Dẫn kinh nghiệm từ Mỹ, Hà Lan, Israel, Giám đốc Học viện Nông nghiệp Việt Nam kiến nghị 5 giải pháp về khuyến nông

Đánh giá cao báo cáo của Chính phủ về kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội năm 2025 và giai đoạn 2021–2025, GS.TS Nguyễn Thị Lan cho rằng, báo cáo đã phản ánh sinh động bức tranh phát triển tích cực của đất nước trong bối cảnh vô vàn khó khăn và thách thức: thiên tai, bão lụt, chiến tranh thương mại...

Khó khăn là vậy nhưng Việt Nam vẫn giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, tạo đà tăng trưởng và niềm tin cho xã hội; vị thế và uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế ngày càng được nâng cao. Những kết quả ấy là minh chứng cho sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng, Quốc hội, sự điều hành quyết liệt, linh hoạt, sáng tạo của Chính phủ, cùng sự nỗ lực không ngừng nghỉ của toàn hệ thống chính trị và nhân dân.

Bước sang năm 2026, năm bản lề của nhiệm kỳ mới, việc lấy khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và phát triển xanh làm trụ cột phát triển là chủ trương đúng đắn, thể hiện tầm nhìn chiến lược và tư duy phát triển bền vững của Chính phủ.

Góp ý về vấn đề phát triển nguồn nhân lực khuyến nông - một khâu đột phá quan trọng cho nông nghiệp hiện đại, GS.TS Nguyễn Thị Lan nhấn mạnh, nếu nền kinh tế được ví như một ngôi nhà thì nông nghiệp chính là nền móng vững chắc, bảo đảm ổn định xã hội và an ninh lương thực quốc gia. Trong tiến trình xây dựng nền nông nghiệp xanh, sinh thái và ứng dụng công nghệ cao, đội ngũ khuyến nông giữ vai trò then chốt – là lực lượng trực tiếp đưa chính sách, khoa học và công nghệ đến với nông dân, giúp biến tri thức thành năng suất và giá trị thực tiễn. Khuyến nông cũng là cầu nối giữa Nhà nước, nhà khoa học, doanh nghiệp và người nông dân; là “cánh tay nối dài” trong phát triển nông thôn bền vững và là “chìa khóa” mở cánh cửa của nền nông nghiệp thông minh.

"Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh: Khuyến nông là nhiệm vụ quan trọng của chính quyền cấp xã; cần tăng cường đội ngũ cán bộ khuyến nông ở cơ sở, bảo đảm sát dân, sát đồng ruộng, không để gián đoạn hoạt động khuyến nông. Chỉ đạo này thể hiện tầm nhìn chiến lược trong phát triển nhân lực nông nghiệp hiện đại", GS.TS Nguyễn Thị Lan nói.

Theo Giám đốc Học viện Nông nghiệp Việt Nam, hiện nay, dù các địa phương đã có cán bộ phụ trách nông nghiệp nhưng đội ngũ khuyến nông chuyên trách vẫn còn mỏng, chưa đồng đều về trình độ, nhất là ở vùng sâu, vùng xa. Theo đánh giá của hệ thống khuyến nông quốc gia và một số khảo sát cho thấy, khoảng 60–70% cán bộ khuyến nông cấp xã chưa được đào tạo chuyên sâu, trên 80% chưa được tập huấn thành thạo về công nghệ số và nông nghiệp thông minh.

Việc ban hành Thông tư 60/2025 của Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã tạo hành lang pháp lý rõ ràng, giúp kiện toàn hệ thống khuyến nông hai cấp tinh gọn, hiệu quả. Tuy nhiên, điều cốt lõi là phải tập trung đào tạo và chuẩn hóa đội ngũ khuyến nông, coi đây là mắt xích chiến lược trong phát triển nông nghiệp bền vững.

Dẫn kinh nghiệm quốc tế, GS.TS Nguyễn Thị Lan cho rằng, quốc gia nào coi trọng đào tạo khuyến nông thì quốc gia đó có nền nông nghiệp bền vững. Ở Mỹ, có hệ thống khuyến nông hợp tác (Cooperative Extension)- có sự liên kết giữa chính phủ, chính quyền bang và các trường đại học nông nghiệp để đào tạo định kỳ cho cán bộ khuyến nông. Ở Israel, cán bộ được huấn luyện thường xuyên về công nghệ tưới, cảm biến và dữ liệu nông nghiệp. Hà Lan là hình mẫu tiêu biểu khi đào tạo khuyến nông theo chuỗi giá trị nông sản, giúp cán bộ am hiểu kỹ thuật, thị trường và tiêu chuẩn xanh.

"Bài học cho Việt Nam là: khuyến nông không chỉ “chuyển giao kỹ thuật” mà phải trở thành người tư vấn, người kết nối sản xuất với thị trường", Giám đốc Học viện Nông nghiệp Việt Nam nhấn mạnh.

Để phát triển công tác khuyến nông đáp ứng yêu cầu mới, ngoài các định hướng trong Thông tư 60/2025, GS.TS Nguyễn Thị Lan kiến nghị: Cần xây dựng khung năng lực nghề nghiệp khuyến nông quốc gia và chương trình đào tạo chuẩn hóa theo hướng số hóa, phù hợp chiến lược phát triển từng địa phương, bởi vì hiện nay chưa có chuẩn thống nhất, thiếu chứng chỉ liên thông, dẫn đến chất lượng không đồng đều. Cần ban hành chính sách thu hút, đãi ngộ kỹ sư và trí thức trẻ về nông thôn làm khuyến nông, nhất là ở vùng sâu, vùng xa. Xây dựng cơ sở dữ liệu khuyến nông dùng chung, kết nối từ tỉnh đến xã để hỗ trợ nông dân nhanh, hiệu quả hơn. Thiết lập cơ chế giám sát- đánh giá minh bạch, cụ thể để đo lường hiệu quả hoạt động khuyến nông có thực sự giúp nông dân nâng cao năng lực và thu nhập không.

"Về lâu dài, tôi kiến nghị đưa phát triển nhân lực khuyến nông vào Chiến lược quốc gia về nguồn nhân lực nông nghiệp đến năm 2035, coi đây là tiêu chí chiến lược trong chương trình xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu và phát triển nông nghiệp bền vững", GS.TS Nguyễn Thị Lan nói.

×