Phát triển năng lực trí tuệ nhân tạo cho người học: Giáo sư trẻ nhất Việt Nam nói lý do phải đưa AI vào trường học

Định hướng sử dụng AI đúng đắn

Sáng nay 28/10, Trường ĐHKHXH&NV, ĐHQGHN phối hợp cùng Tập đoàn Meta, Hội Thông tin Khoa học & Công nghệ Việt Nam và Tạp chí Một Thế Giới tổ chức Hội thảo khoa học: “Phát triển năng lực Trí tuệ nhân tạo cho người học”.

Phát biểu tại hội thảo, TS. Trần Văn Tùng – Chủ tịch Hội Thông tin Khoa học và Công nghệ Việt Nam cho biết, thời gian qua Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết 57, xác định rõ khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia là đột phá chiến lược để phát triển đất nước.

Trong đó, trí tuệ nhân tạo (AI) được xem là một động lực quan trọng thúc đẩy mọi lĩnh vực – từ kinh tế, quản lý, sản xuất đến giáo dục và đời sống xã hội. Đặc biệt, trong khu vực giáo dục, AI đang mở ra những phương thức học tập và giảng dạy hoàn toàn mới. Người học có thể tương tác, thảo luận, được hỗ trợ bởi các “trợ lý ảo”, giúp quá trình tiếp thu kiến thức trở nên sinh động, cá nhân hóa và hiệu quả hơn.

Đó là mặt tích cực lớn nhất của AI – công nghệ này giúp mở rộng khả năng học tập, xóa bỏ giới hạn về không gian, thời gian. Tuy nhiên, AI cũng mang theo những thách thức không nhỏ. Câu chuyện gần đây được nêu trên bản tin truyền hình – một học sinh đã chịu ảnh hưởng tiêu cực từ “lời khuyên” sai lệch của AI dẫn đến hành vi đáng tiếc – là hồi chuông cảnh báo mạnh mẽ.

Khi công nghệ trở thành “người bạn” gần gũi nhất của con người, đặc biệt là giới trẻ, thì trách nhiệm định hướng và giáo dục kỹ năng số càng trở nên cấp thiết. Bộ Khoa học và Công nghệ hiện đang xây dựng Luật về AI, cùng với nhiều dự thảo luật khác trong năm nay, nhằm tạo khung pháp lý chặt chẽ cho việc ứng dụng, quản lý và phát triển công nghệ này.

Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, như tại Trung Quốc, để triển khai xe tự hành, quốc gia này đã phải xây dựng hẳn luật riêng cho xe tự hành, bởi luật giao thông hiện hành không thể đáp ứng được. Việt Nam cũng cần đi theo hướng đó: Vừa mở đường cho đổi mới sáng tạo, vừa kiểm soát rủi ro.

Trí tuệ nhân tạo chỉ thực sự thông minh khi con người là người làm chủ nó. Chúng ta cần phát huy tối đa năng lực sáng tạo, học hỏi và sử dụng AI một cách có trách nhiệm, nhân văn và hướng thiện.

“Tôi kỳ vọng sau hội thảo này, các nhà khoa học, chuyên gia và thầy cô giáo sẽ cùng nhau góp ý, hoàn thiện những định hướng sử dụng AI đúng đắn – để công nghệ trở thành động lực phát triển mạnh mẽ, chứ không phải mối nguy tiềm ẩn cho thế hệ trẻ và xã hội”, TS. Trần Văn Tùng nói.

Lý do vì sao phải đưa giáo dục AI vào trường học

Tại Hội thảo, GS.TS. Lê Anh Vinh, Viện trưởng Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam - Giáo sư trẻ tuổi nhất được công nhận năm 2020 - đã trình bày tham luận và nêu ra những lý do vì sao phải đưa giáo dục AI vào trường học phổ thông.

GS.TS. Lê Anh Vinh nói: “Tại sao phải đưa AI vào giảng dạy. Tôi đưa 3 lý do đưa AI vào ứng dụng cho người học. Trong xã hội thay đổi, cung cấp AI cho người học là điều chắc chắn, các thầy cô thấy rằng điều chúng ta tiếp xúc đầu tiên hàng ngày là điện thoại và trí tuệ thông minh. Vì vậy, học sinh cần phải tiếp cận. Chúng ta cố gắng chuẩn hóa AI trong học tập, đó là công nghệ cá nhân hóa.

Tôi hi vọng sự đổi mới của công nghệ đáp ứng được nhu cầu học tập, câu chuyện giờ không phải là người học mà là kỹ năng để cho lực lượng lao động trong tương lại. Thực tế trong nhà trường đã triển khai AI rất sôi động”.

Theo GS Lê Anh Vinh, đối với học sinh có 3 khó khăn chính, thứ nhất là kiến thức về AI còn hạn chế, thứ hai là trang thiết bị hạn chế, thứ ba là sự thiếu hướng dẫn từ giáo viên, phần lớn tự học.

“Nếu chúng ta không đưa ứng dụng AI một cách bài bản vào trường THPT, thì chúng ta thấy rằng việc ứng dụng AI ở trường vẫn đang diễn ra rất sôi động. Có điều, ta không nghiên cứu được cách giáo dục phù hợp thì hiệu quả chưa đạt như mong muốn.

Vậy chúng ta nên dùng công nghệ thế nào khi ứng dụng công nghệ trong giáo dục? Có một câu nói rất nổi tiếng: “Công nghệ ở tất cả mọi nơi trừ giáo dục”. Câu nói này thách thức toàn cầu mọi người ứng dụng AI trong giáo dục, đào tạo”, GS Lê Anh Vinh nói.

Theo GS Lê Anh Vinh, liên quan đến vấn đề đưa giáo dục AI vào trường học, chúng ta cần dựa trên 3 trụ cột chính.

Thứ nhất là khung chính sách nhất quán để đưa AI vào nhà trường.

Thứ hai là chương trình dạy, tài liệu phải toàn diện và linh hoạt.

Thứ ba là nguồn lực con người và tài chính.

Đại diện cho khối đại học, GS.TS Hoàng Anh Tuấn, Hiệu trưởng Trường Đại học KHXH&NV, Đại học Quốc gia Hà Nội cho biết, là một trong những trường đại học đầu tiên trong hệ thống quốc gia chủ động nghiên cứu, đào tạo và ứng dụng AI trong lĩnh vực khoa học xã hội và nhân văn, Trường Đại học KHXH&NV xác định việc phát triển năng lực AI không chỉ là vấn đề kỹ thuật, mà là một yêu cầu mang tính văn hóa và tri thức. AI cần được hiểu, được dạy và được sử dụng trên nền tảng đạo đức, nhân văn và vì con người.

GS.TS Hoàng Anh Tuấn cho biết, trong hai năm qua, nhà trường đã triển khai nhiều hoạt động tiên phong như xây dựng Khung năng lực AI dành cho người học, gắn với UNESCO và các khuyến nghị quốc tế; phát triển các mô-đun đào tạo về AI trong giảng dạy, nghiên cứu và nghề nghiệp, hướng đến sinh viên các ngành KHXH&NV; tổ chức các chuỗi hội thảo, diễn đàn và chương trình hợp tác với doanh nghiệp, nghiên cứu và tổ chức quốc tế như Meta, UNESCO, GIZ… nhằm thúc đẩy thể hiện nỗ lực của Trường trong việc kết nối tri thức nhân văn với công nghệ, đưa AI trở thành công cụ phục vụ phát triển con người và xã hội.

Liệu Việt Nam có thể xây dựng nền tảng riêng về AI không? Điều này cần đội ngũ nhân lực chất lượng cao. Rất mừng là tháng 5 vừa qua, Thủ tướng đã phê duyệt đề án đào tạo nhân lực phục vụ phát triển công nghệ cao, trong đó AI rất được coi trọng.

Chúng tôi sẽ tổ chức đào tạo nhân lực trình độ cao, như kỹ sư, thạc sĩ, tiến sĩ. Đội ngũ này sẽ giúp cho Việt Nam triển khai xây dựng được các nền tảng AI của Việt Nam”, TS Đặng Văn Huấn nói thêm.

×