Những sai phạm bất ngờ của TP.HCM trong vụ Thủ Thiêm

Không báo cáo Thủ tướng hơn 100 ha chưa quy hoạch

Kết luận thanh tra cho thấy, ngày 15.1.1998, UBND TP.HCM đã có quyết định phê duyệt điều chỉnh quy hoạch các khu vực không bán nhà thuộc sở hữu nhà nước trên địa bàn quận 2, trong đó có quy định 6 khu vực được quy hoạch không bán nhà thuộc sở hữu nhà nước.

Các khu vực gồm khu trung tâm thành phố mới; khu quy hoạch An Phú – An Khánh; khu liên hợp thể dục thể thao Rạch Chiếc; Ga Thủ Thiêm; khu công nghiệp Cát Lái và Khu biệt thự Thảo Điền – An Phú.

Tuy nhiên, không xác định cụ thể quy mô, diện tích của từng khu vực. Theo đó người dân đã cho rằng khu phố 1 không có trong quy hoạch khu đô thị mới Thủ Thiêm, phát sinh khiếu nại.

“Theo quy định tại Nghị định 91/NĐ-CP ngày 17.8.1994 của Chính phủ, quyết định số 255/QĐ-UB-QLĐT không phải là căn cứ xác định ranh quy hoạch, thu hồi và giao đất khu đô thị mới Thủ Thiêm” – kết luận nêu rõ.

Về việc thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ tái định cư, qua thanh tra cũng phát hiện có nhiều vấn đề. Về thu hồi đất, theo TTCP, ngày 4.1.2002, UBND TP.HCM có văn bản đề nghị Thủ tướng Chính phủ ban hành quyết định thu hồi toàn bộ diện tích đất quy hoạch khu đô thị mới Thủ Thiêm theo quyết định là 930ha (khu đô thị mới 770ha đất và khu tái định cư 160ha), nhưng không xác định ranh giới, vị trí khu tái định cư.

TTCP chỉ rõ, 113,9 héc ta chưa được quy hoạch, bố trí tái định cư nhưng UBND TP.HCM không báo cáo Thủ tướng Chính phủ. (Ảnh: Zing.vn)

Ngày 22.2.2002, căn cứ văn bản đề nghị của TP.HCM, Thủ tướng Chính phủ có ý kiến chỉ đạo cho phép UBND TP.HCM căn cứ quyết định số 367/TTg thu hồi 930ha đất. Qua kiểm tra cho thấy UBND TP.HCM căn cứ vào quyết định số 367/TTg và văn bản được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt thu hồi 4,3ha đất thuộc khu phố 1 để thực hiện một số dự án trong khu đô thị mới Thủ Thiêm là chưa đủ cơ sở pháp lý. Điều này dẫn đến thiếu căn cứ thực hiện, không xác định đúng, đủ diện tích đất phục vụ tái định cư theo quy hoạch, cần rà soát và có giải pháp giải quyết phù hợp.

Với chính sách bồi thường và hỗ trợ tái định cư, khu đô thị mới Thủ Thiêm là công trình có quy mô lớn, tổng số lượng hồ sơ cần di dời trên 15.000 hồ sơ, thời gian thực hiện đến nay khoảng hơn 15 năm; trong giai đoạn thực hiện có nhiều thay đổi về chính sách đền bù thiệt hại.

“Tuy nhiên, việc chấp hành pháp luật về trình tự, thủ tục triển khai giải phóng mặt bằng của thành phố, trực tiếp là quận 2 có trường hợp chưa đầy đủ, chưa đúng quy định” – TTCP xác định.

Sai phạm được thể hiện như không lập phương án đền bù giải phóng mặt bằng; hội đồng đền bù giải phóng mặt bằng đã căn cứ vào quy định của UBND TP.HCM ban hành kèm theo các quyết định đi cùng để lập bản chiết tính, dự toán kinh phí bồi thường, hỗ trợ thiệt hại và tái định cư cho từng tổ chức, cá nhân bị thu hồi đất mà không lập phương án tổng thể để làm cơ sở thanh quyết toán kinh phí bồi thường. Mặt khác, TTCP kiểm tra thấy UBND TP.HCM đã có văn bản gửi Thủ tướng Chính phủ năm 2008 đề xuất không phải lập phương án tổng thể và được Thủ tướng đồng ý.

Việc thực hiện đền bù thiệt hại cho người dân đã đạt kết quả hơn 99,4%, so sánh mức hỗ trợ, đền bù tại cùng thời điểm thì mức hỗ trợ, đền bù của khu đô thị mới Thủ Thiêm có giá trị lớn hơn các dự án khác.

“Quá trình thực hiện thu hồi đất, đền bù, giải phóng mặt bằng của UBND TP.HCM còn có trường hợp đang khiếu nại chưa phù hợp quy định của pháp luật; công tác giải phóng mặt bằng không có kế hoạch khi triển khai thực hiện xây dựng nhà tái định cư trước. Khi thực hiện còn chậm, còn một số hạn chế, bất cập, dẫn đến phát sinh khiếu nại về chế độ, chính sách đền bù, hỗ trợ, chưa bàn giao mặt bằng, UBND thành phố cần kiểm tra, rà soát giải quyết dứt điểm” – TTCP nhận định.

Cũng theo kết luận của TTCP, đối với khu tái định cư 160ha, tờ trình của UBND TP.HCM gửi Thủ tướng Chính phủ năm 1996 xin việc phê duyệt quy hoạch xây dựng 1/5000 khu đô thị mới Thủ Thiêm, không nêu cụ thể vị trí, ranh giới, không có hồ sơ, bản đồ quy hoạch kèm theo, chưa có ý kiến thẩm định của Bộ Xây dựng.

Kết quả kiểm tra, sau khi có quyết định 367/TTg và văn bản đồng ý của Thủ tướng Chính phủ, UBND TP.HCM chưa chỉ đạo các cơ quan liên quan của thành phố lập, thẩm định, trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt theo quy hoạch chung 1/5000 đối với khu tái định cư. Nhưng vẫn phê duyệt quy hoạch chi tiết 1/2000 đối với 42ha thuộc khu tái định cư, vi phạm quy định năm 1993 của Bộ Xây dựng.

Bên cạnh đó, tổng diện tích đất đã được UBND thành phố quy hoạch, bố trí tái định cư phục vụ cho khu đô thị mới đúng theo quy hoạch Thủ tướng phê duyệt thuộc 5 phường là 46,1ha, còn thiếu 113,9ha chưa được quy hoạch, bố trí tái định cư nhưng không báo cáo Thủ tướng Chính phủ.

Phê duyệt tái định cư nhưng giao đất xây nhà ở, văn phòng

Các dự án thuộc 5 phường được quy hoạch khu tái định cư, TTCP nêu rõ, mặc dù đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt quy hoạch khu tái định cư 160 ha, nhưng UBND TP.HCM đã giao đất cho 51 dự án để đầu tư xây dựng nhà ở, văn phòng, khu vui chơi giải trí, công trình công cộng với tổng diện tích khoảng 144,6 ha.

Trong 51 dự án được UBND TP.HCM quyết định giao sau khi đã có quyết định 367/QĐ-TTg ngày 4.6.1996, hậu quả của việc này khiến không có đủ đất để bố trí tái định cư theo quy hoạch được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

UBND TP.HCM không thực hiện lập, phê duyệt điều chỉnh quy hoạch chi tiết 1/2000 trước khi giao đất nhưng vẫn được phê duyệt quy hoạch chi tiết 1/500 để các dự án đầu tư xây dựng.

Đáng chú ý, thay vì tạm thời dừng giao đất cho các dự án không cấp thiết, TTCP xác định, UBND TP.HCM lại chấp thuận chủ trương, tạm giao cho 6 dự án với diện tích là 27,7 ha và quyết định giao đất chính thức cho 45 dự án với tổng diện tích 116,9 ha.

Những việc làm trên thể hiện công tác quản lý sư dụng đất bị buông lỏng, thiếu kiểm soát, giao đất tràn lan cho các dự án làm phá vỡ không gian, quy mô quy hoạch. Đặc biệt là không đảm bảo được quỹ nhà, đất phục vụ tái định cư theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.

Tiến hành kiểm tra chi tiết một số dự án, TTPC nhận thấy quá trình thực hiện thu hồi, giao đất, lựa chọn nhà đầu tư, tính tiền sử dụng đất… UBND thành phố HCM, các sở, ngành chức năng và nhà đầu tư đã có những khuyết điểm, vi phạm.