Chi gần 2 tỷ USD mua tôm cá Việt, Trung Quốc đang là thị trường xuất khẩu thủy sản lớn nhất của Việt Nam

Trung Quốc mua thủy sản nhiều nhất của Việt Nam

Trong những năm trở lại đây, Trung Quốc liên tục là thị trường số 1 về xuất khẩu thủy sản của Việt Nam. Số liệu gần nhất, năm 2024, đất nước tỷ dân này đã chi 1,9 tỷ USD để mua thủy sản từ Việt Nam, chiếm gần 19% tổng kim ngạch xuất khẩu.

Quý 1/2025, Việt Nam thu về 2,31 tỷ USD từ xuất khẩu thủy sản ra thế giới, tăng 19,2% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, Trung Quốc tiếp tục dẫn đầu khi chi 464 triệu USD mua thủy sản từ Việt Nam, tăng 74% so với cùng kỳ năm trước.

Đối với từng mặt hàng, Trung Quốc cũng dẫn đầu khi là thị trường nhập khẩu cá tra, tôm. Ngoài ra, Trung Quốc cũng đang tăng cường nhập khẩu nhuyễn thể có vỏ (nghêu, ốc, hàu, vẹm, bào ngư...) của Việt Nam.

Với mặt hàng tôm, năm 2024, kim ngạch xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc đạt 843 triệu USD, tăng 39% so với 2023. Trong cơ cấu sản phẩm tôm Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc và Hồng Kông (Trung Quốc), tôm loại khác chiếm tỷ trọng cao nhất 51,7% do Trung Quốc tăng khá mạnh nhập khẩu tôm hùm từ Việt Nam. Tiếp đó, tôm chân trắng chiếm 36,1% và tôm sú chiếm 12,2% tỷ trọng. Hiện Trung Quốc là thị trường nhập khẩu lớn nhất tôm hùm của Việt Nam, chiếm đến 98 - 99%.

Theo VASEP, nguồn cung tôm nội địa của Trung Quốc giảm do ảnh hưởng thời tiết bất lợi, Ecuador cũng giảm xuất khẩu sang Trung Quốc trong năm 2024. Trung Quốc cũng đưa ra nhiều giải pháp nhằm tăng chi tiêu tiêu dùng trong dân, điều này hỗ trợ cho hoạt động nhập khẩu tôm vào thị trường này. Nhờ tăng trưởng mạnh, Trung Quốc và Hồng Kông (Trung Quốc) vượt qua Mỹ, trở thành thị trường nhập khẩu tôm lớn nhất của Việt Nam.

Với mặt hàng cá tra, năm 2024, thị trường Trung Quốc đóng góp 29% tổng kim ngạch xuất khẩu cá tra của Việt Nam. Theo đó, tổng kim ngạch xuất khẩu mặt hàng này sang thị trường Trung Quốc đạt 581 triệu USD, tăng nhẹ 1% so với năm 2023. Các sản phẩm fillet cá tra đông lạnh từ Việt Nam được người tiêu dùng Trung Quốc ưa chuộng.

2 tháng đầu năm 2025, mặc dù kim ngạch xuất khẩu cá tra của Việt Nam sang Trung Quốc chỉ đạt 67 triệu USD, giảm 11% so với cùng kỳ năm ngoái (riêng trong tháng 2/2025 kim ngạch đạt 36 triệu USD, tăng 56% so với cùng kỳ năm ngoái). Tuy nhiên, đây vẫn là thị trường nhập khẩu cá tra nhiều nhất của Việt Nam.

Đánh giá về thị trường Trung Quốc, ông Nông Đức Lai, Tham tán thương mại Việt Nam tại Trung Quốc cho biết, Trung Quốc là thị trường xuất khẩu quan trọng đối với mặt hàng nông thủy sản của Việt Nam.

Riêng với thủy sản, Trung Quốc là một trong ba thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam, trong đó, chúng ta xuất khẩu sang Trung Quốc gồm tôm các loại, cá tra, cá basa, cá khô, cá đông lạnh, mực, cua, sarimi, cá ngừ...

Theo đánh giá của VASEP, năm 2025, Việt Nam có rất nhiều cơ hội để đẩy mạnh xuất khẩu các mặt hàng thủy sản sang Trung Quốc. Điều này được thể hiện khi 2 tháng đầu năm 2025 vẫn tăng trưởng ấn tượng 26%.

Bà Lê Hằng, Phó Tổng thư ký VASEP cho hay, người tiêu dùng Trung Quốc tiếp tục mua các sản phẩm thủy sản Việt Nam ở mức kỷ lục, trong khi các thị trường Mỹ và EU đang chững lại.

Tuy nhiên, bước sang tháng 4, cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung với các mức thuế trả đũa liên tục gia tăng đã làm thay đổi mạnh mẽ dòng chảy thương mại toàn cầu, đặc biệt trong ngành thủy sản. Điều này, buộc các doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản của Việt Nam phải tính toán lại các thị trường.

Cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung, cơ hội nào cho thủy sản Việt Nam?

Bà Lê Hằng cho hay, Trung Quốc là "gã khổng lồ" trong ngành thủy sản, với tổng sản lượng năm 2024 đạt 74,1 triệu tấn, tăng 4%, trong đó, nuôi trồng thủy sản chiếm 58,1 triệu tấn. Xuất khẩu thủy sản của Trung Quốc đạt 4,08 triệu tấn, tăng 12,4% và giá trị 19,5 tỷ USD, tăng 0,5%.

Tuy nhiên, thị trường Mỹ – từng chiếm 15-20% tổng kim ngạch xuất khẩu – đang thu hẹp đáng kể do chiến tranh thương mại và thuế quan. Năm 2024, xuất khẩu thủy sản Trung Quốc sang Mỹ chỉ còn 354.900 tấn, giảm 13,93% so với 700.000 - 900.000 tấn năm 2023. Nếu xu hướng này tiếp diễn, dự báo đến năm 2028, giá trị xuất khẩu thủy sản Trung Quốc có thể giảm xuống còn 9,2 tỷ USD (so với 11,6 tỷ USD năm 2023), mất đi một phần tư giá trị do các rào cản thương mại.

"Khi bị hạn chế xuất khẩu sang Mỹ, Trung Quốc buộc phải tìm kiếm các điểm đến mới cho lượng thủy sản khổng lồ của mình", bà Hằng nói.

Theo bà Hằng, nếu chiến tranh thương mại Mỹ - Trung tiếp tục leo thang thì cơ hội xuất khẩu thủy sản sang Trung Quốc và cả các thị trường khác đều bị thu hẹp vì phải chia phần với phần xuất khẩu mà Trung Quốc sẽ sụt giảm sang Mỹ (1,6-1,8 tỷ USD/năm).

Các doanh nghiệp cần tính tới phương án chuyển hướng và đa dạng thị trường, tránh phụ thuộc quá nhiều vào thị trường Mỹ hoặc Trung Quốc. Trong đó, đẩy mạnh xuất khẩu sang EU, Nhật Bản, Hàn Quốc, qua các FTA (EVFTA, CPTPP, RCEP) để giảm phụ thuộc. Ví dụ, tôm Việt Nam vào EU được miễn thuế, trong khi hàng Trung Quốc chịu 12-20%. Khai thác thị trường mới như Trung Đông, Nam Mỹ để phân tán rủi ro.

Bên cạnh đó, các cơ quan quản lý và cộng đồng doanh nghiệp cần chú trọng kiếm soát xuất xứ, minh bạch truy xuất nguồn; Đầu tư vào công nghệ chế biến, đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế (FDA, ASC, MSC).

×