Bình luận
0
Năm 2023, Bảo tàng tỉnh Gia Lai phối hợp với Trung tâm khảo cổ học (Viện Khoa học-Xã hội vùng Nam Bộ) tổ chức khai quật khảo cổ di tích An Phú (thôn 4, xã An Phú, TP. Pleiku, tỉnh Gia Lai).
Cùng với việc phát hiện một số di vật thuộc văn hóa Champa là các tảng đá bệ thờ, đế kê bệ thờ, gạch Chăm…được người dân ở thôn 4 (xã An Phú) cất giữ, Trung tâm khảo cổ học nhận định phế tích Chăm này là di tích kiến trúc tôn giáo thuộc văn hóa Champa (có niên đại khoảng từ thế kỷ XII đến XV).
Đây cũng là di tích Champa duy nhất được phát hiện ở TP Pleiku (tỉnh Gia Lai) cho đến nay.
Theo các chuyên gia, nhà nghiên cứu, đây là phát hiện rất quan trọng đối với quá trình nghiên cứu sự ảnh hưởng của văn hóa Champa ở Gia Lai và Tây Nguyên.
Vậy phế tích Chăm này có đặc điểm gì nổi bật, có mối liên hệ gì với những dấu ấn văn hóa Champa đã tìm thấy trên đất Gia Lai và khu vực Tây Nguyên-Nam Trung Bộ hay không.
Tiến sĩ Nguyễn Quốc Mạnh-Phó Giám đốc Trung tâm Khảo cổ học chủ trì hoạt động thăm dò, khai quật di tích An Phú cho biết: di tích này còn được biết đến với nhiều tên gọi khác nhau như di tích Champa, tháp Chăm Phú Thọ, Rong Yang…
Trong cuốn “Po Tao; một lý thuyết về quyền lực của người Jrai ở Đông Dương”, nhà "Tây Nguyên học" người Pháp Jacquet Dournes đã đề cập đến thác Rong Yang như một mắt xích trong quan hệ mật thiết với các di tích Champa trong khu vực.
Hội thảo báo cáo kết quả khai quật khảo cổ học di tích Champa An Phú, TP Pleiku, tỉnh Gia Lai. Ảnh: Hoàng Ngọc.
“Theo sơ đồ của Dournes, tháp Rong Yang trùng khớp với vị trí di tích An Phú hiện nay. Di tích này được đặt trong 1 tam giác biểu thị cho mối quan hệ giữa ba đỉnh Hapal Bia (Kon Tum), Yang Prong (Đak Lak) và Tháp Đôi (Bình Định).
Phân tích từ mối quan hệ tộc người, văn hóa và sự tương tác trong quyền lực xã hội-chính trị, Rong Yang được xác lập trong cùng không gian văn hóa của vương quốc Champa. Hiểu 1 cách khái quát, đây chính là sự phản ánh một không gian liên kết vùng chặt chẽ, vừa mang tính truyền thống văn hóa-tộc người, vừa mang tính chất xã hội-chính trị giữa Tây Nguyên với vương triều Champa ở duyên hải Nam Trung Bộ thời kỳ Vijaya”- Phó Giám đốc Trung tâm Khảo cổ học cho biết.
Nhà nghiên cứu Champa Trần Kỳ Phương-nguyên cán bộ Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng, người tư vấn khoa học trong quá trình khai quật khảo cổ học An Phú nhấn mạnh: “Di tích Champa An Phú đã được rất nhiều học giả người Pháp nhắc đến từ những năm cuối thế kỷ XIX-đầu thế kỷ XX, cho thấy sự ảnh hưởng và tầm quan trọng của nó.
Theo các tài liệu của người Pháp, cao nguyên Pleiku từng rất phát triển, rất giàu có, là trung tâm trên con đường giao thương không chỉ trong khu vực miền Trung-Tây Nguyên mà ở bán đảo Đông Dương.
Nghiên cứu về vùng Tây Nguyên, các học giả người Pháp đều đánh giá vị trí quan trọng của Pleiku. Rất tiếc là quá trình nghiên cứu ấy họ chỉ nghiêng về phần văn hóa, tín ngưỡng mà ít quan tâm đến khía cạnh kinh tế.
Kết quả khai quật khảo cổ học An Phú nằm trong chuỗi nghiên cứu lâu dài của tôi về ảnh hưởng của văn hóa Champa ở vùng Đông Dương, trong đó có miền Trung Việt Nam, vùng Tây Nguyên, Nam Lào và vùng Đông Bắc Campuchia.
Do đó, đặt di tích An Phú trong tầm nhìn rộng hơn để thấy giá trị của di tích này, đóng góp tích cực vào tìm hiểu quá khứ mối bang giao rất rộng rãi ở bán đảo Đông Dương. Tiếp tục nghiên cứu, làm sáng rõ vai trò của di tích Chăm An Phú trên con đường giao thương xưa, là nhiệm vụ của chúng ta”.
Trong khi đó, Tiến sĩ Lê Đình Phụng-nguyên Trưởng phòng Khảo cổ học lịch sử (Viện Khảo cổ học) đánh giá di tích Champa An Phú là phát hiện rất quan trọng ở vùng Tây Nguyên.
Với kết quả khai quật di tích An Phú càng khẳng định Gia Lai tập trung những di tích Chăm ở miền núi điển hình nhất, có giá trị lịch sử của 1 thời kỳ, mang đặc trưng riêng của văn hóa Chăm ở Tây Nguyên. Trong đó, An Phú là 1 trong những địa điểm điển hình.
Tiến sĩ Nguyễn Quốc Mạnh (bìa phải)-Phó Giám đốc Trung tâm Khảo cổ học chủ trì hoạt động thăm dò, khai quật di tích Champa An Phú (TP Pleiku, tỉnh Gia Lai) giới thiệu một số hiện vật Chăm tìm thấy tại di tích. Ảnh: Hoàng Ngọc.
Việc phát hiện tường bao trong quá trình khai quật cho thấy di tích An Phú được xây dựng khá hoàn chỉnh theo giáo lý tôn giáo.
Những hiện vật còn tương đối nguyên vẹn tìm thấy tại khu vực này cho phép tiếp tục nghiên cứu để làm sáng rõ nhiều vấn đề như: việc xuất hiện di tích Champa ở đây có thể liên quan đến cuộc kháng chiến chống Nguyên-Mông của quân dân Champa, vai trò di tích này trong cố kết các tộc người cũng như kết nối các trung tâm kinh tế-văn hóa-tôn giáo Champa thế kỷ XII-XV, đồng thời khẳng định quyền quản lý lãnh thổ của người Chăm ở những vùng nào...
Sau hội nghị công bố kết quả khai quật khảo cổ học di tích An Phú, Tiến sĩ Nguyễn Quốc Mạnh có một số kiến nghị đối với tỉnh Gia Lai như cần tiếp tục khai quật di tích Chăm này nhằm làm rõ toàn bộ cấu trúc tường bao và các kiến trúc nội vi bên trong.
Ngoài ra, cần thu hút sự chú ý của các chuyên gia, nhà khoa học, hợp tác để nghiên cứu sâu, đặc biệt là nghiên cứu so sánh với các di tích đồng dạng trên địa bàn Tây Nguyên cũng như miền Trung Việt Nam và rộng hơn trong khu vực để làm sáng tỏ những bí ẩn, giả thuyết các nhà khoa học đặt ra.
Đồng thời, xây dựng hồ sơ xếp hạng di tích và có phương án thu hồi-quản lý đất phù hợp cho việc bảo tồn và phát huy giá trị di tích, biến nơi đây thành 1 trung tâm văn hóa-du lịch trong tương lai.
Di vật Champa An Phú được trưng bày trong khuôn viên Bảo tàng tỉnh Gia Lai. Ảnh: Hoàng Ngọc.
Nhà nghiên cứu Trần Kỳ Phương cho rằng, di tích An Phú là di tích Chăm đầu tiên ở Tây Nguyên được khai quật khảo cổ học một cách khoa học, bài bản.
Kế thừa thành quả đó, sắp tới đây địa phương cần có phương hướng bảo tồn, phát huy giá trị của di tích khảo cổ học này sao cho hiệu quả.
Tiến sĩ Lê Đình Phụng cho rằng, trước tiên, cần phải đề nghị công nhận di tích để có căn cứ pháp lý để bảo tồn và phát huy. “Kết quả nghiên cứu khai quật cho phép chúng ta nghĩ đến di tích Champa này có thể là 1 trung tâm kinh tế-văn hóa, tôn giáo cổ.
Nếu tái hiện lại lịch sử bằng cách biến nơi này thành trung tâm lịch sử-văn hóa du lịch là chúng ta đóng góp vào lịch sử văn hóa dân tộc, góp phần bảo tồn phát huy giá trị văn hóa địa phương”-ông Phụng nói
Về phía địa phương, sau nhiều thông tin thú vị về tháp Chăm An Phú, một lãnh đạo TP. Pleiku cho biết sẽ chỉ đạo UBND xã An Phú tiến hành họp thôn 3, thôn 4 và các làng đồng bào dân tộc thiểu số xung quanh để thu thập những câu chuyện, hiện vật liên quan đến đền tháp này.
Trong thời gian tới, UBND thành phố sẵn sàng hợp tác và mong nhận được sự giúp đỡ của các cơ quan quản lý nhà nước, các nhà khoa học trong việc nghiên cứu, bảo tồn, phát huy di sản này.
PGS-TS Bùi Chí Hoàng-Ủy viên hội đồng Di sản văn hóa quốc gia, nguyên Phó viện trưởng Viện Khoa học-Xã hội vùng Nam Bộ: “Việc quan trọng nhất sắp tới chúng ta cần phải làm là phải khai quật phần trung tâm. Khi có kết quả khai quật trên phạm vi tường bao và vùng trung tâm thì chúng ta mới có giải pháp chính xác. Do đó, bước tiếp theo rất cần thiết và cấp thiết là phải triển khai chương trình khai quật để tiếp tục nghiên cứu.
Di tích An Phú xứng đáng cần phải bảo tồn bởi nó đại diện cho văn hóa Champa ở Tây Nguyên. Vị trí địa lý của di tích nằm rất gần trung tâm của TP. Pleiku. Do đó, việc khai quật trong phạm vi, không gian như vậy rất thuận lợi để phát huy di tích qua con đường du lịch”.
Việc 2 võ sĩ muay Việt Nam bỏ cuộc ở SEA Games 33 khiến người hâm mộ bức xúc, nhưng sự thật có nhiều góc khuất bất ngờ làm vạ lây cả những người không liên quan.
Chia sẻ
Bộ Tài chính vừa công bố dự toán ngân sách 2026 đầy tham vọng với GDP phấn đấu tăng trên 10%, thu ngân sách tăng gần 29% và bội chi ở mức 4,2% GDP.
Chia sẻ
Những diễn biến mới của hai quốc gia mua rất nhiều gạo của Việt Nam cho thấy, họ vẫn chưa chính thức khởi động việc nhập khẩu gạo trở lại. Trong bối cảnh đó, gạo Việt được đưa lên tàu sang châu Phi, Malaysia.
Chia sẻ
“Mới ra First Look thôi mà các bạn quậy quá! Chắc 11h trưa mai ra luôn First Video cho các bạn đỡ viết kịch bản nữa...”, Mỹ Tâm bày tỏ.
Chia sẻ
Trọng tài Mooud Bonyadifard (người Iran) vừa được AFC phân công điều hành trận chung kết bóng đá nam SEA Games 33 giữa U22 Việt Nam và U22 Thái Lan (diễn ra 19h30, tối nay 18/12).
Chia sẻ
Trong năm 2025, Công an TP Hà Nội đã có những thành tựu nổi bật trong công tác bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự an toàn xã hội và xây dựng lực lượng Công an Thủ đô trong sạch, vững mạnh toàn diện, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại.
Chia sẻ
Trong Tây du ký, Tôn Ngộ Không chỉ là người tìm ra Thủy Liêm Động chứ không phải là chủ nhân đầu tiên của nơi này.
Chia sẻ
Sau sáp nhập, xã Cao Minh triển khai Chương trình Mục tiêu đồng bộ, tập trung an sinh, hạ tầng và sinh kế, từng bước cải thiện đời sống đồng bào dân tộc thiểu số.
Chia sẻ
Tại xã Sóc Sơn (Hà Nội), có một nghĩa trang đặc biệt mang tên Đồi Cốc, là nơi an nghỉ của gần 300.000 thai nhi. Suốt 18 năm qua, bà Nguyễn Thị Nhiệm vẫn lặng lẽ lo hậu sự cho những sinh linh chưa kịp chào đời và cưu mang những người mẹ trẻ lỡ dở, bị ruồng bỏ, không nơi nương tựa.
Chia sẻ
Những ngôi nhà kiên cố, khang trang được thay thế cho những ngôi nhà cũ kỹ, xập xệ. Yên tâm về nơi ăn, chốn ở, các hộ người Dao ở xã Phong Quang (tỉnh Thái Nguyên) thuộc diện xóa nhà tạm, nhà dột nát đang tưng bừng khí thế, hăng say lao động sản xuất để thoát nghèo.
Chia sẻ
Trong bối cảnh nông nghiệp, nông thôn đứng trước yêu cầu đổi mới mô hình phát triển, kinh tế tập thể đang được xác định là một trong những trụ cột quan trọng, góp phần tổ chức lại sản xuất, nâng cao thu nhập và đời sống cho nông dân. Tại Quảng Trị, việc tuyên truyền, xây dựng và củng cố chi, tổ Hội nghề nghiệp, tổ hợp tác, hợp tác xã (HTX) kiểu mới đang từng bước khẳng định vai trò là nền tảng cho phát triển kinh tế tập thể bền vững.
Chia sẻ
Việc Công ty TNHH De Heus (Hà Lan) và Công ty Cổ phần Tập đoàn Thủy sản Minh Phú ký kết thỏa thuận hợp tác đánh dấu sự bắt tay giữa hai doanh nghiệp hàng đầu trong lĩnh vực dinh dưỡng chăn nuôi và nuôi trồng thủy sản. Sự hợp tác được kỳ vọng góp phần xây dựng chuỗi giá trị ngành tôm Việt Nam theo hướng bền vững, đáp ứng yêu cầu của thị trường quốc tế.
Chia sẻ
Ngày càng nhiều người trẻ chọn cách thanh toán hóa đơn tự động từ tài khoản và quản lý chi tiêu bằng thẻ ghi nợ. Họ tiêu nhiều hơn cho cuộc sống số, nhưng nhờ công cụ tài chính phù hợp, mọi giao dịch đều trong tầm kiểm soát.
Chia sẻ
Tổng công ty Phân bón và Hóa chất Dầu khí (PVFCCo - Phú Mỹ) phối hợp với đối tác chuyên môn Trainocate Việt Nam vừa tổ chức chương trình đào tạo “An toàn thông tin và an ninh mạng trong kỷ nguyên số” cho cán bộ nhân viên của các phòng ban tại đơn vị.
Chia sẻ
Lửa bùng lên từ gian bếp tại lầu một rồi nhanh chóng bao trùm căn nhà, nhiều tài sản bị thiêu rụi trước khi hỏa hoạn được dập tắt.
Chia sẻ
Chỉ trong chưa đầy 10 phút kể từ thời điểm chẩn đoán, đội ngũ bác sĩ Bệnh viện Đa khoa Vinmec Smart City (Hà Nội) đã tiến hành mổ cấp cứu khẩn cấp, cứu sống hai mẹ con sản phụ mang thai 39 tuần trong tình trạng cận kề cửa tử. Đồng thời, ê-kíp còn nỗ lực giữ lại tử cung, bảo toàn thiên chức làm mẹ cho sản phụ.
Chia sẻ
Ô nhiễm không khí, bụi mịn gia tăng cùng quá trình đô thị hóa nhanh đang khiến không gian xanh tại các nhà máy, văn phòng và khu dân cư ngày càng thu hẹp. Trong bối cảnh đó, xanh hóa môi trường làm việc gắn với nông nghiệp đô thị trở thành hướng đi tất yếu, đòi hỏi những giải pháp dinh dưỡng cây trồng phù hợp, an toàn, tiện lợi và bền vững. Đó cũng là điều Công ty Cổ phần Công Nông nghiệp Tiến Nông đang tích cực nghiên cứu và phát triển để đồng hành hiệu quả trong hành trình kiến tạo các không gian xanh đô thị.
Chia sẻ
Theo tờ The Sun của Anh, Air India đã tìm thấy một chiếc Boeing 737-200 bị thất lạc cách đây 13 năm tại sân bay Kolkata và hiện đang đối mặt với một khoản tiền phạt đậu máy bay khá lớn.
Chia sẻ
Giá vàng hôm nay trưa 18/12, vàng SJC và nhẫn tiếp đà tăng cao so với phiên hôm qua. Trong đó, nhà vàng tiếp tục bán không giới hạn khiến người mua lại xếp hàng dài.
Chia sẻ
Theo điều chỉnh trong Luật Công nghiệp Công nghệ số, các dự án đầu tư trong lĩnh vực công nghiệp bán dẫn chỉ cần đạt quy mô vốn từ 6.000 tỷ đồng là đã đủ điều kiện để kích hoạt gói cơ chế ưu đãi đặc biệt.
Chia sẻ
Hành trình của ĐT nữ Việt Nam tại SEA Games 33 đã chính thức khép lại, và thầy trò HLV Mai Đức Chung xứng đáng được tưởng thưởng sau những cống hiến hết mình.
Chia sẻ
HĐND TP Đà Nẵng vừa ban hành nghị quyết quy định mức thu mới lệ phí cấp giấy phép xây dựng trên địa bàn TP, trong đó miễn thu lệ phí đối với các hồ sơ thực hiện qua dịch vụ công trực tuyến, chính thức áp dụng từ ngày 21/12/2025.
Chia sẻ
Cục Quản lý Dược (Bộ Y tế) vừa tiến hành đình chỉ lưu hành, thu hồi trên toàn quốc lô sản phẩm nước tắm gội trẻ em Amibebe Pro - Hộp 1 chai 400 ml do chứa Methylparaben và Propylparaben không có trong thành phần công thức sản phẩm đã được cấp số tiếp nhận Phiếu công bố sản phẩm mỹ phẩm.
Chia sẻ
Chung kết bóng đá nữ SEA Games 33 giữa ĐT nữ Việt Nam và ĐT nữ Philippines khép lại trong tranh cãi khi trọng tài biên Chanthavong Phutsvan căng cờ báo việt vị, từ chối bàn thắng hợp lệ của Bích Thùy. Quyết định này làm dấy lên làn sóng phản ứng dữ dội từ người hâm mộ Việt Nam.
Chia sẻ
Ngày 18/12, UBND phường Ngũ Hành Sơn (TP Đà Nẵng) cho biết, đang khẩn trương xây dựng lộ trình di dời các cơ sở sản xuất điêu khắc đá mỹ nghệ Non Nước vào các cụm công nghiệp có hạ tầng kỹ thuật bảo vệ môi trường, nhằm xử lý tình trạng ô nhiễm kéo dài, ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống người dân.
Chia sẻ
Trước tình hình vẫn còn nhiều tranh cãi về chất lượng, số lượng suất ăn bán trú tại Trường THPT Trưng Vương (TP.HCM), ban đại diện cha mẹ phụ huynh đã trực tiếp đến kiểm tra chất lượng suất ăn tại trường.
Chia sẻ
UBND TP Huế ban hành lệnh xây dựng công trình khẩn cấp với kinh phí khoảng 2,2 tỷ đồng nhằm khắc phục sự cố sập đổ đoạn tường Hoàng thành Huế do mưa lũ.
Chia sẻ
Bích Thùy và các đồng đội không kìm được nước mắt khi bước lên bục nhận giải sau trận thua đầy tranh cãi trước ĐT nữ Philippines. Dù thất bại, ĐT nữ Việt Nam vẫn để lại hình ảnh chiến đấu kiên cường và nỗ lực đến phút cuối.
Chia sẻ
Tôi bước ra ban công, tay run nhẹ. Không phải vì tin nhắn, mà vì sự trớ trêu của nó.
Chia sẻ
TP.HCM đang từng bước nâng cao chất lượng xây dựng nông thôn mới thông qua đẩy mạnh đào tạo nguồn nhân lực nông nghiệp công nghệ cao, chuyển giao tiến bộ kỹ thuật. Thành phố muốn tạo động lực mới cho kinh tế nông thôn, xây dựng hạ tầng nông thôn mới bền vững.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Đại đoàn kết dân tộc 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Đăng nhập
Hoàng Ngọc
