

Ông đánh giá mức án của ông Đinh La Thăng và các đồng phạm như thế nào, thưa luật sư?

- Tôi nghĩ các luật sư khác cũng như chính bản thân ông Đinh La Thăng cũng đã dự liệu trước mức độ phán quyết nghiêm khắc của Hội đồng xét xử đối với ông. Tuy mức án 13 năm tù mà Hội đồng xét xử tuyên có giảm so với đề nghị của Viện kiểm sát, nhưng chúng tôi còn một vài băn khoăn, trăn trở.

Đó là việc tách hành vi phạm tội của ông Thăng thành hai vụ án, trong khi ông Thăng bị truy tố và xét xử về cùng một tội danh, liên quan trực tiếp đến trách nhiệm Chủ tịch HĐTV của PVN trong thời gian 2009-2011, điều này gây bất lợi cho thân chủ của tôi.

Mặt khác, việc đánh giá về hậu quả thiệt hại còn gây nhiều tranh luận trong phiên tòa này. Phán quyết của Tòa án cần phải xuất phát từ kết quả tranh tụng tại phiên tòa theo tinh thần Điều 26 Bộ luật tố tụng hình sự 2015. Tuy vậy, trong một chừng mực nhất định, tinh thần cải cách tư pháp và những điểm tiến bộ trong bố trí phòng xử án, điều hành dân chủ tại phiên tòa được ghi nhận là điểm sáng về tố tụng...

Là người từng bào chữa cho nhiều bị cáo trong các vụ án lớn, nhưng đây là lần đầu tiên bị cáo bị xét xử lại là người từng giữ nhiều chức vụ quan trọng của Đảng, Chính phủ. Khi tham gia bào chữa, ông có gặp khó khăn gì không?

- Tôi nghĩ đối với mỗi luật sư, vụ án hình sự nào cũng có những vấn đề và áp lực của nó, không có sự phân biệt số phận của ai được quan tâm, ưu ái hơn hay bị xem nhẹ. Tất nhiên, có nhiều áp lực về tố tụng với tiến độ, sức ép về thời gian. Nhưng điều làm chúng tôi đau đáu hơn cả là liệu mình có giúp được gì cho thân chủ của mình không?

Khi được gia đình và cá nhân ông Đinh La Thăng nhờ, tôi, luật sư Nguyễn Huy Thiệp và luật sư Đào Hữu Đăng thấy trách nhiệm của mình rất nặng nề, nhất là trong điều kiện thời gian hạn chế trong việc tiếp xúc, nghiên cứu hồ sơ và chuẩn bị cho phiên tòa. Rất mừng là trong quá trình tham gia tố tụng vụ án này, chúng tôi được các điều tra viên, kiểm sát viên và Ban giám thị Trại tạm giam T16 tạo điều kiện rất thuận lợi để tham dự các buổi hỏi cung, phúc cung và làm việc với ông Đinh La Thăng.

Đặc biệt, lãnh đạo và Hội đồng xét xử Tòa án nhân dân TP.Hà Nội đã bố trí, điều hành một phiên tòa đầu tiên theo tinh thần cải cách tư pháp được quy định rõ trong Bộ luật tố tụng hình sự 2015. Nhiều luật sư có chung cảm nhận như chúng tôi.

Luật sư Phan Trung Hoài (phải) tại phiên tòa xử ông Đinh La Thăng và các đồng phạm. (Ảnh: TTXVN)

Phiên tòa có nhiều kỷ lục về tiến độ

Vụ án ông Đinh La Thăng gây rúng động cả nước. Quá trình tố tụng từ khi bị điều tra, truy tố đến lúc xét xử rất nhanh. Xin ông cho biết quá trình nghiên cứu hồ sơ của ông như thế nào?

- Không nói thì ai cũng biết vụ án này có nhiều kỷ lục về tiến độ thời gian từ khi ông Đinh La Thăng bị bắt cho đến khi xét xử tròn 1 tháng. Có nhiều người lo lắng không biết các luật sư sẽ chuẩn bị như thế nào để bảo vệ tốt nhất quyền và lợi ích hợp pháp cho thân chủ của mình với điều kiện hạn hẹp thời gian như thế?

Tuy vậy, cái gì cũng có hai mặt. Việc thúc đẩy tiến độ nhanh như vậy bên cạnh những khó khăn cũng tạo ra cơ hội vụ án được điều tra, truy tố và xét xử sớm, tránh việc kéo dài có thể phát sinh nhiều nỗi khổ cho thân chủ và gia đình của họ.

Thật ra, tôi nghĩ mỗi luật sư sẽ có cách tiếp cận và phương pháp nghiên cứu hồ sợ cụ thể của mình. Với số lượng bút lục hồ sơ lớn như vậy, việc in ấn để nghiên cứu không dễ dàng, nên chúng tôi phải sao chụp qua máy tính để xử lý. Trước và trong những ngày diễn biến phiên tòa cũng chính là quá trình nghiên cứu hồ sơ, xây dựng kế hoạch thẩm vấn và hình thành ban đầu quan điểm pháp lý bào chữa cho bị cáo.

Mặc dù trong phiên tòa các luật sư không được mang máy tính cá nhân và điện thoại vào phòng xử, nhưng Tòa án nhân dân TP.Hà Nội đã rất chu đáo bố trí cho mỗi luật sư một máy tính riêng, hỗ trợ cho các luật sư hành nghề thuận lợi hơn.

Là luật sư bảo vệ quyền là lợi ích hợp pháp cho ông Đinh La Thăng, ông đánh giá thế nào về thái độ của ông Thăng trong suốt quá trình diễn ra vụ án?

- Tôi không dám nói nhiều về trạng thái tâm lý và thái độ của ông Đinh La Thăng trong suốt quá trình điều tra vụ án và tham gia phiên tòa. Tuy nhiên, các luật sư chúng tôi rất trân trọng thái độ và nhận thức của ông Đinh La Thăng đối với vụ án này. Ông rất đau xót, bất ngờ về diễn biến tố tụng, nhưng chưa bao giờ ông giảm sút lòng tin vào chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước và sự xem xét công tâm khách quan của Hội đồng xét xử.

Cuộc đời mỗi con người quả là không ai biết mình sẽ đi đến đoạn đường nào, nhưng khi xác định được những vấn đề mấu chốt thuộc về nhận thức thời cuộc, phận người trong dòng chảy đời sống, tự bản thân ông đã xác định được tâm thế và ứng xử chuẩn mực tại phiên tòa.

Có nhiều người nói về những tâm sự và giọt nước mắt của các bị cáo tại phiên tòa, nhưng tôi tin đối với ông Đinh La Thăng, đó là tâm trạng thật, cảm xúc thật, nó làm lay động tình cảm và suy nghĩ của các luật sư chúng tôi. Thực tế mọi người cũng đã thấy, ông Đinh La Thăng đã có thái độ ứng xử đúng mực tại phiên tòa, dám nhận trách nhiệm và chia sẻ nhiều điều với những cấp dưới đã từng đồng cam cộng khổ với mình.  

Không có bất ngờ nào trong quá trình xét xử

Ông đánh giá phiên toà diễn ra như thế nào (vai trò điều hành của hội đồng xét xử, đối đáp của cơ quan công tố, mức độ khai báo của các bị cáo, tính công minh trong phiên xét xử, có thể hiện rõ nét tinh thần cải cách tư pháp)?

- Với điểm chung là việc thay đổi, bố trí phòng xử theo đúng tinh thần của Bộ luật tố tụng hình sự 2015, thái độ của Hội đồng xét xử điều hành dân chủ, tạo điều kiện cho các luật sư tham gia phần xét hỏi và đặc biệt không ngắt lời, không hạn chế thời gian phát biểu tranh tụng và đối đáp.

Có thể nói, lãnh đạo Tòa án Hà Nội và Hội đồng xét xử trong vụ án này đã để lại những dấu ấn rất tốt đẹp vào thời điểm Bộ luật tố tụng hình sự 2015 có hiệu lực. Các Kiểm sát viên của Viện kiểm sát nhân dân tối cao và Hà Nội trong điều kiện phải tranh luận, đối đáp với số lượng lớn các luật sư, nhưng đã thể hiện thái độ đúng mực, tranh luận kỹ lưỡng nhằm bảo lưu quan điểm buộc tội.

Ông Đinh La Thăng nghe tòa tuyên án sáng nay, 22.1. (Ảnh: Zing)

Tuy nhiên, nói đến không gian văn hóa pháp đình, không thể không nói đến sự nỗ lực, thái độ làm việc nghiêm túc của các luật sư, góp phần vào quá trình xác định sự thật khách quan của vụ án. Tôi thấy các luật sư bào chữa cho các bị cáo đều hết sức cố gắng làm tốt trách nhiệm của mình, tuy phong cách mỗi người khác nhau.

Khi trình bày lời tự bào chữa, chúng tôi xúc động khi được ông Đinh La Thăng đánh giá vai trò của các luật sư đã tận tâm, hết lòng trong việc nghiên cứu hồ sơ một cách kỹ lưỡng và đưa ra được quan điểm, lý lẽ bào chữa sắc bén nhằm bảo vệ quyền lợi hợp pháp cho ông.

Trong một phiên tòa với nhiều yếu tố đặc biệt và áp lực như vậy, tôi nghĩ các cơ quan tiến hành tố tụng và dư luận xã hội cũng hiểu rõ và có cách nhìn đúng mực hơn về vai trò, chức năng xã hội của luật sư.

Lời khai của các bị cáo và những bất ngờ tại phiên toà có lợi gì và bất lợi gì cho thân chủ của ông?

- Tôi không thấy có bất cứ sự bất ngờ nào diễn ra trong quá trình xét xử, vì tất cả đã được thể hiện xuyên suốt trong hồ sơ vụ án và kết quả thẩm vấn, tranh tụng tại phiên tòa. Tất cả đều được chúng tôi và ông Đinh La Thăng dự liệu trong quá trình làm việc tại Trại tạm giam trước ngày xét xử.

Chỉ có điều một số quan điểm và lập luận của đại diện Viện kiểm sát khi nhận định, đánh giá về vị trí, vai trò của ông Đinh La Thăng có nhiều điểm cần được xem xét lại, chưa phân biệt và làm rõ được giới hạn của Chủ tịch HĐTV với Ban điều hành và các Công ty con trực thuộc Tập đoàn, cũng như sự khác biệt trong quan điểm đánh giá về hậu quả thiệt hại vụ án.

Xin cảm luật sư!