Con trai của vị vua cuối cùng nhà Mạc bị bắt ê chề ra sao?

Theo sách "Đại Việt sử ký toàn thư", sau khi đánh tan đội quân của nhà Mạc và bắt được vua Mạc Kính Chỉ, ngày 27 tháng giêng cùng năm, Mạc Kính Chỉ bị Trịnh Tùng mang chém ở bến Thảo Tân. Khi đó, Mạc Kính Chỉ mới xưng vương được 3 tháng. Tuy nhiên, sử sách đương thời không thừa nhận Mạc Kính Chỉ là vị vua cuối cùng của nhà Mạc, mà là Mạc Toàn, vị vua thứ 6.

Sau khi quân đội của nhà Mạc bị chúa Trịnh Tùng tiêu diệt, một số vương tôn, công thần tản mạn khắp nơi, trong đó Mạc Kính Dụng là người có ý chí muốn gây dựng lại nhà Mạc. Trong sách "Đại Việt sử ký toàn thư" - Bản kỷ tục biên có đoạn chép rằng: "Con của Hùng Lễ hầu (Mạc Kính Chỉ) là Mạc Kính Dụng, họp đảng phái ở huyện An Bác (nay thuộc Lạng Sơn), ngụy xưng là Uy vương. Vì thua liên tiếp quân của triều đình Lê - Trịnh, lại thiếu ăn nên hắn âm mưu giết viên thổ quan Phú Lương hầu (chưa rõ họ tên) để cướp lấy đất đai và dân vùng này, nhưng Phú Lương hầu biết được nên mưu ấy không thành. Mạc Kính Dụng bèn đem quân đến bức bách và Phú Lương hầu dã dùng mẹo để đánh lừa. Trước hết, ông sai vợ con ra đón Mạc Kính Dụng để xin hàng, vờ thú tội rằng:

- Đại vương quyền cao chức trọng, binh lính nhiều, kẻ theo hầu phục dịch ai cũng oai hùng gan dạ. Chồng thiếp chỉ là một người nhà quê, chưa từng thấy dụng binh lớn như thế này bao giờ, cho nên vừa nghe có quân của đại vương tới, chồng thiếp đã kinh hoàng sợ hãi, liền sai thiếp đi đón thay, xin đại vương đóng yên dinh trại ở ngoài cõi, ban lệnh nghiêm cấm, chấn chỉnh quân sĩ cho nghiêm, cố giữ dinh lại thật cẩn thận để lỡ quân triều đình có đến thì chống lại. Xong, xin đại vương tự chọn lấy tay chân thân cận, chẳng qua độ vài chục người, theo thiếp vào nhà, thiếp sẽ lập tức dẫn chồng ra lạy chào và dâng nạp đất đai cũng như dân chúng trong vùng.

Uy vương nghe nói thì cả mừng và ngay lập tức chọn 40 người tay chân và con em thân cận để vào thôn của Phú Lương hầu. Trước đó, Phú Lương hầu đã sai quân canh giữ, đóng kín tất cả các cửa ải, rồi ra đón tiếp và quỳ lạy trước mặt Uy Vương mà nói rằng:

- Thần ở nơi xa xôi hẻo lánh, lương đủ nhưng binh ít, đại vương có thể tạm yên thân nơi này, nuôi quân và dưỡng sức để chờ thời, nhân thể chiêu dụ các châu huyện khác, tuyển chọn thêm sĩ tốt thì có thể phục hưng được cơ nghiệp xưa. Nay, thần có một lũng núi xa, rất sâu và rất hiểm, đại vương nên đem vài người tới chiếm giữ chỗ sâu và hiểm ấy, thần sẽ lo cung cấp hầu hạ, còn các tướng hiệu khác thì hãy tạm ở trong thôn của thần, thần sẽ lo cấp dưỡng và cùng lo liệu việc lớn sau này.

Uy vương nghe vậy, tự đem bốn năm người là tay chân thân tín đi chiếm lũng núi. Phú Lương hầu lập tức sai người bí mật thủ tiêu hết cả bốn chục con em và tay chân thân tín của Uy vương mà Uy vương không hay biết. Đồng thời, ngay lúc đó Phú Lương hầu sai người gấp chạy về kinh đô xin quân cứu viện để bắt Uy vương. Lúc ấy, Tiết chế Trịnh Tùng sai các đô đốc là Lâm Quận công, Quảng Quận công và Hoa Dương Hầu đem quân đến thôn của Phú Lương hầu thì quả nhiên bắt được Uy vương rồi giải về kinh đô. Về sau, khi triều đình nhà Lê xét công ban thưởng thì Phú Lương hầu được thăng chức Tổng binh.

Lời bàn vệ Mạc Kính Dụng

Người xưa có câu rằng: "Danh không chính thì ngôn không thuận". Mà từ thượng cổ cho tới nay, một khi đã ngôn không thuận thì dù có nói hay đến mấy cũng chẳng ai nghe. Và người đương thời cho rằng việc nhà Mạc thay nhà Lê dù đã rệu rã, suy vi nhưng vẫn cứ là nghịch, nên ít người theo. Đây chính là nguyên nhân sâu xa dẫn đến sự thất bại của nhà Mạc sau 66 năm trị vì. Tiếc rằng đã nắm được quyền lực trong tay, nhưng nhà Mạc không biết làm gì để vị trí của mình trở thành thuận và thu hút lòng người. Có lẽ cũng vì thế mà các hậu duệ của nhà Mạc không nhìn ra vết xe đổ của tiền nhân. Đó là khi còn thịnh vượng, trong triều còn có đủ bá quan văn võ, dưới có quân mạnh và tướng tài, vậy mà vẫn còn chịu thua Nam triều, huống chi là thời mạt vận. Do đó, việc nổi binh chống Nam triều lúc này của Mạc Kính Dụng quả là không thức thời.

Quân ít lại thua luôn, lương thực đã cạn... thì lực lượng của Uy vương Mạc Kính Dụng dưới con mắt của người đương thời cũng chỉ là một đám tàn quân hay đám giặc cỏ mà thôi. Đã non sức lại vô mưu thì thảm bại và vong mạng là điều khó tránh khỏi. Thế mới hay rằng, ở đời mà không biết mình là ai, không biết lượng sức mình lại còn đi chọc ngoáy người khác thì sao có thể làm nên đại nghiệp. Còn đối với Phú Lương hầu trong giai thoại trên tuy đã dùng mưu mà hạ được lực lượng của Uy vương Mạc Kính Dụng, nhưng cũng chỉ là kéo dài uy danh thêm của mình. Chứ ở đời xưa nay có kẻ phản thầy hại bạn nào thành danh đâu? Xin hậu thế đừng ai quên điều này.

×