Vụ định nhảy lầu tự tử tại tòa án: Quyết định của phiên giám đốc thẩm là hợp lý

Luật sư Lê Bá Thường - Đoàn luật sư TP.HCM nhận định phiên giám đốc thẩm xử như thế là hợp tình và hợp lý. Hợp lý là vì thực chất vụ án này được xác định quan hệ tranh chấp là tranh chấp hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất. Theo quy định của pháp luật (khoản 2 Điều 3 Nghị quyết 04/2017/NQ-HĐTP), đối với tranh chấp ai là người có quyền sử dụng đất mà chưa được hòa giải tại UBND cấp xã, nơi có đất tranh chấp thì được xác định là chưa có đủ điều kiện khởi kiện và không được xem hợp đồng là vô hiệu.

"Lý do là vì giao dịch dân sự đã được xác lập bằng văn bản, nhưng vi phạm quy định bắt buộc về công chứng, chứng thực mà một bên hoặc các bên đã thực hiện ít nhất 2/3 nghĩa vụ trong giao dịch, thì theo yêu cầu của một bên hoặc các bên, Tòa án ra quyết định công nhận hiệu lực của giao dịch đó. Trong trường hợp này, các bên không phải thực hiện việc công chứng, chứng thực", (Điều 129 BLDS 2015), luật sư Thường phân tích.

Cũng theo luật sư Thường, kết quả phiên giám đốc thẩm hợp tình vì đã đưa ra được hướng giải quyết. Đó là nếu không phát sinh thêm tài liệu, chứng cứ nào khác, thì phải công nhận hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất cho ông Dư theo đúng quy định pháp luật. Nhưng nếu có chứng cứ khác xác định hợp đồng chuyển nhượng vô hiệu, tòa án phải giải quyết hậu quả của hợp đồng vô hiệu mới đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của các đương sự.

Nói về trách nhiệm của những thẩm phán đã xét xử cấp sơ thẩm và phúc thẩm sau khi có kết quả giám đốc thẩm như trên, luật sư Lê Bá Thường nói: "Qua các vụ án phát hiện oan sai như vụ Thanh Chấn, nếu xác định bản án có oan, sai thì có nhiều hình thức xử lý".

"Nếu xét thấy có oan, tự tòa án phải tổ chức kiểm điểm hội đồng xét xử và thẩm phán để xác định trách nhiệm và đánh giá xem việc làm oan này do chủ quan hay khách quan. Nếu mức độ sai của hội đồng xét xử và bản thân thẩm phán thực hiện có sai nhưng không nghiệm trọng, không do lỗi chủ quan của thẩm phán, thì trong quá trình xem xét tái bổ nhiệm, Chánh án sẽ dừng lại, không tái bổ nhiệm", luật sư Thường nói.

Luật sư thường phân tích thêm nếu có sai lầm nghiêm trọng, sẽ đình chỉ xét xử và xác định trách nhiệm trong việc tái bổ nhiệm. Nếu có dấu hiệu cố ý vi phạm pháp luật để làm oan thì truy cứu trách nhiệm hình sự và xem xét về trách nhiệm bồi thường theo luật định.

"Về bồi thường oan, sai, theo quy định của Luật trách nhiệm bồi thường của Nhà nước, nếu muốn được bồi thường trong hoạt động tố tụng dân sự, đương sự phải có văn bản của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền xác định hành vi của người thi hành công vụ là trái pháp luật, có thiệt hại thực tế do hành vi trái luật này gây ra. Trên thực tế, đương sự rất khó để kiện bồi thường thiệt hại về oan, sai trong các vụ án dân sự", luật sư Thường cho biết.

Trước đó, chiều 24/7, Ủy ban thẩm phán TAND cấp cao tại TP.HCM đã xét xử giám đốc thẩm, chấp nhận toàn bộ kháng nghị của chánh án TAND cấp cao tại TP.HCM, hủy 2 bản án sơ thẩm và phúc thẩm vụ "đương sự định nhảy lầu". Hội đồng giám đốc thẩm cho rằng cần phải hủy bản án sơ thẩm của TAND quận Gò Vấp và bản án phúc thẩm của TAND TP.HCM để giải quyết lại.

Vụ việc tóm tắt như sau: Chiều 1/7, trên Facebook đã lan truyền đoạn clip người phụ nữ định nhảy lầu tự tử sau khi nghe tòa tuyên án trong một vụ án dân sự. Rất may, người này đã được nhiều người ngăn lại.

Vụ việc trên xảy ra tại TAND TP.HCM vào chiều 1/7. Khi đó, tòa tuyên án vụ tranh chấp hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất giữa nguyên đơn là ông Phan Quý và bà Lê Thị Bích Thủy (cùng ngụ quận 12, TP.HCM) và bị đơn là ông Lê Văn Dư, Lê Sỹ Thắng, Khâu Văn Sỹ (cùng ngụ quận Gò Vấp, TP.HCM).

Theo tài liệu, năm 2009, vợ chồng ông Lê Văn Dư, ông Thắng, ông Sỹ mỗi người có mua 87m² (thuộc thửa 504, tờ bản đồ số 40, phường 15, quận Gò Vấp, TP.HCM) của ông Phan Quý bằng giấy tay.

Sau này, giữa ông Dư, ông Thắng và ông Sỹ có chuyển nhượng qua lại các phần đất này cho nhau. Tất cả những giao dịch mua bán, chuyển nhượng này đều có lập thành hợp đồng, nhưng không công chứng.

Sau khi mua đất, gia đình các ông đã chuyển về đây sinh sống ổn định, không tranh chấp với ai, tiến hành kê khai tạm trú tạm vắng và được chính quyền địa phương cấp số nhà để quản lý.

Tháng 6/2017, ông Quý khởi kiện ông Dư, ông Thắng, ông Sĩ ra TAND quận Gò Vấp, yêu cầu tòa tuyên hợp đồng chuyển nhượng đất giữa ông Quý với các ông Dư, ông Thắng, ông Sỹ trước đây là vô hiệu.

Xét xử sơ thẩm, TAND quận Gò Vấp đã tuyên chấp nhận một phần yêu cầu của nguyên đơn, tuyên hủy hợp đồng chuyển nhượng đất giữa nguyên đơn với ông Sỹ. Tòa sơ thẩm cũng chấp nhận một phần yêu cầu phản tố của ông Dư, công nhận 2 hợp đồng chuyển nhượng đất giữa nguyên đơn với ông Dư.

Xét xử phúc thẩm, TAND TP.HCM đã tuyên cả 3 hợp đồng chuyển nhượng đất nêu trên giữa nguyên đơn và 3 bị đơn vô hiệu. Bức xúc, vợ bị đơn định nhảy lầu tự tử, nhưng được nhiều người giữ lại.

Ngày 13/7, Chánh án TAND TP.HCM có công văn kiến nghị kháng nghị giám đốc thẩm bản án phúc thẩm nêu trên.

3 bị đơn trong vụ án cũng có đơn đề nghị TAND cấp cao xem xét lại vụ án theo thủ tục giám đốc thẩm.

Ngày 17/7, Chánh án TAND cấp cao tại TP.HCM ra Quyết định kháng nghị giám đốc thẩm. Theo đó, kháng nghị toàn bộ bản án dân sự phúc thẩm số 621/2020/DS-PT ngày 1/7 của TAND TP.HCM; đề nghị Ủy ban Thẩm phán TAND cấp cao tại TP.HCM xét xử giám đốc thẩm hủy toàn bộ bản án nói trên.