Được giá nhưng mất mùa, niềm vui của người trồng tiêu chưa trọn vẹn

Giá tiêu tăng, người trồng tiêu tái đầu tư

Tại xã Tân Tiến (huyện Bù Đốp, tỉnh Bình Phước), bà Thái Thị Hoài Sen trồng 5 sào tiêu. Sau 12 năm, vườn tiêu 700 nọc chết dần chỉ còn 500 nọc. Năm ngoái, vườn của bà cho thu hoạch 1,2 tấn tiêu khô. Năm nay, năng suất giảm do mất mùa, bà dự kiến sản lượng thu về chỉ 200kg, giảm còn 1/6 so với năm ngoái.

Trong vườn của bà vẫn còn nhiều nọc tiêu chưa thu hoạch nhưng cũng gần như không có trái hoặc chỉ có vài chuỗi tiêu ngắn, trái mọc lưa thưa. Bà Sen kể, tiêu ra bông thời điểm cuối tháng 5, đầu tháng 6 năm ngoái. Nắng nóng kéo dài khiến cây tiêu rụng bông chỉ trong vòng nửa tháng.

Ngụ cùng xã Tân Tiến, vườn tiêu rộng 8 sào của ông Nguyễn Duy Trinh đang có 1.200 nọc tiêu. Năm ngoái, ông Trinh thu hoạch 2,3 tấn tiêu khô. Ông Trinh cho biết, mình vẫn áp dụng quy trình chăm sóc như mọi năm. Nhưng năng suất giảm do thời tiết, năm nay ước đạt 2 tấn.

Tháng 2 vừa qua, có thời điểm giá tiêu tăng cao đến 170.000 đồng. Sau vụ tiêu năm nay, ông Trinh quyết tâm cải tạo vườn, trồng mới hoặc thay thế các trụ tiêu còi cọc, sâu bệnh với hi vọng năm tới sẽ có vụ mùa bội thu hơn.

Ông Hoàng Đức Cảnh - Chủ tịch Hội Nông dân xã Tân Tiến cho biết, Tân Tiến nơi có diện tích trồng lớn ở huyện Bù Đốp, với 300ha. Giá tiêu tăng cao nhưng niềm vui chưa trọn vẹn vì năng suất giảm.

"Với xu hướng tăng giá như hiện tại, dự báo nhiều hộ nông dân sẽ tiếp tục cải tạo vườn, trồng mới thay thế những cây tiêu đã chết", ông Cảnh nói.

Ông Vũ Thanh Trưởng, nông dân trồng tiêu xã Bàu Cạn (huyện Long Thành, tỉnh Đồng Nai) cho biết, mấy năm trước, tiêu mất giá làm tâm lý bà con dao động, nhiều năm không chăm sóc vườn hoặc chuyển đổi sang cây trồng khác.

Mặc dù giá tiêu tăng cao nhưng nhiều nông dân lại rơi vào tình cảnh không có tiêu để bán. Từ năm ngoái, giá tiêu có dấu hiệu phục hồi. "Đến nay, nhiều nông dân đã quay lại tái đầu tư vào cây tiêu với hy vọng giá tiêu sẽ phục hồi trên mức 200.000đồng/kg", ông Trưởng nói.

Ông Nguyễn Văn Đông – Chủ tịch UBND xã Bàu Cạn (huyện Long Thành) cũng cho biết, một số hộ dân tiếp tục duy trì và trồng tiêu lại.

Tuy nhiên, địa phương khuyến cáo người dân không vì giá tiêu tăng cao mà trồng ào ạt. Thay vào đó, người dân nên chuyển đổi sang canh tác hữu cơ để giúp nâng cao chất lượng sản phẩm.

Tổ chức sản xuất bền vững cho người trồng tiêu

Cuối năm 2024, tổng diện tích hồ tiêu trên địa bàn tỉnh Đồng Nai còn khoảng 10.000ha, giảm gần một nửa so với lúc đỉnh điểm nhiều năm trước, đến hơn 19.000ha.

Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Đồng Nai cho biết, kế hoạch của ngành nông nghiệp sẽ không tăng diện tích mà đẩy mạnh ứng dụng khoa học kỹ thuật để tăng năng suất, sản lượng. Ngành hồ tiêu của tỉnh sẽ gia tăng giá trị thông qua việc xây dựng chuỗi liên kết sản xuất, đạt chuẩn xuất khẩu vào những thị trường khó tính.

Theo ông Nguyễn Ngọc Luân - Giám đốc HTX Lâm San (xã Lâm San, huyện Cẩm Mỹ), nhiều năm trước, nông dân thiếu thông tin về thị trường cung cầu. Nhiều người đầu tư trồng tiêu ồ ạt lúc giá lên, dẫn đến cung vượt cầu vài năm sau đó. Hai chu kỳ giảm giá năm 2002–2006 và 2017–2021 chủ yếu do dư nguồn cung.

Khi giá tiêu xuống thấp dưới giá thành, họ lại bỏ bê vườn tiêu. Do thiếu chăm sóc, tỷ lệ tiêu chết tăng lên và năng suất giảm. Hậu quả là sản lượng đi xuống, tạo ra chu kỳ giá tăng mới do cung không đủ cầu. Yếu tố thời tiết cũng ảnh hưởng lớn đến nguồn cung và biến động giá cả.

Theo ông Luân, khuynh hướng tiêu dùng ngày càng quan tâm đến thực phẩm có lợi cho sức khỏe và môi trường. Những khám phá y khoa gần đây về ích lợi của gia vị cho sức khỏe có thể sẽ kéo mức tiêu thụ gia vị và hồ tiêu tăng thêm.

Ông Luân cho rằng, ngành hồ tiêu cần có chiến lược cải tiến sâu rộng cả về tổ chức nông dân và kỹ thuật, từ canh tác đến chế biến và marketing. Vai trò hỗ trợ của nhà nước bằng chính sách là rất quan trọng trong giai đoạn sắp tới.

Ông Trương Đình Bá - Chủ tịch Hội Nông dân xã Lâm San (huyện Cẩm Mỹ) cho biết, trồng tiêu gặp khó khăn nhất là dịch bệnh phytophthora phát sinh trong đất.

Trải qua nhiều lần dịch bệnh, mất trắng vườn tiêu, nông dân Lâm San hiểu rằng càng thâm canh tăng năng suất thì tuổi thọ vườn tiêu càng giảm nhanh. Từ nhiều năm qua, những mô hình canh tác bền vững, trồng tiêu theo hướng hữu cơ được nhiều nông dân áp dụng.

Chuỗi liên kết sản xuất hồ tiêu theo hướng hữu cơ tại địa phương hiện đã có 700 hộ tham gia với diện tích 877ha. Tham gia chuỗi, nông dân được hỗ trợ một phần vật tư, được tiếp cận về khoa học kỹ thuật trong sản xuất. "Hồ tiêu được HTX trong chuỗi liên kết thu mua với giá cao hơn thị trường nên nông dân càng yên tâm sản xuất", ông Bá chia sẻ.

Năm 2024, kim ngạch xuất khẩu hồ tiêu đạt 1,32 tỷ USD. Ông Nguyễn Quý Dương - Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt - Bảo vệ thực vật cho biết, ngành hồ tiêu và gia vị Việt Nam tiếp tục khẳng định vị thế quan trọng trên thị trường toàn cầu.

Tuy nhiên ngành cũng đối mặt với nhiều thách thức, từ biến đổi khí hậu, áp lực sinh vật gây hại. Theo ông Dương, gốc rễ của hồ tiêu an toàn nằm ở khâu sản xuất. Việc phát triển hồ tiêu hiện nay cần đảm bảo tính bền vững.

Theo định hướng đến năm 2030, ngành nông nghiệp Việt Nam sẽ điều chỉnh diện tích hồ tiêu còn khoảng 80.000-100.000 ha, với mục tiêu 40% diện tích đạt chuẩn GAP hoặc tương đương. Đồng thời, diện tích tiêu hữu cơ sẽ tăng lên 5.000ha, đảm bảo sản xuất bền vững và đáp ứng các thị trường xuất khẩu khó tính.

×