Điện Biên và Lai Châu tách tỉnh năm nào, nay không thuộc diện sáp nhập?

Đơn vị hành chính tỉnh Lai Châu đã từng thay đổi thế nào?

Theo tài liệu, ngày 28/6/1909, Toàn quyền Đông Dương Klobukowski ra Nghị định thành lập tỉnh Lai Châu gồm: Đạo Lai (châu Lai, châu Quỳnh Nhai và phủ Luân Châu) và châu Điện Biên với phủ Tuần Giáo, dân số khoảng 4 vạn người. Đến ngày 27/3/1916, tỉnh Lai Châu lại chuyển thành Đạo quan binh thứ tư theo chế độ quân quản.

Tới ngày 4/9/1943, chế độ quân quản ở Lai Châu mới bị bãi bỏ. Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, dưới chính thể mới của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, Lai Châu có một số thay đổi về địa giới hành chính, khi cuộc kháng chiến toàn quốc mới bùng nổ, Lai Châu nằm trong Chiến khu 2 cùng với Sơn Tây, Hà Đông, Hà Nam, Nam Định, Hòa Bình, Ninh Bình, Sơn La.

Sau đó Lai Châu nhập vào Chiến khu 10 và một phần Chiến khu 1 thành Liên khu Việt Bắc. Năm 1948, Lai Châu và Sơn La hợp nhất thành tỉnh Sơn Lai. Ngày 12/1/1952, Thủ tướng Chính phủ ra Nghị định số 145-TTg tái lập lại hai tỉnh.

Đến ngày 26/1/1953, để củng cố căn cứ địa Tây Bắc mới giải phóng, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Sắc lệnh số 134-SL thành lập Khu Tây Bắc gồm các tỉnh Lào Cai, Yên Bái, Sơn La, Lai Châu tách khỏi Liên khu Việt Bắc. Đồng thời, Khu ủy Tây Bắc cũng ra quyết định chuyển huyện Thuận Châu từ tỉnh Sơn La sang tỉnh Lai Châu.

Tỉnh Lai Châu hiện có 8 đơn vị hành chính cấp huyện, 106 đơn vị hành chính cấp xã. Ảnh: Tây Bắc gọi tên

Ngày 7/5/1954, Chiến dịch Điện Biên Phủ toàn thắng, Lai Châu được giải phóng. Ngày 29/4/1955, Chủ tịch nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ban hành Sắc lệnh số 230-SL thành lập Khu tự trị Thái - Mèo, các châu (huyện trước đây) trực thuộc khu, không có cấp hành chính tỉnh.

Ngày 27/10/1962, kỳ họp thứ năm Quốc hội khóa II đã ra Nghị quyết đổi tên Khu tự trị Thái - Mèo thành Khu tự trị Tây Bắc và thành lập lại ba tỉnh trong khu là: Lai Châu, Nghĩa Lộ và Sơn La.

Tỉnh Lai Châu lúc đó gồm 7 huyện: Điện Biên, Tuần Giáo, Tủa Chùa, Mường Tè, Mường Lay, Phong Thổ, Sình Hồ và thị trấn Lai Châu. Ngày 27/12/1975, Khu tự trị Tây Bắc giải thể. Tháng 12-1977, thành lập thị trấn Mường Lay và Sìn Hồ. Ngày 18/4/1992, thành lập thị xã Điện Biên Phủ. Ngày 7/10/1995 thành lập huyện Điện Biên Đông.

Đến năm 2003, tỉnh Lai Châu có 8 huyện: Điện Biên, Tuần Giáo, Tủa Chùa, Mường Tè, Mường Lay, Sìn Hồ, Phong Thổ, Điện Biên Đông; hai thị xã: Lai Châu và Điện Biên Phủ; tỉnh lỵ đặt tại thị xã Điện Biên Phủ.

Tại kỳ họp thứ tư, Quốc hội ra Nghị quyết số 22/2003 QH XI về việc chia và điều chỉnh địa giới một số tỉnh, ngày 1/1/2004, tỉnh Lai Châu (mới) được thành lập trên cơ sở 4 huyện của tỉnh Lai Châu (cũ) gồm: Mường Tè, Sìn Hồ, Tam Đường, Phong Thổ và sáp nhập thêm huyện Than Uyên, tỉnh Lào Cai.

Tỉnh Lai Châu (mới) phía bắc giáp tỉnh Vân Nam, Trung Quốc, phía đông giáp tỉnh Lào Cai, Yên Bái, Sơn La, phía tây và phía nam giáp tỉnh Điện Biên. Có đường biên giới giáp với tỉnh Vân Nam (Trung Quốc) dài 273km, có cửa khẩu quốc gia Ma Lù Thàng thuận lợi cho phát triển kinh tế đối ngoại.

Ngày 10/10/2004, Chính phủ ra Nghị định số 176/2004/NĐ-CP về việc thành lập thị xã Lai Châu và thành lập thị trấn các huyện Tam Đường, Phong Thổ, tỉnh Lai Châu. Thành phố Lai Châu sau đó cũng được thành lập vào năm 2013.

Tỉnh Lai Châu có diện tích 9.068,72 km²; dân số khoảng 490 nghìn người. Hiện Lai Châu có 8 đơn vị hành chính cấp huyện (gồm: Thành phố Lai Châu và các huyện: Tam Đường, Phong Thổ, Tân Uyên, Than Uyên, Sìn Hồ, Mường Tè, Nậm Nhùn), 106 đơn vị hành chính cấp xã.

Danh xưng Điện Biên có từ bao giờ?

Với tỉnh Điện Biên, danh xưng Điện Biên xuất hiện lần đầu tiên vào năm 1841. Theo đó, năm 1841, vua Thiệu Trị cho tách các châu Ninh Biên, Tuần Giáo, Châu Lai (của tỉnh Hưng Hóa) để đặt thêm phủ Điện Biên.

Đến cuối thời vua Tự Đức (nhà Nguyễn), trước khi có sự can thiệp của thực dân Pháp, phủ Điện Biên quản lãnh 5 châu là: Ninh Biên, Châu Lai, Châu Luân, Quỳnh Nhai, Tuần Giáo.

Năm 1891, Toàn quyền Đông Dương ban hành nghị định bãi bỏ các quân khu và cho thiết lập 4 đạo quan binh ở Bắc Kỳ. Trong đó, Điện Biên thuộc đạo quan binh 4 Sơn La. Sau đó, được chia thành tiểu quân khu Vạn Bú với 8 châu, trong đó có Điện Biên.

Điện Biên là tỉnh có chung đường biên giới với 2 quốc gia Lào và Trung Quốc hơn 455 km. Ảnh: Báo Quân đội Nhân dân

Đến năm 1895, tiểu quân khu Vạn Bú trở thành tỉnh Vạn Bú, sau đó đổi tên thành tỉnh Sơn La. 5 năm sau đó, Toàn quyền Đông Dương quyết định tách một số châu, phủ của tỉnh Sơn La để thành lập tỉnh Lai Châu và chuyển sang chế độ cai trị quân sự.

Ngày 7/5/1954, chiến dịch Điện Biên Phủ đã hoàn toàn chiến thắng. Đến năm 1992, thị xã Điện Biên Phủ được thành lập theo quyết định số 130/HĐBT của Hội đồng Bộ trưởng trên cơ sở thị trấn Điện Biên và xã Thanh Minh thuộc huyện Điện Biên.

Đến tháng 9/2003, TP.Điện Biên Phủ được thành lập trên cơ sở toàn bộ diện tích tự nhiên và dân số của thị xã Điện Biên Phủ, tỉnh Lai Châu. Ngày 26/11/2003, Quốc hội ban hành Nghị quyết số 22/2003/QH11 về việc chia tách và điều chỉnh địa giới hành chính tỉnh Lai Châu thành tỉnh Lai Châu (mới) và tỉnh Điện Biên.

Theo Nghị quyết số 815/ND-UBTVQH14 của Uỷ ban Thường vụ quốc hội về việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã thuộc tỉnh Điện Biên năm 2019 (có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2020), kể từ ngày Nghị quyết trên có hiệu lực, tỉnh Điện Biên có 10 đơn vị hành chính cấp huyện, gồm 8 huyện, 1 thị xã và 1 thành phố; 129 đơn vị hành chính cấp xã, gồm 115 xã, 9 phường và 5 thị trấn (giảm 1 đơn vị hành chính cấp xã).

Tỉnh Điện Biên có diện tích 9.539,9 km2, dân số hơn 646 nghìn người.

Ở diễn biến mới nhất, theo Dự thảo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội do Bộ Nội vụ chủ trì soạn thảo, tỉnh Lai Châu và tỉnh Điện Biên nằm trong 11 tỉnh thành dự kiến không sáp nhập, và cả 2 tỉnh này đều có đường biên giới với nước ngoài.

Tỉnh Lai Châu có 265,165km đường biên giới Việt – Trung; tỉnh Điện Biên có chung đường biên giới với 2 quốc gia Lào và Trung Quốc hơn 455 km, trong đó đường biên giới tiếp giáp với Lào là 414,712 km, với Trung Quốc là 40,86 km.

×