Cá Vền, cá đặc sản bơi lội dưới sông Lô ở tỉnh Phú Thọ là thứ cá gì mà khiến nhà giàu ham "săn lùng"?

Ông đưa tôi qua cầu Vĩnh Phú sang bên kia con sông Lô. Từ khi có chiếc cầu Vĩnh Phú nối đôi bờ và nhất là khi Phú Thọ, Vĩnh Phúc lại trở về cùng một nhà thì chợ Đức Bác - cái chợ nhỏ ven sông Lô như nhộn nhịp hơn. Nhiều hàng quán thoát li khỏi chợ bày bán trên cả ven mặt đê.

Ông Kính dừng bên một hàng cá nơi có cô gái bán hàng quen mặt quen tên đang thoăn thoắt mổ cá, lóc thịt cá Vền.

Tôi ở nông thôn từ nhỏ nên cũng biết nhiều loại cá nước ngọt nhưng cá Vền sông thì lần đầu mới được thấy.

Cá vền có thân bề ngang khá mỏng, song chiều từ bụng lên vây lưng lại khá cao. Toàn thân được phủ lớp vảy trắng bạc.

Các vây của chúng có màu xám đen. Trọng lượng bình quân mỗi con cá vền nhỏ nặng từ 300 - 400 gram, những con to có trọng lượng 600 - 700 gram đến một cân.

Một con cá Vền sông Lô có trọng lượng "kha khá".

Cá Vền thường sinh sống ở vùng hạ lưu các con sông, chúng cũng sinh sống trong các hồ và ao song môi trường nước phải sạch. Có phải vì vậy mà thịt cá lọc ra trắng bóc và ít tanh hơn các loại cá khác.

Thức ăn của cá Vền là sinh vật nhỏ, thực vật như côn trùng, rau, tảo hay lá cây. Cái miệng loe rộng của cá vền giúp chúng lọc nước kiếm thức ăn phù du và ấu trùng, sâu, động vật hai mảnh vỏ và chân bụng. Cá Vền sinh sản từ tháng năm đến tháng bảy.

Bởi thế vào mùa mưa ở miền Bắc cũng là mùa cá Vền sinh sản và người làm chài lưới vùng sông nước ngã ba sông ở Việt Trì thoả sức đánh bắt cá.

Sông Lô nước luôn trong xanh là môi trường thích nghi cho cá Vền trú ngụ sinh sôi. Thịt cá Vền chắc, ăn thơm ngon song phải cái lắm xương dăm. Vậy nên người ta thường lọc thịt rồi làm chả thì trở thành món ăn có hương vị đặc trưng thật khó quên.

Cô gái bán cá tên Duyên vừa thoăn thoắt lóc xương cá vừa vui vẻ bắt chuyện với hai anh em tôi. Duyên bảo giờ đang là mùa cá Vền.

Có ngày chồng cô đánh bắt được răm bảy cân. Ngoài ra cô còn thu gom của bạn chài hôm nhiều được hàng yến. Cá được bán 30-35 ngàn đồng cân cả con còn nếu lọc thịt thì bán được gấp đôi tiền.

Sáng sớm nhân lúc vắng khách nên Duyên còn lấy điện thoại thông minh mở cho chúng tôi xem hình ảnh nhiều loại cá sông lô đánh bắt được trong đó có ảnh những con cá Vền lớn hàng kg.

Vào mùa cá những hôm có nhiều người đặt mua nhiều tới vài kg thịt cá đã lọc về làm chả cá là một tay cô làm không xuể.

Ai chưa ăn chưa biết chứ người đã từng được ăn cá Vền rồi thì như nghiện, cứ mùa cá Vền thế nào cũng phải tìm mua cho được ít cân về làm chả cá.

Ông Kính như một người nội trợ đảm đang cho biết năm nào vào mùa cá Vền ông cũng đi chợ Đức Bác mua vài cân thịt cá Vền về làm chả vừa ăn vừa làm quà cho anh em bạn bè.

Nhìn chung gia vị làm món chả cá vền cũng như các món chả cá không quá đòi hỏi cầu kì và đều có sẵn ở địa phương nhưng khâu chế biến khá mất thời gian và cá chỉ được đánh bắt theo mùa nên ít khi có để ăn no ăn chán mà chỉ ăn để thưởng thức cho biết hương vị thôi.

Cà Vền sông Lô bán ngoài chợ luôn được nhiều người tiêu dùng săn đón, tìm mua.

Ông Kính thủ thỉ: Thịt cá vền đã ráo nước sẽ được cắt thành các miếng vừa phải, cho vào máy xay hoặc băm trên thớt cho đến khi nhỏ nhưng không quá nhuyễn.

Thường là cứ 1kg cá xay cùng 0,2-0,3 kg thịt lợn có cả nạc mỡ lẫn lộn làm cho thêm dai thêm béo. Khi xay cho gia vị ớt, tiêu, thanh hao, mùi tàu, tỏi.

Thịt cá vền sau khi xay, băm được trộn đều cùng chút nước mắm, hạt nêm, dầu ăn, bột chiên giòn rồi để trong ngăn mát tủ lạnh “ủ” chừng một giờ.

Mục đích của việc này là giúp thịt cá thấm đều gia vị và có độ dẻo, dễ nặn miếng trước khi rán. Sau khi tẩm ướp ủ đủ thời gian ngấm hương vị, mới mang ra để nặn thành từng miếng nhỏ có hình tròn to nhỏ tuỳ ý người đầu bếp hoặc dùng lá lốt cuốn thành từng miếng.

Cá Vền sông Lô chảy qua địa bàn tỉnh Phú Thọ là 1 trong các loài cá đặc sản, thịt thơm ngon, món ngon nhất là làm chả cá.

Ông Kính bảo: Với ai không biết chứ khi làm chả cá Vền ngoài các gia vị trên bao giờ tôi cũng không quên cho thêm cả lá gừng, lá lốt băm nhỏ để tạo tăng thêm độ thơm ngon, dậy mùi cho món chả cá này. Chả cá được rán trực tiếp hoặc đưa vào hấp cách thuỷ và để nguội trước khi đem rán.

Ngoài món chả cũng có thể vo viên để nấu canh chua với sấu hay tai chua. Ngày hè có bát canh chua từ chả cá Vền cũng làm bữa cơm thêm đậm đà tình quê hương.

Chả cá vền vừa mới rán nóng mùi gia vị thơm nức lan toả đưa ra thưởng thức chấm với nước mắm tỏi ớt ăn với cơm nóng hay uống rượu đãi khách phương xa nhất là vào những ngày mưa mát mẻ thì nó chẳng kém gì sơn hào hải vị.

Đành rằng mỗi người có thú ẩm thực khác nhau, song đã một lần được thưởng thức chả cá Vền thì hương vị của món ăn dân dã này sẽ thật khó quên.

×