Xả rác bừa bãi, cãi lộn khi xem diễu binh A80: Cần luật hóa xử lý hành vi phản cảm, xấu xí

Cần nhìn nhận vấn đề này như thế nào, làm gì để giải quyết triệt để vấn đề này ở những sự kiện lớn của đất nước, phóng viên Dân Việt đã có cuộc trò chuyện với PGS.TS Trịnh Hòa Bình - chuyên gia xã hội học.

Bên cạnh loạt hình ảnh đẹp tại sự kiện diễu binh, diễu hành A80, xuất hiện những hình ảnh xấu xí như xả rác thải bừa bãi, tranh cãi, lấn chiếm vỉa hè, giẫm đạp cây xanh, đánh nhau…, ông có bình luận gì về những hiện tượng xấu xí này?

- Khi Đảng và Nhà nước kêu gọi toàn dân, toàn quân, toàn nước, chỉnh trang đô thị, xây dựng hình ảnh đất nước văn minh để chào mừng sự kiện lễ kỷ niệm 80 năm Quốc khánh, thì đây không chỉ là việc dọn dẹp cho một dịp kỷ niệm, mà còn gắn liền với quá trình đất nước bước vào kỷ nguyên phát triển bền vững, với vị thế quốc gia ngày càng cao.

Đáng lẽ trong bối cảnh này, mỗi người dân phải tự thay đổi, nhập cuộc một cách nghiêm túc, chứ không coi đó là khẩu hiệu phong trào. Thế nhưng, ngay tại sự kiện lớn như hợp luyện A80 vừa qua, thực tế lại chứng kiến nhiều hành vi phản cảm của người dân như: xả rác, ứng xử thiếu văn minh, tranh chỗ khi xem hợp luyện. Tất cả những hành động, hành vi đấy cho thấy một bộ phận người dân chưa thay đổi thái độ. Họ vẫn nhìn những lời kêu gọi của cả nước, của cộng đồng với tâm thế bàng quan, hình thức.

Nguyên nhân dẫn đến những hành động xấu xí này từ đâu? Liệu có phải do thói quen, hay do lý do nào khác nữa, thưa ông?

- Nguyên nhân sâu xa nằm ở ý thức thay đổi của người dân. Có chăng, sự thay đổi mới chỉ dừng lại ở những việc mang tính phong trào như treo cờ, quét dọn đường phố theo đợt. Còn những hành vi ứng xử cụ thể trong đời sống hàng ngày thì chưa có sự chuyển biến mạnh mẽ, căn bản.

Điều này dẫn tới thực tế, chỉ cần có cơ hội là họ sẵn sàng xả rác, sẵn sàng chửi bậy, sẵn sàng bùng nổ, chen lấn, xô đẩy…

Nhiều người tỏ ra bất bình khi thấy người khác xả rác, nhưng bản thân cũng cho biết không còn lựa chọn nào khác vì khu vực xem hợp luyện quá đông người, khó tìm thùng rác. Ông nghĩ sao về điều này?

- Đây là câu chuyện vốn không mới, công ty môi trường đô thị đã nhiều lần nhắc đến rồi. Tình trạng “dọn chỗ này lại phát sinh chỗ khác” đã trở thành thói quen kéo dài nhiều năm. Tuy nhiên, trong những thời điểm đặc biệt như sự kiện A80, chúng ta hoàn toàn có thể thu xếp để giữ gìn hình ảnh sạch – xanh – sáng – đẹp cho đường phố. Vấn đề là không thể lúc nào cũng duy trì trạng thái "gồng mình" như vậy, bởi muốn giải quyết lâu dài cần đi kèm sự phát triển của hạ tầng.

Trong những ngày này, đúng là thùng rác không thể chứa xuể, dễ gây tràn ra ngoài. Mọi người có thể tự thu gom phần rác của mình cho tới khi tìm được thùng rác, hay vị trí vứt rác thải sau đó mới xả thải. Nhưng điều quan trọng hơn là mỗi người dân cần tự ý thức hơn, dẹp bỏ thói quen xấu, ít nhất trong thời khắc lịch sử của dân tộc. Khi toàn xã hội cùng chia sẻ trách nhiệm thì hình ảnh chung sẽ văn minh, đẹp đẽ hơn.

Theo ông, cần làm gì để có thể hạn chế, loại bỏ những hình ảnh xấu xí này?

- Về lâu dài, để khắc phục triệt để thì phải gắn với việc đổi mới kết cấu hạ tầng. Đây là giải pháp mang tính chiến lược, căn bản. Nhưng trong bối cảnh sự kiện A80, chúng ta không còn thời gian cho việc tuyên truyền hay vận động mềm mỏng nữa. Giải pháp trước mắt phải là xử phạt, phải luật hoá và áp dụng nghiêm thay vì du di, dễ dãi.

Thực tế, những hành vi xấu như xả rác, chen lấn, gây mất trật tự vốn đã tồn tại hàng ngày. Chỉ có điều, trong giai đoạn chỉnh trang đô thị, hướng tới sự kiện lớn, chúng càng trở nên “nổi cộm” và gây phản cảm hơn. Ý thức một bộ phận người dân chưa thay đổi. Họ có thể nói lời ủng hộ, nhưng thực chất vẫn thờ ơ trong hành động. Chính vì vậy, chế tài nghiêm minh là điều cần thiết để răn đe và tạo chuyển biến thực chất.

Bên cạnh những hình ảnh xấu xí, phản cảm cũng xuất hiện các hình ảnh đẹp, đó là người dân xem xong hợp luyện thì tự dọn rác, ông có đánh giá như thế nào?

- Tôi cho rằng, những hình ảnh người dân tự giác dọn rác sau khi xem hợp luyện, dù chưa nhiều, nhưng rõ ràng là những điểm sáng. Tôi coi đó như những "nốt son" trong bản hòa âm lớn của cả dân tộc đang hướng về sự kiện lễ kỷ niệm 80 năm Quốc khánh.

Ý nghĩa của sự kiện lần này không chỉ là một cuộc diễu binh hay hợp luyện đơn thuần, mà là một dấu mốc lịch sử, khơi dậy tinh thần đoàn kết, đồng tâm, cùng chung sức của toàn dân. Việc chúng ta tổ chức được những cuộc hành quân lớn mang tính biểu tượng – từ 50 năm giải phóng miền Nam đến 80 năm thành lập nước, cho thấy nỗ lực phi thường và ý nghĩa sâu xa.

Trong bức tranh chung đó, những hành động đẹp như tự giác nhặt rác, chứng tỏ lời hiệu triệu của Đảng và Nhà nước đã chạm đến ý thức của một bộ phận người dân. Sự xuất hiện của những điểm sáng này là tín hiệu tích cực, cho thấy chuyển biến trong nhận thức đã bắt đầu. Đây cũng có thể là động lực để khơi dậy tinh thần yêu nước và ý thức kỷ luật của những người dân khác.

Xin cảm ơn ông!

×