“Giải mã” bí ẩn xác ướp cổ nhất thế giới và lối sống thổ dân trên sa mạc Atacama

Những mạch nước phun nổi tiếng của sa mạc Atacama là điểm đến rất hút khách du lịch. (Ảnh: thesmoothescape)

Điểm đến du lịch sa mạc Atacama - "bức tranh" đa sắc màu kỳ lạ

Những kỳ quan thiên nhiên mang đặc trưng sa mạc gồm các hẻm núi như "cuốn theo chiều gió"; các thành tạo đá kỳ lạ như ở thế giới khác; những cồn cát mịn như nhung; những ngọn núi lửa màu đồng thau; các bãi muối lấp lánh như kim cương và những đầm phá nổi bật với làn nước màu xanh đậm khác lạ.

Khoảng từ 5-7 năm, sa mạc Atacama bí ẩn lại "bùng nổ" trong sắc hoa Xuân rực rỡ, thu hút hàng chục nghìn khách du lịch đổ tới chiêm ngưỡng. (Ảnh: AFP)

Độc đáo hơn nữa là cứ khoảng từ 5-7 năm, sa mạc Atacama bí ẩn lại "bùng nổ" trong sắc hoa Xuân rực rỡ, thu hút hàng chục nghìn khách du lịch đổ tới chiêm ngưỡng. Càng kỳ lạ khi sa mạc Atacama khô cằn cũng có lúc được chứng kiến cảnh tuyết rơi. Đặc biệt đợt tuyết rơi dày hồi cuối tháng 8/2021, theo hãng tin Reuters dẫn lời các chuyên gia đánh giá là "cực kỳ hiếm".

Đợt tuyết rơi dày hồi cuối tháng 8/2021 trên sa mạc Atacama, theo các chuyên gia là "cực kỳ hiếm". (Ảnh: themagicoftraveling)

Để giúp những khách du lịch đam mê phiêu lưu mạo hiểm lên kế hoạch cho hành mới thời hậu Covid-19 tới điểm đến độc lạ tuyệt đẹp này, các chuyên gia đã chia sẻ một số kinh nghiệm và lựa chọn để khám phá và trải nghiệm cả những điều kỳ diệu và bí ẩn của sa mạc Atacama.

Hấp dẫn nhất trong đó là các tour "tránh đám đông", thoát khỏi "lối mòn du lịch điển hình", trải nghiệm lối sống truyền thống vẫn được thổ dân Lickan Antay (còn được gọi là người Atacamenos) gìn giữ để sống hài hòa với sa mạc.

San Pedro de Atacama là trung tâm phát triển văn hóa thổ dân Lickan Antay, với du lịch là hoạt động chính cùng với nông nghiệp.

Thổ dân Lickan Antay bảo vệ làng của họ bằng những bức tường đá vững chắc được gọi là Pukara, thờ cúng thần linh và kết nối với người chết bằng cách hút loại thuốc gây ảo giác. Thổ dân Lickan Antay cũng phát triển nghề thủ công làm đồ gốm, sản xuất đồng và vàng. Nhiều thôn làng lịch sử của thổ dân Lickan Antay vẫn tồn tại đến nay, với một trong những khu định cư quan trọng nhất là San Pedro de Atacama.

"Giải mã" bí ẩn xác ướp Chinchorro hàng nghìn năm tuổi vẫn không bị phân hủy

Bên cạnh đó, các tour khám phá Nghĩa trang Sa mạc - địa điểm khảo cổ Chinchorro - cũng rất "Hot" với những xác ướp được cho là cổ nhất thế giới, trước cả các xác ướp Ai Cập.

Tham gia các tour này, khách du lịch như được du hành ngược thời gian trở lại với quá khứ hơn 6.000 trước, khám phá vùng đất và nền văn hóa truyền thống của tộc người Chinchorro (tên gọi có nghĩa là "thuyền nhỏ").

Các phóng viên quốc tế tham gia tour trải nghiệm khu vực của người Chinchorro ở miền bắc Chile cuối tháng 3/2022. (Ảnh: marcachile.cl)

Văn hóa Chinchorro ở Nam Mỹ là một nền văn hóa tiền sử, được gây dựng nên bởi các thế hệ người Chinchorro sinh sống ở vùng ven biển Thái Bình Dương khô cằn của sa mạc Atacama, ngày nay thuộc miền bắc Chile và miền nam Peru.

Nhờ vùng này khi đó khí hậu ôn hòa hơn và có nguồn nước ngọt, nên người Chinchorro vốn là dân bán du mục, kiếm sống chủ yếu bằng đánh bắt hải sản và săn bắn, hái lượm đã định cư tại đây.

San Miguel de Azapa Archaeological Museum (Bảo tàng Khảo cổ San Miguel de Azapa) là nơi lưu giữ bộ sưu tập xác ướp Chinchorro lớn nhất. (Ảnh: Mark Johanson)

Năm 2021, nền văn hóa Chinchorro đã được UNESCO đưa vào Danh sách Di sản Thế giới. Phần hấp dẫn nhất của văn hóa Chinchorro là mối quan hệ của người sống với người chết.

Người Chinchorro vốn nổi tiếng với tục lệ ướp xác người thân, với nhiều phương pháp đã được họ sử dụng từ khoảng 5.000 đến 6.000 năm trước Công nguyên, tức là sớm hơn 2.000 năm so với các xác ướp Ai Cập.

Người Chinchorro ướp xác tất cả người chết, không phân biệt tuổi tác và địa vị xã hội. (Ảnh: Mark Johanson)

Kể từ khi xác ướp Chinchorro đầu tiên được phát hiện năm 1918, các nhà khoa học vẫn chưa thể giải mã được điều bí ẩn là vì sao người Chinchorro ướp xác người thân. Bởi thói quen này thường được thực hiện trong các cộng đồng định cư lớn, dành cho những nhân vật quan trọng như các Pharaoh ở Ai Cập. Trong khi người Chinchorro chỉ là những cộng đồng nhỏ du mục và ngư dân, lại ướp xác tất cả người chết, không phân biệt tuổi tác và địa vị xã hội.

Điều đó nay được suy đoán là người Chinchorro cảm thấy có mối liên hệ khác biệt giữa thế giới của người sống với người chết, nên ướp xác để tôn vinh tổ tiên và người thân, đồng thời bày tỏ tình cảm và niềm tiếc thương sâu sắc.

Tour đưa khách du lịch tới trải nghiệm nền văn hóa Chinchorro thông qua di sản của tổ tiên họ. (Ảnh: rutachinchorro)

Các xác ướp Chinchorro được loại bỏ nội tạng, bọc trong lau sậy và để ngoài trời cho khô từ 40-60 ngày. Sau đó xác được ướp với một số loại thực vật và định hình lại, đội tóc giả và đắp đất sét lên khuôn mặt. Khâu cuối cùng là sơn xác ướp chủ yếu bằng 2 màu đỏ (bằng đất son) hoặc đen (bằng Mangan). Sau đó xác ướp được chôn trong những ngôi mộ có chèn đá, mà nhờ khí hậu cực kỳ khô hạn và độ mặn cao gần bờ biển nên xác ướp không bị phân hủy.