World Press Photo tạm ngừng công nhận quyền tác giả của Nick Út với bức ảnh "Em bé Napalm"

Trong tuyên bố ngày 15/5, World Press Photo (WPP) cho biết: "Chúng tôi đã chính thức đình chỉ việc ghi nhận bức ảnh Em bé napalm là của Nick Út. Việc đình chỉ này sẽ vẫn được duy trì trừ khi có thêm bằng chứng xác nhận hoặc bác bỏ rõ ràng tác giả gốc".

Tuyên bố nêu rõ, từ giờ bức ảnh được chú thích đã sửa đổi như sau: “Do nghi ngờ hiện tại này, World Press Photo đã đình chỉ việc ghi nhận Nick Út. Bằng chứng hình ảnh có sẵn và máy ảnh có thể được sử dụng vào ngày hôm đó cho thấy các nhiếp ảnh gia Nguyễn Thành Nghệ hoặc Huỳnh Công Út (Nick Út) có thể đã ở vị trí tốt hơn để chụp bức ảnh".

WPP nhấn mạnh: Điều quan trọng là bản thân bức ảnh vẫn không bị tranh chấp và giải thưởng cho bức ảnh vẫn được giữ nguyên. Chỉ có quyền tác giả đang được xem xét. "Đây vẫn là lịch sử bị tranh chấp và có khả năng tác giả của bức ảnh sẽ không bao giờ được xác nhận đầy đủ. Việc đình chỉ việc ghi nhận quyền tác giả vẫn được giữ nguyên trừ khi có bằng chứng khác” - WPP viết.

Kết luận của WPP được đưa ra sau khi hãng thông tấn Mỹ AP hôm 7/5 công bố báo cáo sau nhiều tháng điều tra về quyền tác giả bức ảnh lịch sử Em bé Napalm. Theo đó, AP kết luận rằng "không có bằng chứng xác đáng" để thay đổi thông tin về tác giả bức ảnh đã gần 53 năm tuổi này.

Cuộc điều tra của AP được tiến hành sau khi phim tài liệu The Stringer (Phóng viên tự do) của Bảo Nguyễn, đạo diễn người Mỹ gốc Việt, công chiếu tại Liên hoan phim Sundance ở bang Utah hôm 25/1.

Phim đưa ra một kết luận chấn động rằng ông Nguyễn Thành Nghệ - một phóng viên tự do - mới là người chụp bức ảnh được coi là tiêu biểu của thế kỷ 20, chứ không phải Nick Út.

Đây là cuộc điều tra thứ hai của AP trong vòng chưa đầy bốn tháng về người thực sự đã chụp bức ảnh đoạt giải Pulitzer này.

Trong tuyên bố ngày 16/5, World Press Photo ghi nhận đây là "bức ảnh mang tính biểu tượng", sau khi được đưa ra công chúng nó đã có "tác động toàn cầu ngay lập tức và lâu dài". WPP cũng gọi Nick Út là người mà sau khi chụp bức ảnh "đã có một sự nghiệp đáng nể".

WPP cho biết, phân tích của họ bao gồm đánh giá kỹ lưỡng cả những phát hiện của bộ phim tài liệu và cuộc điều tra nội bộ sâu sắc của AP. Họ tuyên bố đã tiến hành đánh giá của mình một cách chuyên nghiệp, minh bạch và với mục đích hiểu biết- không phải cáo buộc.

WPP cho rằng, bằng chứng hiện có chỉ ra khả năng cao là Nguyễn Thành Nghệ đã chụp bức ảnh này, nhưng cũng nêu ra khả năng Huỳnh Công Út có thể đã ở vị trí tốt hơn để chụp bức ảnh này.

Dựa trên các thủ tục đánh giá của mình, WPP kết luận rằng "mức độ nghi ngờ là quá lớn để duy trì quyền tác giả hiện tại. Đồng thời, do thiếu bằng chứng kết luận chỉ ra chắc chắn là của một nhiếp ảnh gia khác, chúng tôi cũng không thể chuyển nhượng lại quyền tác giả".

Cuộc điều tra của AP

Trong báo cáo dài 96 trang công bố hôm 6/5, AP kết luận rằng việc Nick Út chụp bức ảnh là "có khả năng", nhưng không thể chứng minh một cách dứt khoát do thời gian đã trôi qua, thiếu bằng chứng then chốt - chẳng hạn như phim âm bản đã bị mất, hạn chế về công nghệ và sự qua đời của một số nhân vật quan trọng có liên quan.

Mặt khác, AP cũng cho biết: "Những phát hiện mới được hé lộ trong quá trình điều tra đã đặt ra những câu hỏi chưa có lời giải, và AP vẫn để ngỏ khả năng rằng Nick Út không chụp bức ảnh này."

Đồng thời, AP không tìm thấy bằng chứng nào cho thấy ông Nghệ đã chụp bức ảnh như bộ phim The Stringer tuyên bố.

"Chúng tôi đã không bỏ sót điều gì mà chúng tôi biết, và chúng tôi đã làm việc đó với sự tôn trọng lớn đối với tất cả những người có liên quan," ông Derl McCrudden, phó chủ tịch của AP phụ trách sản xuất tin tức toàn cầu, cho biết. "Việc chúng tôi thay đổi phần ghi nhận tác giả hay không không quan trọng, nhưng điều đó phải dựa trên sự thật và bằng chứng. Và hiện không có bằng chứng xác thực nào cho thấy Nick Út không phải là người chụp bức ảnh này."

Bản báo cáo cũng tiết lộ sự không nhất quán ở cả hai phía.

Thứ nhất, bức ảnh Em bé Napalm dường như được chụp bằng máy ảnh Pentax, chứ không phải máy ảnh Leica như Nick Út tuyên bố từ lâu.

Thứ hai, ông Nguyễn Thành Nghệ nói với AP rằng ông không làm việc cho NBC News vào ngày bức ảnh được chụp, trái với điều ông nói trước đó.

Trong số 10 người có mặt tại hiện trường vào ngày 8/6/1972 mà AP tiếp cận để phỏng vấn, ông Nghệ là người duy nhất tin rằng ông Nick Út không chụp bức ảnh.

Báo cáo cũng cho rằng để tin vào câu chuyện của ông Nghệ sẽ đòi hỏi phải có "một niềm tin lớn", bao gồm việc tin rằng lần duy nhất ông bán được một bức ảnh cho một hãng tin phương Tây lại tình cờ là một trong những bức ảnh nổi tiếng nhất thế kỷ.

Chính trong phim The Stringer, lời kể của ông Nghệ cũng cho thấy những điểm mâu thuẫn.

Chẳng hạn, ông Nghệ nói rằng chính ông mang cuộn phim chưa tráng đến văn phòng AP. Nhưng sau đó anh rể ông lại nói rằng chính mình mới là người giao phim.

Ở một thời điểm khác, ông Nghệ khẳng định rằng việc đổi tên tác giả bức ảnh là "có chủ ý. Tôi biết ngay lập tức" - nhưng đồng thời lại nói rằng phải sáu hoặc bảy tháng sau khi bức ảnh được công bố, ông mới biết về việc Nick Út được ghi công và trở nên nổi tiếng.

Bên cạnh đó, nhiều nhà phân tích phim chỉ ra rằng dù ông Nghệ nói là làm việc cho hãng NBC News nhưng ông không hề công bố được thêm bất cứ bức ảnh nào khác trong toàn bộ sự nghiệp chụp ảnh của ông.

Ngoài ra, ông không công bố được thậm chí bản sao bức ảnh, mà nói là hãng NBC News đã đưa cho ông một tấm nhưng vợ ông sau đó đã xé nó.

×