Vì sao nhận tiền tỷ từ Hậu “Pháo”, nhưng 2 cựu Bí thư Phú Thọ không bị tội nhận hối lộ?

Trong vụ án tại Tập đoàn Phúc Sơn, cơ quan điều tra cáo buộc các ông: Ngô Đức Vượng, cựu Bí thư Tỉnh ủy Phú Thọ và Nguyễn Doãn Khánh, cựu Chủ tịch UBND tỉnh, sau là Bí thư Tỉnh ủy Phú Thọ, có hành vi "Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ".

Các ông Ngô Đức Vượng, Nguyễn Doãn Khánh, cựu Bí thư Tỉnh ủy Phú Thọ.

Theo kết luận, đầu năm 2009, ông Nguyễn Tiến Khôi, Giám đốc Khu di tích lịch sử Đền Hùng, giới thiệu Nguyễn Văn Hậu (tức Hậu "Pháo"), Chủ tịch Tập đoàn Phúc Sơn, với lãnh đạo tỉnh Phú Thọ.

Sau cuộc gặp, các ông Vượng và Khánh đồng ý cho Tập đoàn Phúc Sơn được tham gia thi công các gói thầu tại Khu di tích lịch sử Đền Hùng gồm bãi đỗ xe số 2, đường trục hành lễ, nhà làm việc, nhà đón tiếp; tổng trị giá 265 tỷ đồng.

Tập đoàn Phúc Sơn sau đó cấu kết với cán bộ tỉnh Phú Thọ để vi phạm đấu thầu rồi được trúng thầu. Tuy nhiên, doanh nghiệp này không thi công mà bán lại cho các công ty khác, yêu cầu họ trích lại hơn 17,4 tỷ đồng tiền "phần trăm khối lượng".

Ngoài ra, Hậu "Pháo" còn yêu cầu các đơn vị cung cấp vật liệu cắt lại hơn 16 tỷ đồng tiền chênh lệch vật tư. Qua đó, Tập đoàn Phúc Sơn và Nguyễn Văn Hậu hưởng lợi bất chính hơn 33,5 tỷ đồng.

Sau dự án trên, Hậu còn gặp ông Nguyễn Doãn Khánh, xin được thực hiện Dự án hệ thống cấp nước và phòng cháy, chữa cháy rừng tại Khu di tích Đền Hùng. Ông Khánh đồng ý nên chỉ đạo cấp dưới tạo điều kiện cho Phúc Sơn trúng thầu, giá hơn 97 tỷ đồng.

Cũng như lần trước, Tập đoàn Phúc Sơn giao gói thầu này cho công ty khác thi công, yêu cầu cắt lại 21 tỷ đồng tiền phần trăm khối lượng; đơn vị cung cấp vật liệu xây dựng trích 132 triệu đồng tiền chênh lệch vật tư.

Kết luận điều tra cáo buộc, ông Ngô Đức Vượng và ông Nguyễn Doãn Khánh tuy không thỏa thuận trước việc nhận tiền với Hậu, nhưng lợi dụng chức vụ, quyền hạn được giao để tác động, chỉ đạo tạo điều kiện cho Tập đoàn Phúc Sơn được trúng thầu thi công các gói thầu bằng hình thức chỉ định thầu.

Đổi lại, vào các dịp lễ Tết năm 2009 và 2010, Nguyễn Văn Hậu 4 lần đến phòng làm việc của ông Ngô Đức Vượng biếu quà, tổng số tiền 500 triệu đồng.

Với ông Nguyễn Doãn Khánh, điều tra xác định vào các dịp lễ Tết từ 2009-2012, vị này được Hậu "Pháo" đến phòng làm việc, biếu quà tổng số 1,5 tỷ đồng.

Không có yếu tố ép buộc

Tội danh trên của 2 cựu Bí thư Phú Thọ theo khoản 3, Điều 356 (án tối đa 15 năm tù) là nhẹ hơn các lãnh đạo khác cũng nhận tiền của Nguyễn Văn Hậu; như cựu Bí thư Vĩnh Phúc Hoàng Thị Thúy Lan, các cựu Chủ tịch Quảng Ngãi là Cao Khoa, Đặng Văn Minh… đều bị truy tố tội "Nhận hối lộ" với khung cao nhất tử hình.

Lý giải về việc 2 cựu Bí thư Tỉnh ủy Phú Thọ không bị xử lý tội "Nhận hối lộ", luật sư Trịnh Văn Tuyến (Văn phòng Luật sư Giang Thanh) nhận định, điều này phụ thuộc nhiều yếu tố, trong đó có sự đòi hỏi, thỏa thuận.

Ngay trong vụ án Phúc Sơn, có thể lấy ví dụ cựu Bí thư Vĩnh Phúc Hoàng Thị Thúy Lan chủ động yêu cầu Nguyễn Văn Hậu chi 1 triệu USD; cựu Chủ tịch Quảng Ngãi khi là Giám đốc Sở Giao thông Vận tải yêu cầu Hậu chi tiền phần trăm mỗi khi quyết toán gói thầu… Ngược lại, kết luận điều tra thể hiện các ông Vượng, Khánh không thỏa thuận hoặc "mặc cả" Nguyễn Văn Hậu phải chi tiền cho mình.

Theo luật sư Trịnh Tuyến, tội "Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ" có dấu hiệu đặc trưng là người có chức vụ, quyền hạn; người phạm tội thực hiện tội phạm với lỗi cố ý trực tiếp.

Động cơ phạm tội có thể là vì vụ lợi (tiền, xe, nhà, du lịch nước ngoài…) hoặc động cơ khác như nể nang, có mối quan hệ họ hàng, thân thích, bạn bè… nhưng mang tính chất thụ động.

Để cấu thành tội phạm, hành vi của họ phải gây ra thiệt hại cho lợi ích của Nhà nước; quyền, lợi ích hợp pháp của công dân... đồng thời phải có yếu tố "trái công vụ".

Trường hợp thực hiện hành vi phạm tội mà vụ lợi là nhận tiền hoặc lợi ích vật chất khác thì được xác định là hưởng lợi bất chính, sẽ bị xem xét là tình tiết tăng nặng trong quá trình xét xử, lượng hình.

"Yếu tố vụ lợi, nhận tiền không phải là một trong những yếu tố cấu thành cơ bản và dấu hiệu đặc trưng, điển hình của tội Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ", luật sư Tuyến đánh giá.

Với tội "Nhận hối lộ", luật sư Trịnh Văn Tuyến phân tích, nó có yếu tố cấu thành cơ bản và những dấu hiệu đặc trưng riêng, khác so với tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn.

Cụ thể, nhận hối lộ là hành vi của người lợi dụng chức vụ, quyền hạn trực tiếp hoặc qua trung gian nhận hoặc sẽ nhận bất kỳ lợi ích nào cho chính bản thân người đó hoặc cho người hoặc tổ chức khác để làm hoặc không làm một việc vì lợi ích hoặc theo yêu cầu của người đưa hối lộ.

"Mặc dù chủ thể và mặt chủ quan của tội phạm, tức yếu tố lỗi là giống nhau, nhưng hành vi khách quan và khách thể của hai tội danh nêu trên lại có sự khác nhau", luật sư Tuyến nói, thêm rằng đặc trưng, điển hình của tội "Nhận hối lộ" là sự thỏa thuận, trao đổi, hứa hẹn mang tính "có qua có lại"; cân bằng, đối xứng giữa người có chức vụ, quyền hạn (nhận hối lộ) với người đưa hối lộ. Ngoài ra, "trái công vụ" không phải là yếu tố bắt buộc đối với tội "Nhận hối lộ". Điều này đồng nghĩa với việc, người có chức vụ, quyền hạn (nhận hối lộ) chỉ cần lợi dụng hoặc sử dụng chức vụ, quyền hạn của mình để "làm hoặc không làm" một việc theo yêu cầu, lợi ích của người đưa hối lộ là cấu thành tội danh này.

×