Giám đốc Học viện Nông nghiệp Việt Nam đề xuất 4 điểm mới, tạo cú hích cho các trường đại học trọng điểm

Sáng 25/11/2025, tiếp theo chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, Quốc hội thảo luận ở tổ về dự án Luật Toà án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế; chủ trương đầu tư Chương trình Mục tiêu quốc gia hiện đại hóa, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo giai đoạn 2026-2035; chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển giai đoạn 2026 - 2035; chủ trương đầu tư các Chương trình mục tiêu quốc gia về nông thôn mới, giảm nghèo bền vững, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đến năm 2035.

Tại phiên thảo luận, GS.TS Nguyễn Thị Lan, Giám đốc Học viện Nông nghiệp Việt Nam, Đoàn Đại biểu Quốc hội Hà Nội đánh giá cao sự lãnh đạo toàn diện, nhất quán và tầm nhìn chiến lược của Bộ Chính trị và Ban Chấp hành Trung ương Đảng trong việc xác định giáo dục – đào tạo, khoa học – công nghệ và đổi mới sáng tạo là động lực then chốt của phát triển đất nước. Đặc biệt, những định hướng sâu sắc của Tổng Bí thư Tô Lâm đã tạo kim chỉ nam cho việc hoàn thiện thể chế, khơi dậy khát vọng phát triển và thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong mọi lĩnh vực, từ kinh tế, giáo dục cho tới khoa học – công nghệ, y tế và nông nghiệp công nghệ cao.

Góp ý cho dự thảo Nghị quyết phê duyệt chủ trương đầu tư chương trình mục tiêu quốc gia hiện đại hóa, nâng cao chất lượng đào tạo giai đoạn 2026-2035, GS.TS Nguyễn Thị Lan kiến nghị tập trung vào khoa học – công nghệ, đổi mới sáng tạo và nguồn nhân lực cho nông nghiệp – những lĩnh vực có vai trò chiến lược trong giai đoạn tới.

Đối với nội dung liên quan đến giáo dục đại học đã đặt ra mục tiêu rất cao như phát triển hệ thống đại học hiện đại, có trường vào tốp khu vực và thế giới. Tuy nhiên, dự thảo mới dừng ở “mục tiêu định vị”, chưa có cơ chế để các trường thực sự trở thành động lực của khoa học – công nghệ và đổi mới sáng tạo. Trong khi đó, kinh nghiệm quốc tế cho thấy Singapore bứt phá nhờ trao tự chủ toàn diện cho NUS; Hàn Quốc hình thành KAIST như trung tâm thúc đẩy công nghệ cho cả nền kinh tế.

"Từ thực tiễn này, tôi kiến nghị bổ sung bốn điểm mới: Thí điểm cơ chế tự chủ theo mô hình sandbox cho các đại học trọng điểm (thực hiện quyền tự chủ một cách mạnh mẽ trong kiểm soát an toàn); hình thành trung tâm nghiên cứu – đổi mới sáng tạo quốc gia đặt tại đại học, có cơ chế tài chính linh hoạt và gắn kết doanh nghiệp; tăng tỷ lệ chi cho nghiên cứu, không chỉ dồn vào đầu tư hạ tầng; ban hành chuẩn “đại học nghiên cứu” để định hướng đầu tư có trọng tâm. Ví dụ trường mạnh về nghiên cứu, có hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, đào tạo tinh hoa hơn- tăng số lượng tiến sỹ có gắn với các chương trình đề tài, dự án nghiên cứu. Khi được trao quyền và nguồn lực phù hợp, các trường đại học có thể tạo ra tri thức mới, công nghệ mới và đóng góp trực tiếp vào tăng năng suất, tăng sức cạnh tranh quốc gia", GS.TS Nguyễn Thị lan nhấn mạnh.

Cũng theo Giám đốc Học viện Nông nghiệp Việt Nam, dự thảo chưa làm rõ vai trò của khoa học – công nghệ trong nông nghiệp. Đây là khoảng trống chính sách lớn vì nông nghiệp vẫn là trụ đỡ của nền kinh tế và là khu vực chịu tác động mạnh nhất của biến đổi khí hậu.

Do đó việc bổ sung hợp phần về khoa học công nghệ nông nghiệp là cần thiết và hợp lý. Kinh nghiệm quốc tế cho thấy khoa học công nghệ mới là yếu tố tạo bứt phá: Israel từ sa mạc thành cường quốc nông nghiệp nhờ tưới nhỏ giọt và giống mới; Úc và New Zealand tăng mạnh giá trị xuất khẩu nhờ công nghệ giống và chế biến; Hà Lan đứng thứ hai thế giới về xuất khẩu nông sản nhờ mô hình campus nông nghiệp gắn kết đại học – viện nghiên cứu – doanh nghiệp.

GS.TS Nguyễn Thị Lan kiến nghị bổ sung một hợp phần riêng về khoa học công nghệ nông nghiệp, tập trung vào giống, công nghệ sinh học, nông nghiệp số, chế biến sâu và logistics; đồng thời xác định vai trò nòng cốt của các đại học và viện nghiên cứu nông nghiệp. Đây là hướng đi bảo đảm an ninh lương thực và nâng thu nhập nông dân.

GS.TS Nguyễn Thị Lan cũng cho rằng, dự thảo còn thiếu hệ thống dự báo nhu cầu kỹ năng quốc gia (hay bản đồ kỹ năng tương lai mà quốc gia cần) dựa trên sự thay đổi về công nghệ, xu hướng ngành nghề, cơ cấu lao động, tốc độ tự động hóa, yêu cầu của doanh nghiệp, của thực tiễn, chiến lược phát triển KT-XH của đất nước.

Thiếu dự báo sẽ khiến đào tạo lệch hướng, chậm thích ứng với chuyển đổi số – chuyển đổi xanh. "Tôi đề nghị bổ sung nhiệm vụ xây dựng Hệ thống dự báo kỹ năng quốc gia, làm nền tảng để tổ chức đào tạo các ngành nghề mới như AI, phân tích dữ liệu, robot, tự động hóa trang trại, logistics nông sản và chế biến công nghệ cao, và một số ngành nghề quan trọng cốt lõi khác", GS.TS Nguyễn Thị Lan nói.

GS.TS Nguyễn Thị Lan cũng đề nghị bổ sung cơ chế hợp đồng đặc thù để thu hút chuyên gia giỏi; tăng quỹ học bổng sau đại học trong các lĩnh vực khoa học – công nghệ và nông nghiệp; hệ thống đánh giá – xếp hạng giảng viên theo chuẩn quốc tế.

Ngoài ra, GS.TS Nguyễn Thị Lan cũng đề nghị cơ quan soạn thảo xem lại vấn đề phân bổ kinh phí, làm rõ tại sao lại đầu tư mất cân đối kinh phí như vậy, có cần phải cân đối lại kinh phí giữa 2 giai đoạn không khi tổng kinh phí là khoảng 580 tỷ đồng thì giai đoạn một khoảng 174 tỷ, giai đoạn 2 hơn 400 tỷ đồng.

×