Đêm thơ - nhạc - kịch "Hoa cúc xanh": Thăng hoa và xúc cảm!

Viết lại những giấc mơ thanh xuân

Sau một hành trình dài từ TP.HCM tới Hà Nội, khán giả Nguyễn Thùy (68 tuổi) đã có mặt tại Nhà hát Lớn vào buổi biểu diễn đầu tiên của chương trình nghệ thuật "Hoa cúc xanh" diễn ra vào tối qua (5/10). Từng viết lại những dòng thơ của Xuân Quỳnh trong nhiều trang nhật ký của mình, thổn thức và xót xa khi nghe tin nữ thi sĩ cùng chồng con qua đời sau một tai nạn giao thông…, bà đã quyết tâm ra Hà Nội để được "sống lại" với những cảm xúc về thơ ca và cuộc đời Xuân Quỳnh. "Tôi đã bảo con gái mua vé và bay ra Hà Nội để theo dõi chương trình này, cũng là để chiêm ngưỡng mùa thu rất đẹp nơi đây" – bà Thùy tâm sự.

Hai tiếng diễn ra đêm thơ - nhạc - kịch "Hoa cúc xanh" đã mang lại cho bà Thùy và hàng trăm khán giả ngồi chật kín khán phòng Nhà hát Lớn Hà Nội tối qua những cảm xúc thật đặc biệt. Hơn cả một chương trình nghệ thuật, họ được trở về với những ký ức của một thời sống trong thi ca, kịch nghệ. Ở đó, những thanh âm của quá khứ được tái hiện một cách đầy mới mẻ, mang đầy hơi thở cuộc sống đương đại. "Tôi đã rơi nước mắt nhiều lần khi theo dõi chương trình, đặc biệt là khi nghe giọng chị Xuân Quỳnh được phát trên sân khấu. Những ký ức về một thời mê say thơ Xuân Quỳnh, về cuộc đời nhiều vất vả mà thật tươi đẹp của chị Quỳnh đã được làm mới lại, nhưng không buồn bã, mà tươi sáng và đầy nhịp điệu" – bà Nguyễn Thùy chia sẻ.

Đêm thơ - nhạc - kịch "Hoa cúc xanh" quy tụ ê-kíp sáng tạo hùng hậu và tài năng với Tổng đạo diễn Nguyễn Hoàng Điệp; nhạc sĩ Quốc Trung – Giám đốc âm nhạc; NSƯT Trần Lực – đạo diễn sân khấu; họa sĩ Hà Nguyên Long – thiết kế sân khấu… Nhiều tháng nay, họ đã cùng ngồi lại với nhau để tạo nên một tổng thể ăn khớp và nhuần nhuyễn nhất để dành tặng cho khán giả. Và những gì diễn ra trên sân khấu, những cảm xúc từ khán giả trong đêm diễn đầu tiên đã cho thấy nỗ lực của ê-kíp được đền đáp xứng đáng.

Những cung bậc của cảm xúc

"Hoa cúc xanh" bao gồm 4 chương được đặt tên bằng những thi phẩm nổi tiếng của nhà thơ Xuân Quỳnh: Bầu trời trong quả trứng (chương I); Sóng (chương II); Tự hát (chương III) và Hoa cúc xanh (chương IV). 

Mở màn chương trình là những tiết mục đồng ca thơ "Con yêu mẹ bằng con dế" và "Chuyện cổ tích về loài người" do các học sinh Trường THCS Giảng Võ (Hà Nội) biểu diễn. Các em vẽ nên một không gian trong trẻo, đậm chất trẻ thơ, cũng như gợi lại một Xuân Quỳnh lí lắc, dí dỏm với đầy tình yêu thương dành cho trẻ nhỏ. 

Chương II: "Sóng" được bao trùm bởi âm nhạc và những thước phim tư liệu. Bên cạnh Vũ lịch lãm, thâm trầm, Mạc Mai Sương giản dị và mộc mạc như thường lệ. Hai giọng ca trẻ, với "màu" giọng văn minh thể hiện ca khúc "Sóng" đầy mới mẻ, sáng tạo. Điều này cũng khẳng định nỗ lực của những người làm chương trình trong việc để di sản thi ca của thi sĩ Xuân Quỳnh tiếp cận với những công chúng thuộc thế hệ 9X.

Trong khi đó, nữ ca sĩ Hồng Nhung khẳng định vị thế của một diva khi mang đến những rung cảm thiết tha trong "Hoa Quỳnh", "Thuyền và biển". Lần đầu hát "Hoa Quỳnh", một sáng tác của nhạc sĩ Nguyễn Vĩnh Tiến dành riêng cho chương trình, Hồng Nhung xử lý tinh tế, đem đến cho người xem được cảm xúc tôn vinh, kính ngưỡng mà chị dành cho nhà thơ Xuân Quỳnh.

Điểm nhấn khiến nhiều khán giả rung động trong chương trình "Hoa cúc xanh" là phóng sự tài liệu do NSND Nguyễn Thước thực hiện. Ngay từ những lời dẫn dắt đầu tiên, bộ phim đã khiến người xem đi vào thế giới tình yêu của Xuân Quỳnh - Lưu Quang Vũ: "Chị bên cạnh anh không phải lúc anh chói sáng, mà là lúc anh khó khăn. Chị nhận ra vẻ đẹp của tâm hồn anh, lúc anh có nhiều đổ vỡ nhất..."

Xuân Quỳnh là người phụ nữ chỉ biết yêu và yêu tha thiết một người. Cũng bởi vậy, chị yêu thương cả người thân, bạn bè của anh, sống với họ hết lòng hết dạ. NSND Doãn Châu khẳng định: "Hiếm thấy một gia đình nào trong một hoàn cảnh phức tạp như thế mà rất yêu thương nhau". Trong khi đó, nhà báo Lưu Quang Định - em trai nhà biên kịch Lưu Quang Vũ chia sẻ: "Trước khi nói tới chị Xuân Quỳnh như một nhà thơ, chúng tôi đều coi chị như chị ruột. Chị Quỳnh là một vũ trụ mà ở đó còn nhiều điều công chúng chưa biết tới hết. Đó là những trăn trở của chị về chiến tranh, về ý thức công dân, về nỗi xót xa mà chị dành cho những người mẹ, những đứa trẻ trong cuộc chiến..."

Phóng sự cũng hé lộ nhiều câu chuyện chưa bao giờ kể về chuyện đời – chuyện nghề của cặp đôi tài danh Xuân Quỳnh – Lưu Quang Vũ. Không gian lắng đọng khi bộ phim phát hình ảnh cố NSND Hoàng Dũng chia sẻ về vợ chồng nữ thi sĩ. Trong đó, ông vừa rơi nước mắt vừa kể lại: Một dịp ông cùng nghệ sĩ Minh Trang tới nhà Lưu Quang Vũ chơi Tết, khi Xuân Quỳnh đi xuống bếp, nhà biên kịch Lưu Quang Vũ lấy tiền ra mừng tuổi mỗi người, họ ngại ngần vì nghĩ ông không muốn để vợ biết chuyện. Thế nhưng, đến lúc họ ra về, nhà thơ Xuân Quỳnh lại là người tiễn họ ra cổng. Chị dúi vào tay hai diễn viên trẻ chút tiền mừng tuổi họ, y như cách chồng đã kín đáo làm trước đó.

Đoạn phim kết thúc khi giọng nói thật của nhà thơ Xuân Quỳnh vang lên, đẩy cảm xúc lên tới cao trào. Nhiều khán giả bất ngờ, thổn thức khi lần đầu được nghe nữ thi sĩ đọc thơ, với giọng đọc vừa dung dị, vừa gần gũi.

Mạc Mai Sương - giọng ca mang đậm chất indie lần đầu thể hiện nhạc phẩm "Thư tình cuối mùa thu" (nhạc Phan Huỳnh Điểu, thơ Xuân Quỳnh). Tuy khá rụt rè khi chưa diễn nhiều tại các chương trình lớn nhưng Mạc Mai Sương mang tới một nét vẽ tươi mới, tinh khôi và không kém phần hiện đại cho đêm nghệ thuật.

Nhạc sĩ Giáng Son bất ngờ tái xuất sàn diễn khi thể hiện chính ca khúc do chị sáng tác "Anh là  hạnh phúc của đời em", phổ thơ Xuân Quỳnh. Chị thả vào đó những gam màu tươi sáng, nhưng cũng đầy da diết, tình cảm, đúng như phong cách âm nhạc thường lệ. Có thể nói, Giáng Son đã thành công khi biến bài thơ của Xuân Quỳnh thành một ca khúc hay, với nhịp điệu tự nhiên, không hề khiên cưỡng và gò ép.

2 trong số những gương mặt xinh đẹp nhất của sân khấu kịch nói miền Bắc một thời là NSND Lê Khanh, NSƯT Minh Trang đã trình diễn những bài thơ, những trích đoạn thư của nhà thơ Xuân Quỳnh trong chương 3: Tự hát. Họ đều là những người từng gắn bó và chia sẻ với vợ chồng Lưu Quang Vũ – Xuân Quỳnh nhiều kỷ niệm. Cùng với chiều dài của thời gian và chiều sâu của những trải nghiệm, họ thể hiện được tình cảm gia đình, những trăn trở và khắc khoải mà nữ sĩ đã ghi lại. 

Cũng ở phần này, ngôi nhà 6m2 được tái hiện và mở ra trên sân khấu. Ở đó, chẳng có gì ngoài sách. Tình yêu của Xuân Quỳnh và Lưu Quang Vũ bao trùm lên không gian Nhà hát Lớn khi NSND Lan Hương và NSƯT Đỗ Kỷ đọc lại những lá thư của họ. Để rồi, tiếp nối ngay sau đó, diva Hồng Nhung và ca sĩ Vũ song ca ca khúc "Tình yêu ở lại" (sáng tác của nhạc sĩ Quốc Trung) – như lời khẳng định: Dù họ đã ra đi, tình yêu họ để lại nhân gian là bất diệt.

Khi "hoa cúc xanh" lấp lánh

Vở kịch ngắn "Ai đã lấp cái đầm lầy mãi mãi" mở đầu cho chương 4 của đêm nghệ thuật, lấy ý tưởng từ bài thơ "Hoa cúc xanh" của nữ sĩ Xuân Quỳnh, cũng như vở kịch "Hoa cúc xanh trên đầm lầy" của nhà biên kịch Lưu Quang Vũ. Có thể nói, hoa cúc xanh không chỉ là sợi dây kết nối cho mối tình thiêng liêng của hai tài năng lớn, đó còn là biểu tượng của những điều tốt đẹp, những giá trị nhân văn luôn cần hiện diện trong cuộc sống này.

Khả năng diễn xuất nổi trội của NSƯT Kim Oanh và nữ diễn viên trẻ Phương My đã biến 30 phút của vở kịch ngắn trở nên đầy giá trị, tràn sức sống. Cảm xúc của khán giả được đẩy cao trào, rồi lắng đọng và đầy chiêm nghiệm khi nhân vật chính Liên (nghệ sĩ Phương My) tìm được bông hoa cúc xanh trong ký ức của mình.

"Hoa cúc xanh" – bài hát nữ ca sĩ Bùi Lan Hương sáng tác riêng cho chương trình cũng là một điểm sáng cần nhắc tới. Ca khúc này lấy cảm hứng từ bài thơ "Hoa cúc xanh" (bài thơ được Xuân Quỳnh viết từ tháng 4/1987 để gửi tặng chồng là nhà viết kịch Lưu Quang Vũ nhân dịp sinh nhật ông, khi ông đang đi công tác ở TP.HCM). Với những giai điệu bay bổng, Bùi Lan Hương mang vào đó chất phiêu lãng rất riêng của cô, tạo thành cái kết đẹp và đầy dư âm cho chương trình. 

Có thể nói, chương trình nghệ thuật "Hoa cúc xanh" đã mang lại nhiều dấu ấn cho khán giả với hàng loạt yếu tố được làm mới từ đầu, tại đó không gian lãng mạn được gửi gắm trong hơi thở đương đại với đầy tính thi ca, nghệ thuật. Chương trình sẽ tiếp tục diễn ra đêm cuối cùng vào tối nay (6/10) tại Nhà hát Lớn Hà Nội.