Di dời, bố trí dân cư vùng thiên tai ở Bình Định chưa đáp ứng yêu cầu thực tế, vì sao vậy?

Cấp bách di dời dân vùng sạt lở đến nơi an toàn

Ngày 3/12/2024, UBND tỉnh Bình Định đã quyết định phê duyệt chủ trương đầu tư xây dựng dự án Khu tái định cư vùng thiên tai thôn Trà Cong, xã An Hòa, huyện miền núi An Lão. Dự án có diện tích xây dựng khoảng hơn 4ha, trong đó diện tích phục vụ bố trí tái định cư cho 78 hộ dân với tổng kinh phí 45 tỷ đồng, thời gian thực hiện từ năm 2025-2027.

Khu vực dân cư thôn Trà Cong, xã An Hòa, huyện An Lão, tỉnh Bình Định nằm sát chân núi, có nguy cơ cao bị sạt lở đất đá từ trên núi xuống. Ảnh: Lê Thanh Hiếu

Trước đó, UBND tỉnh Bình Định cũng đã đồng ý chủ trương đầu tư xây dựng khu tái định cư cho các hộ dân sống trong vùng sạt lở tại núi Gành, thôn Đức Phổ 1, xã Cát Minh, huyện Phù Cát (giai đoạn 2). Dự án có diện tích gần 3,7ha với tổng vốn đầu tư 35 tỷ đồng. Khu tái định cư sẽ bố trí cho khoảng 66 hộ dân để di dời ra khỏi vùng nguy hiểm. Theo lãnh đạo UBND huyện Phù Cát, trong giai đoạn 1 đã tiến hành di dời khoảng 33 hộ dân.

Trao đổi với phóng viên Dân Việt, ông Trần Nam Trung – Phó Chủ tịch UBND xã An Hòa cho biết, khu vực núi đá thôn Trà Cong, người dân đã vào vùng này sống mấy chục năm nay. "Trước nguy cơ thiên tai, vừa rồi lở đất, bà con thấy ở sát chân núi như thế nguy cơ rất cao, đặc biệt rủi ro. Bà con mong muốn và cũng sẵn sàng khi có khu tái định cư và nhà nước hỗ trợ thêm, bà con sẽ tiến hành di dời phần tài sản, nhà cửa ở khu có nguy cơ sạt lở ra vùng tái định cư mới an toàn, ổn định cuộc sống" – ông Trung nói.

Ông Hồ Vĩnh Thảo – Chi cục trưởng Chi cục PTNT tỉnh Bình Định cho biết, vào mùa mưa năm 2022, Chủ tịch UBND tỉnh Bình Định đã đi khảo sát tình hình ở thôn Trà Cong. Trên cơ sở nguy cơ sạt lở đá, đất ở vách núi, lãnh đạo UBND tỉnh cho chủ trương giao UBND huyện An Lão lập dự án đầu tư, di dời dân ở khu vực có nguy cơ sạt lở đất núi thôn Trà Cong đến nơi an toàn.

"Hiện các hộ trên địa bàn thôn Trà Cong trước nguy cơ trong mùa mưa bão có thể sạt lở đất đá từ các vách núi phía đằng sau của các hộ dân này thì phần lớn các hộ dân mong muốn được di dời tới nơi ở mới. Chính vì vậy, UBND huyện An Lão đã khẩn trương xây dựng dự án và đã trình UBND tỉnh qua Sở Kế hoạch và Đầu tư để thẩm định; khả năng sẽ bố trí vốn vào năm 2025 để triển khai" – ông Thảo chia sẻ.

Liên quan tới vấn đề di dời, bố trí dân cư vùng thiên tai, ông Đỗ Tùng Lâm – Phó Chủ tịch UBND huyện An Lão, tỉnh Bình Định cho biết, trong nhiệm kỳ 2020-2025, Nghị quyết 19 của Đại hội Đảng bộ huyện An Lão đã đưa nội dung bố trí, ổn định dân cư trên địa bàn, đặc biệt là những vùng có nguy cơ sạt lở cao. Trong 2 năm (2023-2024), huyện An Lão đã tập trung xây dựng 2 khu dân cư ở xã An Toàn với khoảng 55 hộ và khu dân cư thôn 4 và thôn 5 của xã An Trung cho 65 hộ.

"Tất cả các dự án này đã hoàn thành, hiện đang mời bà con vào để bố trí, ổn định dân cư, đặc biệt ưu tiên bố trí cho những hộ có nguy cơ sạt lở cao" – ông Lâm nói và cho biết qua rà soát đánh giá, trên địa bàn huyện An Lão hiện có 7 khu dân cư có nguy cơ sạt lở. Tới đây, huyện An Lão sẽ đăng ký, báo cáo UBND tỉnh Bình Định xây dựng một đề án bố trí tái định cư cho bà con vùng sạt lở nhằm ổn định cuộc sống cho bà con đồng bào dân tộc thiểu số.

Theo thống kê, toàn tỉnh Bình Định hiện có 90 điểm nguy cơ sạt lở, trong đó 15 điểm nguy cơ sạt lở cao. Trong giai đoạn 2021-2025, tỉnh Bình Định quan tâm chỉ đạo và huy động nguồn lực để di dời bố trí cho khoảng 354 hộ dân vùng thiên tai đến nơi ở mới an toàn, đạt 58,7% so với kế hoạch đề ra.

Công tác di dời, bố trí dân cư kịp thời giúp cho các hộ dân sớm ổn định đời sống nơi ở mới, phát triển sản xuất, hạn chế đến mức thấp nhất thiệt hại về người và tài sản do thiên tai gây ra. Đời sống người dân trong khu tái định cư được cải thiện, cơ bản khá hơn nơi ở cũ, góp phần củng cố quốc phòng an ninh và phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Nhu cầu di dời, bố trí dân cư vùng thiên tai còn rất lớn

Trao đổi với Dân Việt, ông Hồ Đắc Chương – Phó Giám đốc Sở NNPTNT tỉnh Bình Định cho biết, trên địa bàn tỉnh Bình Định có 3 loại hình thiên tai thường hay xảy ra, đó là mưa lớn gây sạt lở núi; lũ lụt gây sạt lở bờ sông và triều cường gây sạt lở khu dân cư ven biển. Ba loại thiên tai này ở Bình Định sẽ hình thành lên các dự án sơ tán dân vùng thiên tai và ổn định dân cư.

Triển khai thực hiện Quyết định 590/QĐ-TTg ngày 18/5/2022 của Thủ tướng Chinh phủ, tỉnh Bình Định tiếp tục triển khai 9 khu tái định cư tập trung dở dang giai đoạn 2016-2022 (chuyển tiếp) và mở mới 10 dự án (7 dự án tập trung và 3 phương án xen ghép) nhằm bố trí ổn định dân cư cho 1.542 hộ dân vùng thiên tai. Tổng nhu cầu vốn thực hiện Chương trình Bố trí dân cư giai đoạn 2023-2030 trên địa bàn tỉnh Bình Định là hơn 315 tỷ đồng.

Hiện nay, tỉnh Bình Định có 3 khu vực có nguy cơ sạt lở núi cao, đã và đang được tỉnh cho chủ trương giao chính quyền địa phương xây dựng dự án khu tái định cư tập trung, đó là: khu vực núi Cấm nằm trên địa bàn thôn Chánh Thắng, xã Cát Thành, huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định, hiện đã đầu tư xong dự án tái định cư tập trung, đang chuẩn bị di dời người dân đến nơi ở mới; Dự án khu vực sạt lở núi Gành, thôn Đức Phổ 1, xã Cát Minh, huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định đang đầu tư mặt bằng để sắp tới đưa người dân vào và dự án khu tái định cư vùng thiên tai khu vực núi Trà Cong, xã An Hòa, huyện miền núi An Lão.

"Những vùng chúng tôi cho là nghiêm trọng và cấp thiết, hiện nay đã được triển khai các dự án tái định cư tập trung. Nhưng vấn đề chính ở đây chúng ta thấy có một chỗ làm cho các dự án chậm đi, tức là các dự án hạ tầng thì làm nhanh, dễ làm nhưng phần đưa người dân từ nơi ở cũ sang nơi ở mới đang chậm và gặp khó khăn do đụng tới các chính sách về bồi thường, thu hồi nơi ở cũ, cấp đất nơi ở mới" – ông Chương chia sẻ.

Số liệu từ Sở NNPTNT tỉnh Bình Định cho thấy, luỹ kế đến 9/2024, trên địa bàn tỉnh Bình Định đã thực hiện bố trí ổn định vào khu tái định cư 671 hộ/9 dự án tập trung chuyển tiếp thực hiện giai đoạn 2023-2025, trong đó số hộ đã thu hồi đất nơi ở cũ 147 hộ, số hộ chưa thu hồi đất nơi ở cũ 524 hộ.

"Theo Quyết định 590 của Thủ tướng Chính phủ, việc di dân tái định cư, bồi thường, tái định cư vùng thiên tai thực hiện theo Luật Đất đai, tức là thu hồi nơi ở cũ và cấp đất có thu tiền sử dụng đất ở nơi ở mới. Điều này chúng tôi thấy hoàn toàn hợp lý và có thể làm được. Tuy nhiên, hiện nay nguồn lực để đầu tư cho các dự án này rất lớn, hiện nay Chương trình bố trí dân cư lại chưa được Trung ương bố trí vốn để thực hiện nên tỉnh gặp khó khăn trong việc triển khai thực hiện" – ông Chương thông tin.

Từ nhu cầu thực tế, tỉnh Bình Định kiến nghị các bộ ngành, Trung ương tham mưu bổ sung nguồn vốn ngân sách hỗ trợ cho tỉnh triển khai thực hiện tiến độ, kế hoạch và xem xét điều chỉnh, sửa đổi, bổ sung chính sách theo hướng nâng mức hỗ trợ trực tiếp hộ gia đình, cá nhân, tạo điều kiện cho các hộ di chuyển, làm nhà ở, hỗ trợ phát triển sản xuất và hỗ trợ khác, góp phần ổn định đời sống lâu dài.