Đột phá thứ 3 trong lịch sử phát triển kinh tế tư nhân, đề xuất "công khai đất sạch"

Bước đột phá thứ 3 trong lịch sử phát triển kinh tế tư nhân

Đột phá thứ nhất gắn với dấu mốc lịch sử quan trọng phát triển kinh tế tư nhân Việt Nam, ông Phan Đức Hiếu cho biết, đó là vào giai đoạn 1988-1990, chúng ta chuyển từ quan điểm kinh tế tư nhân là thành phần cải tạo, nghĩa là không được thừa nhận, chuyển sang là được thừa nhận và bắt đầu cho phép được hoạt động trong một số ngành, lĩnh vực nhất định theo quy định của pháp luật. Mốc thứ hai là sự ra đời của Luật Doanh nghiệp. Đó là năm 1999-2000. Đây là một mốc lớn, thay đổi một bước nữa về quan điểm của Việt Nam đối với khu vực tư nhân.

Đột phá thứ hai, từ năm 2000, Việt Nam đã chuyển từ mô hình “thành lập doanh nghiệp để đi kinh doanh” sang “đăng ký kinh doanh để thành lập doanh nghiệp”.

Cụ thể, nếu như trước năm 2000, việc thành lập doanh nghiệp phải thông qua quá trình cấp phép theo Luật Công ty năm 1990, thì sau năm 2000, thủ tục này đã được đơn giản hóa.

Doanh nghiệp chỉ cần đăng ký kinh doanh là có thể thành lập, không cần chờ cấp phép như trước đây. Sự thay đổi này thể hiện rõ quyền của chủ doanh nghiệp, đồng thời giúp quá trình thành lập trở nên nhanh chóng và thuận tiện hơn rất nhiều.

Trong suốt từ thời gian đó đến nay, chúng ta vẫn liên tục cải cách. Tuy nhiên, theo ông Phan Đức Hiếu, việc ra đời của Nghị quyết 68-NQ/TW đã “thay đổi về chất” khi những vướng mắc về thể chế trước kia đã được tháo bỏ tại ba điểm đáng lưu ý: Cắt giảm thủ tục phiền hà; tăng tính bảo vệ và khơi thông nguồn lực.

Nếu triển khai thực thi tốt, thì đây có thể là bước ngoặt, đột phá thứ 3 trong lịch sử phát triển khu vực kinh tế tư nhân, sẽ giúp thay đổi khu vực kinh tế tư nhân về chất.

“Nếu chúng ta nhìn sâu vào Nghị quyết 68-NQ/TW thì đã tiến thêm một bước, sẽ giúp thay đổi khu vực kinh tế tư nhân về chất. Chúng ta nhìn lại tất cả các giải pháp trong nghị quyết này cho thấy nổi bật ba nhóm mục tiêu và Bộ Chính trị mong muốn”, ông Phan Đức Hiếu đưa ra nhận định.

Theo ông Phan Đức Hiếu, Nghị quyết 68-NQ/TW đã được ban hành, tuy nhiên, việc thực thi như thế nào sẽ quyết định thành công. Nghị quyết 68-NQ/TW chỉ thực sự tạo ra thay đổi khi được chuyển hoá thành hành động cụ thể trong từng doanh nghiệp.

TS Phan Đức Hiếu cho rằng, cải cách thể chế là “dễ nhất”. Nhà nước làm ra thể chế thì Nhà nước tiến hành cải cách. Không phải có những hỗ trợ mạnh mẽ về nguồn lực thì mới tạo ra sự đột phá, mà chỉ khi cải cách mạnh mẽ về thể chế mới tạo ra được đột phá. Trước hết, không chỉ cắt giảm thủ tục hành chính, mà cần rà soát, nếu như luật nào, nghị định nào không còn cần thiết thì phải bãi bỏ.

Kinh tế tư nhân chỉ có thể phát triển khi không còn khoảng cách giữa văn bản và thực thi

Nêu quan điểm, PGS.TS Trần Đình Thiên - Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam nói, chỉ 17 ngày sau khi Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết về đổi mới tư duy phát triển kinh tế, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết 68-NQ/TW - một động thái được xem là “chưa từng có tiền lệ” về tốc độ và sự đồng thuận chính trị.

Việc xác lập vị thế này là bước đột phá về tư duy, thực sự giải phóng kinh tế tư nhân khi tư tưởng vốn kìm hãm khu vực tư nhân suốt nhiều năm.

Đáng chú ý, Nghị quyết 68-NQ/TW ra đời là lúc khu vực tư nhân của Viêt Nam đang yếu nhất. Doanh nghiệp tư nhân phải đối mặt với lãi suất vay lên đến 10%, gấp khoảng ba lần so với mức 3-4% của doanh nghiệp nước ngoài.

Bên cạnh đó, việc tiếp cận đất đai và nguồn vốn hạn chế, cùng với quy mô nhỏ và thiếu liên kết, khiến khu vực tư nhân chật vật đảm nhận vai trò động lực kinh tế.

Ông Thiên cũng nêu một thực tế, trước đây doanh nghiệp nói chung, doanh nghiệp tư nhân nói riêng muốn làm cái gì cũng phải xin, muốn đổi mới, sáng tạo cũng phải xin, không cho không được làm, nếu làm là vi phạm các quy định của pháp luật, nhiều trường hợp đã bị hình sự hóa.

Bây giờ, Nghị quyết 68-NQ/TW yêu cầu cả hệ thống chính trị không chỉ xoá bỏ triệt để nhận thức, tư tưởng, quan niệm, thái độ định kiến về kinh tế tư nhân Việt Nam, mà còn phải đánh giá đúng vai trò quan trọng của kinh tế tư nhân đối với phát triển đất nước; nuôi dưỡng, khuyến khích tinh thần kinh doanh, đổi mới sáng tạo của người dân, doanh nghiệp.

Trước đây, cải cách chủ yếu theo hướng “xin – cho”, từ dưới lên, nên thường không triệt để, thậm chí tiềm ẩn nhiều rủi ro. Nếu không thay đổi cách tiếp cận, rất khó để giải phóng được nguồn lực và sức sáng tạo của khu vực tư nhân - vốn đang được xem là động lực quan trọng nhất của tăng trưởng kinh tế.

“Một trong những đột phá trong Nghị quyết 68-NQ/TW được cộng đồng doanh nghiệp mong mỏi là hoàn thiện hệ thống pháp luật, xoá bỏ các rào cản tiếp cận thị trường, đảm bảo môi trường kinh doanh thông thoáng, minh bạch, rõ ràng, nhất quán, ổn định lâu dài, dễ tuân thủ, chi phí thấp”, PGS.TS Trần Đình Thiên phân tích.

Theo ông Thiên, với tư duy thay đổi, cơ quan quản lý Nhà nước phải kịp thời xây dựng, hoàn thiện pháp luật và cơ chế, chính sách đột phá để khuyến khích kinh tế tư nhân phát triển trong những lĩnh vực ưu tiên, đầu tư nghiên cứu phát triển, ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, tham gia các nhiệm vụ quan trọng, chiến lược của quốc gia và vươn tầm khu vực, thế giới; thúc đẩy tinh thần khởi nghiệp sáng tạo, chuyển đổi số và làm giàu hợp pháp, chính đáng.

Bên cạnh đó, Nhà nước cần hỗ trợ để kinh tế tư nhân đáp ứng được vai trò gắn với sứ mệnh thời đại phát triển công nghệ cao, cạnh tranh toàn cầu vốn rất khốc liệt hiện nay. Cơ chế hỗ trợ theo ông cần được “cởi trói” về mặt thủ tục để doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận nguồn lực về đất đai, vốn.

PGS.TS Bùi Thị An, Viện trưởng Viện Tài nguyên, Môi trường và Phát triển cộng đồng, Phó Chủ nhiệm Hội đồng Tư vấn kinh tế - Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam TP Hà Nội nhấn mạnh, Nghị quyết 68-NQ/TW đã đưa ra nhiều quy định quan trọng, tạo thuận lợi để khu vực kinh tế tư nhân tiếp cận các nguồn lực then chốt như đất đai, vốn và nhân lực chất lượng cao.

Bà cho rằng, chỉ khi tháo gỡ được những nút thắt này, khu vực kinh tế tư nhân mới có thể trở thành động lực tăng trưởng của Hà Nội và cả nước.

Về đất đai và mặt bằng kinh doanh, bà đề xuất hoàn thiện, số hóa hệ thống thông tin đất đai, chậm nhất đến năm 2025 phải xây dựng xong cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai, kết nối với trung tâm dữ liệu quốc gia. Toàn bộ quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cần phải được công khai trực tuyến, kèm bản đồ số tương tác để doanh nghiệp dễ dàng tìm kiếm cơ hội.

Đồng thời, thủ tục giao dịch điện tử trong lĩnh vực đất đai cần minh bạch, rút ngắn thời gian cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, hỗ trợ hiệu quả việc giải phóng mặt bằng và công bố rõ ràng quỹ đất sạch dành riêng cho doanh nghiệp tư nhân.

PGS.TS Bùi Thị An cũng cho rằng, Hà Nội cần có cơ chế quản lý biến động giá đất hợp lý, tránh tình trạng giá bị “neo” cứng hoặc biến động bất thường gây khó khăn cho kế hoạch kinh doanh của doanh nghiệp. Song song, các rào cản hành chính phải được cắt giảm đồng bộ, từ chủ trương đến thực thi, thay vì chỉ dừng lại trên giấy tờ.

“Kinh tế tư nhân chỉ có thể phát triển khi không còn khoảng cách giữa văn bản và thực thi. Tôi kỳ vọng Hà Nội sẽ có bước đột phá, đi đầu cả nước trong việc hiện thực hóa Nghị quyết 68-NQ/TW” - PGS.TS Bùi Thị An nhấn mạnh thêm.

×