Diễn đàn Lắng nghe nông dân nói: Bộ NN&MT, Hội NDVN hành động thế nào để nâng cao chất lượng nông sản?

Diễn đàn Chủ tịch Hội Nông dân Việt Nam - Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường lắng nghe nông dân nói sẽ được tổ chức vào sáng 2/11, tại Trung tâm Hội nghị 37 Hùng Vương (Hà Nội). Báo Nông thôn Ngày nay/điện tử Dân Việt được giao trực tiếp tổ chức thực hiện.

Diễn đàn nhằm thực hiện ý kiến chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm về việc tổ chức “Tháng nghe nhân dân nói”; Kết luận chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính về tăng cường tổ chức lắng nghe, đối thoại với nông dân.

Trước thềm diễn đàn, chúng tôi đã nhận được nhiều kiến nghị, băn khoăn của doanh nghiệp cũng như đề xuất các giải pháp, sáng kiến nhằm tháo gỡ những vướng mắc về thể chế, chính sách, thúc đẩy phát triển kinh tế nông nghiệp, nông thôn.

Ông Phan Minh Thông – Chủ tịch HĐQT Phúc Sinh Group, doanh nghiệp số 1 về xuất khẩu hồ tiêu và trong top 5 về xuất khẩu cà phê, nêu vấn đề: Việt Nam đang đứng trên “mỏ vàng” nông sản, nhưng có quá nhiều "điểm nghẽn". Thứ nhất là quy mô sản xuất nhỏ lẻ, manh mún. Đây là vấn đề dai dẳng, gây khó khăn cho việc áp dụng công nghệ và hiện đại hóa sản xuất.

Thứ hai, việc kiểm soát an toàn vệ sinh thực phẩm còn lỏng lẻo. Nhiều quy định về an toàn vệ sinh thực phẩm còn mơ hồ và lỗi thời, đẩy những sản phẩm "ngon lành" lên cao mà không có sự kiểm soát chặt chẽ.

Và dù Việt Nam là nước sản xuất nhiều mặt hàng nông nghiệp thuộc top 1, 2, 3 thế giới, nhưng lại không chủ động được khâu bán hàng và giá cả thường rất khiêm tốn so với giá trị thực mà chúng ta xứng đáng được hưởng.

Do đó, ông Thông đề xuất: Cần xây dựng Sàn Giao dịch Hàng hóa Quốc gia. "Hiện nay nhiều nước có sàn giao dịch cho các mặt hàng chuyên biệt (như hoa ở châu Âu), trong khi chúng ta lại thiếu các sàn giao dịch cho những mặt hàng nông sản chủ lực như cà phê, gạo, hồ tiêu, thủy hải sản. Sàn giao dịch hàng hóa sẽ thu hút vốn, tạo công ăn việc làm và định hình giá trị thực cho nông sản Việt", ông Thông nói .

Tiếp đó, cần đầu tư mạnh mẽ vào các nhà máy chế biến sâu tại vùng nguyên liệu. Đây là chìa khóa để chấm dứt vấn đề "giải cứu" nông sản và nâng cao giá trị gia tăng.

Ông Phan Minh Thông nêu câu hỏi tới diễn đàn: "Bao giờ chúng ta mới kiểm soát được chất lượng hàng hóa từ vùng trồng?". Trong 10 năm qua, Phúc Sinh là một trong những công ty xuất khẩu lớn nhất về hàng gia vị từ Việt Nam vào Châu Âu. Đùng một cái những tháng gần đây, các cảnh báo từ khách hàng về dư lượng thuốc trừ sâu trong hạt tiêu rất cao.

Nguyên do là mặt hàng sầu riêng tăng giá cao nên nông dân đã trồng xen sầu riêng vào vườn cà phê, hồ tiêu rồi bón phân vô tội vạ, sử dụng các hóa chất bảo vệ thực vật. Điều này khiến lượng thuốc bảo vệ thực vật từ sầu riêng lan sang tiêu, cà phê, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng nông sản xuất khẩu.

"Dù đồng hành với nông dân nhưng chúng tôi không thể kiểm soát hoàn toàn những gì người nông dân trồng? Nông nghiệp của chúng ta vẫn đang ở tư duy dùng thuốc bảo vệ thực vật chứ không bảo vệ thực vật, nên mục tiêu kiểm soát an toàn vệ sinh thực phẩm là vấn đề và rất cần phải nhìn nhận lại. Bộ Nông nghiệp và Môi trường; Hội Nông dân Việt Nam sẽ hành động như thế nào để nâng cao chất lượng nông sản phục vụ cho người tiêu dùng trong nước và xuất khẩu?", ông Thông đặt câu hỏi.

Ông Thông cũng đề nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường nghiên cứu, sửa đổi, nâng cao tiêu chí về an toàn vệ sinh thực phẩm, trước mắt là phục vụ tiêu dùng trong nước. Lâu nay cái gì ngon đều dành cho xuất khẩu, còn trong nước thì ăn tôm nhiễm khuẩn; uống cà phê trộn đậu nành, hương liệu...

Tiếp đó, Chủ tịch HĐQT Phúc Sinh Group chỉ rõ một bất cập mà hàng loạt doanh nghiệp xuất khẩu nông sản đang gặp phải, đó là quy định hoàn thuế 5% GTGT đang ảnh hưởng nghiêm trọng đến dòng tiền của doanh nghiệp.

Theo quy định tại Luật Thuế GTGT, các sản phẩm "chưa chế biến thành sản phẩm khác hoặc chỉ qua sơ chế thông thường" bị áp thuế suất 5%. Thực tế, các sản phẩm cà phê, tiêu, điều, tôm, cá, gỗ nguyên liệu… chủ yếu chỉ trải qua các công đoạn sơ chế như bóc vỏ, phơi, xát, sấy… không làm phát sinh giá trị gia tăng thực chất.

Mới đây, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cũng có văn bản gửi Thủ tướng Chính phủ kiến nghị sớm tháo gỡ vướng mắc về chính sách thuế GTGT cho ngành nông sản. VCCI cũng khẳng định: Việc áp thuế GTGT 5% cho nhóm hàng hóa này là chưa phù hợp với bản chất của thuế GTGT (vốn đánh vào phần giá trị tăng thêm trong quá trình sản xuất - kinh doanh).

Đặc biệt, cơ chế "thu trước - hoàn sau" đang khiến các doanh nghiệp phải ứng trước một lượng vốn rất lớn cho nghĩa vụ thuế. Trung bình mỗi tháng, Phúc Sinh đạt doanh số xuất khẩu từ 1.000 - 1.200 tỷ đồng, nếu áp 5% thuế GTGT thì tương đương 50 - 60 tỷ đồng phải tạm nộp. Nếu số tiền này bị "kẹt" lại, nghĩa là chậm hoàn thuế, thì doanh nghiệp lấy tiền đâu ra để tiếp tục sản xuất kinh doanh?

Nộp thuế rồi lại hoàn thuế đang tạo ra một khối lượng công việc khổng lồ, kéo theo sẽ phải kiểm soát hoạt động cho cả hệ thống. Sau hơn 3 tháng có hiệu lực, chính sách thuế hiện hành không chỉ đi ngược mục tiêu hỗ trợ nông nghiệp mà còn khiến hàng Việt Nam mất lợi thế cạnh tranh so với các quốc gia như Brazil, Indonesia, Ấn Độ - nơi hàng nông sản thô được miễn hoặc áp thuế 0%.

"Do đó, chúng tôi kiến nghị với các ngành hàng nông sản mà xuất khẩu chiếm tỷ trọng lớn thì các sản phẩm sơ chế nên được xếp vào diện không chịu thuế. Bộ Nông nghiệp và Môi trường cần chủ động tham mưu, đề xuất lên Chính phủ và các cơ quan liên quan ban hành danh mục cụ thể các loại sản phẩm nông nghiệp sơ chế thông thường cho từng ngành hàng, bảo đảm tính thống nhất, cách hiểu", ông Thông nói.

×