Nhức nhối thuốc, thực phẩm chức năng giả quy mô "khủng" bị triệt phá

Khuya 26/4, Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an đã tống đạt quyết định khởi tố vụ án sản xuất, buôn bán hàng giả là lương thực, thực phẩm, phụ gia thực phẩm và Vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng.

Cơ quan Cảnh sát điều tra quyết định khởi tố bị can, bắt tạm giam, lệnh khám xét đối với 5 người bị can gồm: Nguyễn Năng Mạnh (Giám đốc Công ty MegaPhaco, Chủ tịch HĐQT Công ty MEDIUSA); Đỗ Mạnh Hoàng (Giám đốc Công ty MediPhar); Khúc Minh Vũ (Giám đốc Công ty Việt Đức); Phạm Thị Hường (kế toán phụ trách 4 Công ty MediPhar, MEDIUSA, MegaLife, Hùng Phương); Lê Thị Toan (thủ quỹ 6 Công ty MediPhar, MEDIUSA, MegaLife, Hùng Phương, MegaPhaco, Việt Đức).

Quá trình điều tra, Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về kinh tế (C03) xác định từ năm 2016, Nguyễn Năng Mạnh và các đối tượng đã thành lập và điều hành nhiều công ty để hợp thức hành vi sản xuất, buôn bán thực phẩm chức năng giả từ khâu nhập khẩu nguyên liệu, đến sản xuất, đóng gói bao bì, tiêu thụ trên thị trường.

Hàng chục tấn thực phẩm chức năng là số hàng hóa mà các đối tượng trong đường dây này khi đưa đi tẩu tán, tiêu thụ ở Nam Định đã bị lực lượng công an phát hiện và thu giữ. Ngoài ra, cơ quan công an còn phát hiện thêm 2 kho hàng thành phẩm khác ở Hà Nội.

Hơn 900 nhãn hiệu thực phẩm bảo vệ sức khỏe, đối tượng sử dụng tập trung vào người lớn tuổi, trẻ em và phụ nữ có thai. Nguyên liệu được công ty này công bố nhập khẩu từ Mỹ và các nước châu Âu, tuy nhiên trên thực tế, đa số nguyên liệu được nhập từ Trung Quốc.

Các doanh nghiệp gồm: 1 công ty nhập khẩu nguyên liệu, 2 công ty sản xuất, 2 công ty phân phối và 1 công ty bao bì đã được các đối tượng lập ra nhằm hợp thức quy trình từ nhập khẩu đầu vào đến quá trình tiêu thụ thực phẩm chức năng giả trên phạm vi cả nước. Cơ quan công an xác định đường dây này đã hoạt động từ cách đây gần 10 năm.

Chỉ tính riêng doanh thu của 1 công ty trong hệ thống 6 doanh nghiệp thuộc đường dây này, từ năm 2021 đến nay đã lên tới hơn 800 tỷ đồng. Nhiều đối tượng cầm đầu trong đường dây đều xuất phát là trình dược viên. Phương thức tiêu thụ của các đối tượng chủ yếu qua hệ thống chợ thuốc.

Trước đó, cơ quan chức năng tỉnh Thanh Hóa đã triệt phá thành công một đường dây sản xuất và tiêu thụ thuốc tân dược giả quy mô lớn. Tang vật thu giữ bao gồm 21 loại thuốc, chủ yếu dùng để điều trị ho và bệnh xương khớp – những căn bệnh phổ biến trong cộng đồng.

Theo lời khai của các đối tượng, từ năm 2021 đến nay, chúng đã tiêu thụ lượng lớn thuốc giả ra thị trường, thu lợi bất chính gần 200 tỷ đồng. Đây là vụ án có tính chất đặc biệt nghiêm trọng, gây ảnh hưởng sâu rộng đến sức khỏe cộng đồng, trật tự xã hội và niềm tin vào hệ thống dược phẩm quốc gia.

Đáng nói, theo Công an tỉnh Thanh Hóa, tất cả 14 đối tượng trong đường dây đều không có chuyên môn trong lĩnh vực sản xuất về dược. Nguyên liệu dùng để sản xuất thuốc được ổ nhóm này đặt mua không rõ nguồn gốc, xuất xứ như tinh bột, chất kết dính, phụ gia dùng trong y dược, than tre, chất tạo màu... rồi thuê nhân công trộn lẫn nghiền thành bột, sử dụng máy móc đóng thành viên nang, ép vỉ, đóng gói thành phẩm bán ra thị trường qua các kênh phân phối.

Thuốc, thực phẩm chức năng giả: Trách nhiệm thuộc về ai?

Trao đổi với PV Dân Việt, luật sư Trần Tuấn Anh, Giám đốc Công ty Luật Minh Bạch cho hay, từ góc độ pháp lý, việc sản xuất, kinh doanh các loại hàng giả là hành vi trái pháp luật, vi phạm đến quyền lợi của người tiêu dùng. Khi hàng hóa bị làm giả là thuốc phòng bệnh, thuốc chữa bệnh, thực phẩm chức năng dành cho người già, trẻ nhỏ gắn mác châu Âu lại là một vấn đề nghiêm trọng hơn rất nhiều vì thuốc giả sẽ được sử dụng trực tiếp bằng cách uống, bôi hoặc đưa vào cơ thể bằng tiêm, truyền.

“Có những loại thuốc giả được làm ra không đúng khả năng phòng bệnh, chữa bệnh của thuốc. Nhưng cũng có những loại thuốc làm giả còn gây ảnh hưởng đến sức khoẻ thậm chí là tính mạng của người sử dụng. Tùy theo tính chất, mức độ nghiêm trọng mà hành vi sản xuất, buôn bán thuốc giả, kém chất lượng có thể bị xử phạt hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự”, luật sư Tuấn Anh nhấn mạnh.

Luật sư Tuấn Anh nhấn mạnh, trường hợp truy cứu trách nhiệm hình sự, trong các vụ việc có dấu hiệu phạm vào tội “Sản xuất, buôn bán thuốc giả dùng để chữa bệnh, phòng bệnh” thì tuỳ vào tính chất, mức độ phạm tội và hậu quả mà hành vi phạm tội gây ra cho xã hội thì người thực hiện hành vi phạm tội có thể phải đối diện với mức hình phạt nhẹ nhất là 2 năm tù và nặng nhất có thể bị loại bỏ vĩnh viễn ra khỏi đời sống xã hội với khung hình phạt là tử hình.

Ngoài ra người phạm tội còn có thể chịu mức phạt bổ sung: phạt tiền từ 20 triệu đồng đến 100 triệu đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1 năm đến 5 năm hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.

“Xét trên phương diện đạo đức, hành vi sản xuất và buôn bán thuốc giả, thực phẩm chức năng giả thể hiện sự xuống cấp về lương tâm, khi những kẻ trục lợi không ngần ngại đánh đổi sinh mạng của người khác để đổi lấy lợi ích cá nhân. Đặc biệt, trong bối cảnh người dân ngày càng phụ thuộc vào thuốc để điều trị các bệnh mãn tính và bệnh theo mùa, hành vi này là một tội ác cần bị lên án mạnh mẽ và xử lý nghiêm minh”, luật sư Tuấn Anh nêu rõ.

Trước thực trạng đáng báo động này, luật sư Tuấn Anh cho rằng, các cơ quan quản lý nhà nước cần có những biện pháp mạnh mẽ và lâu dài hơn trong công tác kiểm tra, giám sát thị trường dược phẩm, thực phẩm chức năng. Việc ứng dụng công nghệ số như mã QR truy xuất nguồn gốc, quản lý đơn thuốc điện tử, và xây dựng cơ sở dữ liệu dược quốc gia là những hướng đi cần thiết nhằm kiểm soát tốt hơn chuỗi phân phối thuốc. Đồng thời, quy trình cấp phép, kiểm định thuốc và quản lý nhà thuốc, đặc biệt là các nhà thuốc online cũng cần được siết chặt.

Gần đây, các vụ việc thuốc, sữa hay thực phẩm chức năng... giả được phanh phui cho thấy những cá nhân có sức ảnh hưởng, những KOL cũng đang góp phần rất lớn trong việc tuyên truyền, quảng bá những loại thuốc giả đến thị trường. Vì vậy, để hạn chế tình trạng KOL, KOC quảng cáo thuốc kém chất lượng, luật sư cho rằng, cần siết chặt khung pháp lý về quảng cáo trong lĩnh vực dược phẩm, quy định rõ trách nhiệm pháp lý đối với cá nhân có ảnh hưởng khi tham gia quảng bá sản phẩm liên quan đến sức khỏe.

Các nền tảng mạng xã hội cũng phải tăng cường kiểm duyệt nội dung, gỡ bỏ các quảng cáo sai sự thật và chịu trách nhiệm nếu để xảy ra vi phạm. Đồng thời, cần xây dựng cơ sở dữ liệu công khai về thuốc được cấp phép và những người đủ điều kiện quảng cáo trong lĩnh vực y tế. Việc xử phạt nghiêm minh các trường hợp vi phạm, kết hợp với truyền thông nâng cao nhận thức cộng đồng, sẽ là giải pháp quan trọng nhằm ngăn chặn hành vi trục lợi trên sức khỏe người tiêu dùng.

Bên cạnh nỗ lực từ phía nhà nước, người tiêu dùng cũng cần nâng cao cảnh giác, tuyệt đối không mua thuốc, thực phẩm chức năng trôi nổi, tránh cả tin những lời mời gọi, quảng cáo từ cả những người nổi tiếng và nói không với các loại thuốc xách tay, không rõ nguồn gốc hay không có hóa đơn chứng từ. Việc sử dụng thuốc nên tuân thủ theo đơn của bác sĩ và được mua tại các nhà thuốc đạt chuẩn, có uy tín. Trong trường hợp phát hiện thuốc, thực phẩm chức năng nghi ngờ là giả, người dân nên giữ lại mẫu và thông báo ngay cho cơ quan chức năng để có biện pháp xử lý kịp thời nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình.

Những vụ việc gần đây bị phanh phui, một lần nữa gióng lên hồi chuông cảnh tỉnh về sự manh động, tinh vi của các đối tượng trục lợi bất chính trong lĩnh vực y tế – nơi mà lẽ ra cần được đặt lên hàng đầu về đạo đức và trách nhiệm xã hội. Việc xử lý nghiêm khắc và minh bạch vụ án này không chỉ mang ý nghĩa răn đe mà còn là lời khẳng định quyết tâm của hệ thống pháp luật trong công cuộc bảo vệ sức khỏe nhân dân.

“Trách nhiệm pháp lý chính trong vụ việc này thuộc về những đối tượng phạm tội. Chúng đã sử dụng các thủ đoạn tinh vi, có sự cấu kết một cách chặt chẽ, phân công, phân nhiệm cho từng người, từng khâu để qua mặt các cơ quan quản lý.

Chủ yếu việc kinh doanh diễn ra trên mạng internet, chúng giao dịch trực tiếp với người mua thông qua mạng xã hội, mà không thông qua kênh các nhà phân phối, nhà thuốc, dẫn đến việc kiểm tra, kiểm soát gặp nhiều khó khăn. Tuy nhiên, để chúng lộng hành trong một thời gian dài, với số lượng thuốc giả lớn như vậy thì không thể không có trách nhiệm của các cơ quan quản lý nhà nước trong lĩnh vực thanh tra, kiểm tra đối với hoạt động buôn bán thuốc, đặc biệt là việc kiểm soát hoạt động buôn bán thuốc diễn ra trên mạng internet”, luật sư Tuấn Anh phân tích.

Bên cạnh đó, luật sư cho hay, cần phải thấy còn có cả trách nhiệm của những người mua hàng là thuốc trên mạng xã hội. Chính sự dễ dãi của một bộ phận người dân khi mua hàng thuốc, thực phẩm chức năng thông qua mạng xã hội mà không có bất kỳ sự kiểm chứng nào đã vô tình tạo điều kiện cho các đối tượng nêu trên thực hiện hành vi phạm tội một cách dễ dàng.

×