Điều gì đang kìm hãm giấc mơ làm giàu của nông dân trồng thanh nhãn ở Cần Thơ?

Quy luật sinh học khắc nghiệt của thanh nhãn kìm hãm giấc mơ làm giàu của nông dân

Trong những năm qua, thanh nhãn không chỉ là một giống cây trồng mới mà còn là biểu tượng cho bước chuyển mình về chất lượng của nông sản Cần Thơ. Với đặc tính vượt trội như trái to, hạt nhỏ, cơm dày, ráo nước và hương vị thanh ngọt, giống nhãn này đã nhanh chóng chinh phục thị trường nội địa với giá trị kinh tế cao, mở ra hướng đi bền vững cho nhà nông thay vì chạy theo sản lượng.

Đặc biệt, thanh nhãn Cần Thơ đã vượt qua những hàng rào kỹ thuật khắt khe để vươn tới các thị trường khó tính như Hoa Kỳ, Úc và Nhật Bản. Sự hội tụ giữa chất lượng nội tại xuất sắc và quy trình canh tác đạt chuẩn VietGAP, GlobalGAP chính là "tấm hộ chiếu" quyền lực, hứa hẹn đưa thanh nhãn trở thành mũi nhọn xuất khẩu, khẳng định vị thế nông sản TP Cần Thơ.

Theo HTX cây ăn trái Thái Thanh (HTX có diện tích trồng thanh nhãn có quy mô lớn ở TP Cần Thơ), HTX có 15 thành viên và diện tích trồng cây thanh nhãn là 42 ha.

Thời gian qua, được sự quan tâm của ngành chuyên môn và Hội Nông dân các cấp, HTX đã kết hợp với Công ty Mộc Phát và Công ty Vina T&T để đưa thanh nhãn xuất khẩu. Sau khi liên kết với doanh nghiệp, giá bán thanh nhãn cho các công ty cao hơn khoảng 20-30% so với bán cho thương lái bán thị trường nội địa.

Theo tính toán, 1 ha thanh nhãn của HTX sẽ thu được 25 tấn, tổng doanh thu đạt hơn 1,1 tỷ đồng, sau khi trừ hết chi phí còn lợi nhuận khoảng 550 triệu đồng/ha.

Tuy nhiên, ông Nguyễn Văn Sử - Chủ tịch Hội Nông dân TP Cần Thơ cho biết, đi cùng cơ hội trên là những thách thức lớn. Đằng sau vị ngọt của trái thanh nhãn là vị mặn của mồ hôi người trồng.

"Quy luật sinh học khắc nghiệt của giống cây này – với hiện tượng rụng trái non cao, cơm sượng và đặc biệt là thách thức trong việc kéo dài thời gian bảo quản sau thu hoạch – đang là "nút thắt" lớn nhất kìm hãm giấc mơ làm giàu của bà con" - ông Sử nói.

Ông Sử nói thêm: "Thanh nhãn thường gặp tình trạng trái non rụng đầy gốc khi gặp cơn mưa trái mùa hay đợt sốc nhiệt khiến người nông dân xót xa, vì thất thu. Đó không chỉ là sự lãng phí về tài nguyên đất đai, phân bón, mà là sự lãng phí cơ hội để nông sản Việt vươn xa".

Theo thống kê, hiện nay, diện tích cây thanh nhãn ở TP Cần Thơ khoảng 618 ha, tập trung tại xã Thới Hưng 349 ha, Đông Hiệp 31 ha, xã An Thạnh 150 ha và Cù Lao Dung 81 ha,... Về mã số vùng trồng, toàn thành phố có 71 mã số cây thanh nhãn với 254 ha, do 157 hộ dân tham gia sản xuất.

Nhiều giải pháp được đưa ra, giúp cây thanh nhãn Cần Thơ vươn ra thế giới

Tại hội nghị, TS. Trần Hữu Phúc - Giảng viên Khoa Khoa học Cây trồng (Trường Nông nghiệp - Đại học Cần Thơ) đã chia sẻ cách hạn chế rụng trái non trên cây thanh nhãn.

Theo ông Phúc, tình trạng rụng trái non trên cây thanh nhãn xảy ra ở hầu hết các khu vườn và gây nhiều thiệt hại cho người dân về năng suất.

Sau thời gian nghiên cứu về cách khắc phục rụng trái non trên cây thanh nhãn, ông cho rằng, từ trước khi xổ nhị, người dân phải cung cấp vừa đủ nước (không dư hoặc thừa), nâng pH đất và cung cấp bổ sung chất điều hòa sinh trưởng.

Sau khi xổ nhị nên phun canxi bo, tiếp tục cung cấp bổ sung chất điều hòa sinh trưởng định kỳ, kết hợp bón phân nhẹ, bổ sung trung vi lượng... Điều này làm cho cây thanh nhãn không bị sốc.

Đối với việc rụng trái trước khi thu hoạch, đây là hiện tượng mất cân bằng dinh dưỡng và rối loạn chất bên trong trái. Trước thu hoạch 30 ngày, nên bổ sung chất điều hòa sinh trưởng, bón phân có hàm lượng canxi cao.

Ngoài vấn đề trên, theo các đại biểu, trong bối cảnh nền nông nghiệp hiện nay, nếu chỉ sản xuất đơn thuần và bán sản phẩm nội địa thì giá cả bấp bênh, thiếu ổn định, khó có thể gia tăng lợi nhuận và cạnh tranh với thị trường trái cây trong và ngoài nước. Do đó, nông dân cần tham gia HTX, tổ hợp tác rồi đăng ký mã số vùng trồng, liên kết với doanh nghiệp để xuất khẩu.

Tuy nhiên, để xuất khẩu thanh nhãn được thuận lợi và bền vững, nông dân phải tuân thủ nghiêm việc ghi chép sổ tay, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật trong danh mục của Việt Nam và của nước nhập khẩu, bảo đảm thời gian cách ly thuốc để sản phẩm không chứa dư lượng thuốc bảo vệ thực vật.

Ông Trần Phước Sơn - Giám đốc HTX Trạng Tí Garden cho hay: HTX thành lập vào năm 2024 và có 60 ha trồng thanh nhãn. Trong đó, có 5 ha thanh nhãn đạt tiêu chuẩn hữu cơ, 30 ha được chứng nhận VietGAP và 20 ha được chứng nhận GlobalGAP.

Hiện nay, HTX có liên kết với doanh nghiệp làm mã số vùng trồng nên không lo đầu ra, mà chỉ tập trung vào việc tạo sản phẩm sao cho đạt nhất.

"Chúng tôi trồng thanh nhãn không đơn thuần là năng suất nữa mà vấn đề chúng tôi quan tâm đến là chất lượng phải đúng và đạt theo yêu cầu của thị trường, bên cạnh đó số lượng phải đảm bảo đủ cho xuất khẩu" - ông Sơn nói.

×