Đờn ca tài tử Thiềng Liềng, sức sống mới từ một di sản văn hóa giữa lòng nông thôn mới

Khi di sản bén rễ trong lòng cộng đồng

Đờn ca tài tử từ lâu đã trở thành nét đẹp văn hóa đặc trưng, là “món ăn tinh thần” không thể thiếu của người dân Nam Bộ. Năm 2013, khi UNESCO chính thức công nhận đờn ca tài tử là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, niềm tự hào đó như được tiếp thêm sức mạnh cho những nghệ nhân chân đất tại Cần Giờ.

Ông Nguyễn Hùng Hân, Chủ nhiệm CLB Đờn ca tài tử ấp Thiềng Liềng, bồi hồi nhớ lại những ngày đầu thành lập từ năm 2005. Suốt gần 25 năm qua, CLB đã duy trì bền bỉ với hơn 15 thành viên nòng cốt. Họ không phải là những nghệ sĩ chuyên nghiệp, mà là những diêm dân, những người dân lao động gắn bó với ruộng muối, với biển khơi.

“Chúng tôi đến với nhau bằng cái tình, bằng niềm đam mê cháy bỏng muốn giữ lại những câu hò, điệu lý của cha ông. Trong cuộc mưu sinh còn nhiều vất vả, tiếng đờn ca chính là sợi dây kết nối, giúp chúng tôi quên đi mệt nhọc”, ông Hân chia sẻ.

“Giữ lửa” cho nông thôn mới từ những đêm trăng rằm

Xây dựng nông thôn mới không chỉ là đầu tư vào “điện - đường - trường - trạm”, mà quan trọng hơn là nâng cao chất lượng đời sống văn hóa, tinh thần cho nhân dân. Tại Thiềng Liềng, CLB Đờn ca tài tử chính là nhân tố quan trọng này.

Định kỳ hàng tháng vào đêm trăng rằm, sân sinh hoạt chung của ấp lại rộn ràng tiếng đờn. Buổi sinh hoạt thu hút đông đảo người dân từ già đến trẻ. Đây không đơn thuần là buổi biểu diễn, mà là một không gian cộng đồng ấm áp. Sau những bài ca cổ ngọt ngào, bà con lại cùng nhau ngồi lại thăm hỏi sức khỏe, trao đổi kinh nghiệm sản xuất muối, hỗ trợ nhau trong kỹ thuật canh tác vụ mùa.

Ông Nguyễn Hồng Huỳnh, một thành viên tâm huyết của CLB, tâm sự: “Tôi muốn sống cùng đờn ca tài tử và truyền lại ngọn lửa này cho thế hệ trẻ. Qua các giải thưởng mà CLB đạt được, anh em chúng tôi càng có thêm động lực để tập luyện bài mới, giữ vững không để bộ môn này bị thất truyền”.

Sự tồn tại của CLB đã tạo ra một sân chơi văn hóa lành mạnh, giúp kéo gần tình làng nghĩa xóm. Đặc biệt, việc thu hút thanh thiếu niên tham gia sinh hoạt không chỉ giúp các em hiểu về cội nguồn dân tộc mà còn góp phần hạn chế các tệ nạn xã hội, xây dựng một môi trường sống an toàn, văn minh tại địa phương.

Điểm sáng từ sự đồng hành của Hội Nông dân

Sự thành công của CLB Đờn ca tài tử Thiềng Liềng không thể tách rời sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của chính quyền địa phương và Hội Nông dân các cấp. Theo Hội Nông dân TP.HCM, việc bảo tồn di sản văn hóa truyền thống luôn được Hội xem là nhiệm vụ trọng tâm trong chương trình xây dựng nông thôn mới nâng cao và kiểu mẫu.

Tính đến nay, các cấp Hội Nông dân TP.HCM đã trực tiếp và tham gia thành lập hơn 36 câu lạc bộ đờn ca tài tử với hơn 575 thành viên. Những mô hình tiêu biểu có thể kể đến như: CLB Đờn ca tài tử xã Phú Xuân (Nhà Bè): Từ 17 thành viên ban đầu (2008) đến nay đã phát triển lên 28 thành viên. Thủ Đức xây dựng thành công 4 CLB với 50 thành viên...

Bên cạnh đó, Hội Nông dân Thành phố còn phối hợp với Đài Tiếng nói Nhân dân TP.HCM (VOH) tổ chức chương trình “Giao lưu tiếng hát nông thôn mới” trên sóng AM 610KHz. Đây là nhịp cầu âm nhạc ý nghĩa, ngợi ca tình yêu quê hương, đất nước và cổ vũ tinh thần nông dân hăng hái lao động, giữ vững các tiêu chí nông thôn mới.

Vang xa từ lòng đam mê của những “nghệ nhân nông dân”

Dù là “điểm sáng” văn hóa, nhưng CLB Đờn ca tài tử Thiềng Liềng vẫn đang đối mặt với không ít khó khăn. Kinh phí hoạt động còn hạn chế, các thành viên chủ yếu là nông dân phải ưu tiên cho sinh kế gia đình.

Tuy nhiên, bằng lòng hiếu khách và sự chân tình đặc trưng của người dân vùng biển Cần Giờ, họ vẫn miệt mài “tô điểm cho quê hương mình thêm đẹp” bằng những lời ca tiếng hát.

Sự nỗ lực của CLB Thiềng Liềng đã chứng minh rằng: Sức mạnh nội sinh từ văn hóa chính là động lực thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển bền vững. Đờn ca tài tử không chỉ là di sản, mà còn là linh hồn, là bản sắc giúp nông thôn mới tại TP.HCM mang một diện mạo đầy nhân văn và đậm đà bản sắc dân tộc.

Trong thời gian tới, với sự tiếp sức từ các cấp lãnh đạo và lòng đam mê của những “nghệ nhân nông dân”, tiếng đờn ca trên ấp đảo Thiềng Liềng sẽ còn vang xa hơn nữa, không chỉ làm ấm lòng du khách ghé thăm mà còn khẳng định sức sống mãnh liệt của một di sản thế giới giữa đời sống hiện đại.

×