Bình luận
0
Trương Phu Duyệt và Đặng Ất không chỉ là hai nhà khoa bảng lừng danh đương thời, mà còn xứng đáng là những công thần tiết nghĩa triều Lê.
Nhà sử học Phan Huy Chú sau này đánh giá, do không theo nhà Mạc, Trương Phu Duyệt và Đặng Ất được khen là có tiết nghĩa. Phan Huy Chú có viết một mục về hai vị Hoàng giáp trong "Lịch triều hiến chương loại chí".
Trương Phu Duyệt (tức Trương Phu Thuyết) sinh năm 1476, quê làng Kim Đâu, huyện Thanh Miện, phủ Hạ Hồng (nay thuộc tỉnh Hải Dương). Ông đỗ Hoàng giáp năm Đoan Khánh nguyên niên (1505), làm quan trải bốn đời vua Lê: Lê Uy Mục, Lê Tương Dực, Lê Chiêu Tông và Lê Cung Hoàng.
Bình sinh, ông là người rất cương trực, chẳng dễ gì khuất phục được. Thời Lê Cung Hoàng, ông là bậc nguyên lão đại thần, được phong tới chức Thượng thư bộ Lại.
Theo "Đại Việt sử ký toàn thư", tháng 6/1527, Mạc Đăng Dung từ Cổ Trai vào Kinh bắt hiếp vua phải nhường ngôi. Bấy giờ thần dân trong nước đều theo Mạc Đăng Dung, đều đón vào kinh sư. Ngày 15, các quan đã đứng vào ban chầu, chưa có tờ chiếu nhường ngôi, các quan bảo Lại bộ Thượng thư Trương Phu Duyệt thảo ra. Phu Duyệt trợn mắt mắng rằng: Thế là nghĩa gì? Lại bảo Đông các đại học sĩ Đạo Nguyên bá Nguyễn Văn Thái thảo. Thái cầm bút.
Khi Mạc Đăng Dung hoàn tất cướp ngôi nhà Lê, Trương Phu Duyệt buồn nản trở về quê vui sống cảnh ẩn dật, thỉnh thoảng lại ra ngồi quán đầu làng, lấy chén rượu làm khuây.
Sách "Công dư tiệp ký" có đoạn chép về Hoàng giáp Trương Phu Duyệt như sau: "Một hôm, viên quan huyện sở tại có việc đi ngang qua quán rượu, mọi người trông thấy liền đứng dậy chào, chỉ có mỗi mình ông là vẫn điềm nhiên ngồi. Bọn lính hầu của quan thấy vậy liền quát mắng và toan đánh ông.
Viên quan huyện thấy ông có bộ râu rất đẹp, vội bảo lính hầu rằng: Ta trông người này râu ria đạo mạo, hẳn phải là có học, vậy để ta ra cho một vế đối, nếu không đối được thì đánh cũng chẳng muộn gì.
Quan huyện nói xong, liền ra một vế đối: Thanh Miện huyện quan, kiến vô lễ nhi dục công (Quan huyện Thanh Miện thấy kẻ vô lễ nên muốn đánh).
Ông liền ứng khẩu đối ngay: Kim Đâu Tiến sĩ, vị hữu tu nhi đắc miễn (Tiến sĩ làng Kim Đâu nhờ có râu nên được miễn).
Quan huyện nghe xong lời đối, biết đó là ông nghè làng Kim Đâu, liền vội bái tạ và xin ông thứ lỗi, nhưng ông nghè Kim Đâu chỉ cười.
Thanh long đao của Mạc Đăng Dung được tìm thấy tại Xuân Trường (Nam Định).
Cũng liên quan đến sự biến nhà Mạc tiếm ngôi nhà Lê, Hoàng giáp Đặng Ất lại làm nổi bật đạo lý "tôi trung không thờ hai chủ".
Theo một số nguồn khảo luận, Đặng Ất sinh năm 1494 ở Tiên Điền, Nghi Xuân, Hà Tĩnh. Từ nhỏ, đã theo gia đình di cư ra Bắc sinh sống nhưng không rõ ở đâu. Sau này, con cháu dòng họ Đặng toàn quốc đã tìm thấy gia phả "Đặng tộc Đại tông chi ất" của dòng họ Đặng (Tiên Điền) - Uy Viễn (Hà Tĩnh) có ghi chép về thân thế Đặng Ất vỏn vẹn:
"Ông Đặng Thọ Cương và Nguyễn Thị Liệu từ tâm sau khi sinh hạ 2 con trai, lớn là Đặng Giáp, nhỏ là Đặng Ất rồi cả nhà di cư không rõ". Dòng họ Đặng Việt Nam đã xác định gia đình cụ Đặng Thọ Cương ban đầu di cư ra sống vùng Bãi Sậy tỉnh Hưng Yên (thôn Hương Quất, xã Thành Công, huyện Khoái Châu) sau dời sang định cư ở xóm Hương Hà, làng Nguyên Xá, xã Phúc Hải, tổng Tống Xuyên, huyện Ngự Thiên (nay là thôn Hà Nguyên, xã Thái Phương, huyện Hưng Hà).
Sau sự ra đi của vua Lê Chiêu Tông, Mạc Đăng Dung thay đổi kế hoạch. Ngày 1/8/1522 Mạc Đăng Dung kéo quân về Thuần Mỹ điện ở Ngự Thiên, bắt Hoàng tử Lê Xuân, em ruột vua Chiêu Tông đưa về Thăng Long dựng lên ngôi vua, lấy niên hiệu Thống Nguyên (tức vua Lê Cung Hoàng).
Đây là màn kịch chính trị nhằm thừa lệnh vị hoàng đế mà họ Mạc mới lập để Mạc Đăng Dung ra lệnh an định cả nước. Nhà Mạc không rầm rộ mừng đón một triều đại mới mà chỉ cho quân trạm khẩn đưa chiếu chỉ an dân của nhà vua đến các nơi.
Ngày 29/2 năm Quý Mùi (1523), Thống Nguyên đế (vua Lê Cung Hoàng) chính thức thiết triều lần đầu tiên. Nhà vua nắm trong tay kinh đô, triều đình, tưởng như bằng an hơn vua anh Lê Chiêu Tông đang lưu vong ở Thanh Hóa. Tuy nhiên lại không biết Mạc Đăng Dung đang lợi dụng ưu thế này để chiêu dụ hàng quan văn và tướng lĩnh nhằm lấy lòng chứ không muốn đối địch với họ.
Sử cũ chép vua Lê Cung Hoàng vẫn trọng dụng Đặng Ất, phong cho ông chức Giám sát Ngự sử. Khi họ Mạc lộng hành quá mức ở xứ Thanh Hoa, vua Lê Cung Hoàng phong ông giữ chức "Triều liệt đại phu đạo Thanh Hoa" (Thanh Hoa đẳng sứ) để giảm bớt quyền hành họ Mạc và bảo vệ triều đình cùng dân chúng.
Nhằm thâu tóm quyền lực, ngày 18/12/1526, Mạc Đăng Dung sai Phạm Kim Bảng bí mật giết vua anh Lê Chiêu Tông. Sáu tháng sau, ngày 15/6 năm Đinh Hợi (1527) vua Lê Cung Hoàng cũng mất ngôi bằng một cuộc dâng chiếu nhường ngôi không có hoàng đế thiết triều.
Lại bộ Thượng thư Trương Phu Duyệt được giao nhiệm vụ soạn chiếu nhường ngôi, nhưng đã nghĩa khí quyết không làm. Họ Mạc lại sai Đông các đại học sĩ Đạo Nguyên bá Nguyễn Văn Thái thảo chiếu.
Khi văn chiếu thảo xong, truyền cho bách quan xem cùng ký, quan Thiêm đô Ngự sử Nguyễn Văn Kiệt, quê làng Mỹ Xá, tổng Thanh Triều, huyện Ngự Thiên, phủ Tân Hưng (thị trấn Hưng Nhân, huyện Hưng Hà ngày nay) xem xong chiếu văn đã trợn mắt, bẻ gẫy bút, tự trút bỏ mũ áo, chạy thẳng ra cửa về quê.
Quyền thần Mạc Đăng Dung chễm chệ bước lên ngai vàng quyền lực. Họ Mạc chọn niên hiệu Minh Đức, đại xá cả nước. Các nguồn khảo luận cho biết: Khi Mạc Đăng Dung lên ngôi, triều Mạc bắt đầu thì số phận Thống Nguyên Lê Cung Hoàng cũng giống như vua anh Lê Chiêu Tông trước đây.
Năm 1527, để tránh sự truy sát của họ Mạc, Đặng Ất phò tá vua Lê Cung Hoàng chạy về làng Hà Nguyên, xã Phúc Hải, huyện Ngự Thiên. Năm 1529, Mạc Đăng Doanh nối ngôi tiếp tục truy sát vua Lê. Khoảng năm 1531 - 1532, Mạc Đăng Doanh bắt được vua tôi nhà Lê đem về kinh đô.
Lê Cung Hoàng bị phế làm Cung vương và bị giam ở nội điện phía Tây cùng với người mẹ là Trịnh Thị Loan hoàng Thái hậu. Cung Hoàng và hoàng Thái hậu bị ép phải chết bằng thuốc độc.
Sử cũ và các nguồn khảo luận chép rằng: "Trước những thị vệ cúi đầu dâng chén thuốc đen ngòm" hoàng Thái hậu Trịnh Thị Loan có lời nguyền không khác của vua Lý Huệ Tông: "Mạc Đăng Dung là kẻ bề tôi, manh tâm cướp ngôi, lại giết mẹ con ta, ngày sau con cháu nó cũng lại bị như thế".
Trong vòng gần một năm, ba mẹ con hoàng Thái hậu cuối cùng của triều Lê sơ đều bị chết dưới tay cha con Mạc Đăng Dung. Giữ khí tiết bề tôi trung thành, Đặng Ất cũng tuẫn tiết. Di hài ông được an táng tại làng Nguyên Xá.
Khu lăng mộ và đền thờ các vua Lê ở Hưng Hà (Thái Bình).
Do công lao với triều đình nhà Lê, sau khi khôi phục được ngôi báu, triều Lê trung hưng đã sắc phong Đặng Ất làm Phúc thần và sắc chỉ cho dân làng Hà Nguyên phụng thờ.
Hiện nay, đình Hà Nguyên còn lưu giữ được 14 đạo sắc vua ban của các triều đại: Thiệu Trị (1846), Tự Đức, Đồng Khánh, Duy Tân, Khải Định thứ 2 đến thứ 9 (1924). Sắc phong của các triều đại phong kiến triều Nguyễn phong cho các vị thiên thần và nhân thần có đức cao vọng trọng hoặc có nhiều công lao với đất nước, để lại tiếng thơm muôn đời từ xưa đến nay được các triều đại ghi nhận và suy tôn.
Bia ký "Nguyễn Kiều thị bi" ở đình Hà Nguyên có chép rằng: "Cầu Nguyễn, xã Phúc Hải, huyện Ngự Thiên vốn có từ lâu, trải bấy triều trước biến đổi, cầu trở thành thắng tích… cầu hư hỏng. Các bô lão quan viên trưởng già trẻ trong hương ta khởi công dựng lại… đến ngày 15/3 năm Canh Dần (1530) nhân có cầu Nguyễn mà sắc cho khôi phục lại chợ cũ.
Ngày lập xuân, tháng Giêng, năm Tân Mão niên hiệu Đại chính 2 (1531) dựng bia. Đặng Ất tiến sĩ khoa Mậu Dần (1518), chức "Triều liệt đại phu đạo Thanh Hoa" soạn văn bia, Nguyễn Bảo khắc chữ…".
Đỗ đạt đăng khoa triều Lê Chiêu Tông, có công lao bảo vệ triều đình, bảo vệ dân chúng triều Lê Cung Hoàng, "một sống một chết" cùng hoàng triều. Đặc biệt là hành động tuẫn tiết chứ nhất định không làm quan nhà Mạc. Tuy nhiên, những ghi chép về hành trạng của Đặng Ất hầu như không còn, rất khó cho công tác sưu tầm, khảo cứu về thân thế, sự nghiệp của ông.
Giới sử gia và nhà nghiên cứu cho rằng, vì Đặng Ất khăng khăng giữ đạo "tôi trung không thờ hai vua" nên khi chết, họ Mạc đã tiêu hủy hết các ghi chép có liên quan đến ông.
Còn Hoàng giáp Trương Phu Duyệt sau khi mất được dân lập đền thờ tại đình Xuân Quan (Văn Giang - Hưng Yên). Ông cũng được triều đình phong làm Phúc thần - Thành hoàng của hai thôn Kim Trang Tây và Kim Trang Đông ở xã Lam Sơn (Hải Dương).
Có nhiều tốt chưa chắc đã... tốt!
Chia sẻ
Trương Tác Lâm không phải là người theo chủ nghĩa quân chủ. Ông ta chỉ là kẻ muốn quyền lực bằng mọi giá, giống như hầu hết các quân phiệt khác. Rất ít người có niềm tin chính trị thực sự, vì đa số là những lãnh đạo quân sự chẳng quan tâm mấy đến việc cai trị Trung Quốc, mà chỉ chú trọng đến quyền kiểm soát cá nhân của họ đối với đất nước...
Chia sẻ
Đường Huyền Tông là một trong những hoàng đế được ghi nhớ sâu sắc nhất trong lịch sử Trung Hoa: vừa là một nhà lãnh đạo lỗi lạc với những đóng góp quan trọng cho văn hoá và chính trị, đồng thời cũng là biểu tượng của bi kịch quyền lực và sự suy tàn mà nó có thể mang lại.
Chia sẻ
Khi năm 2025 khép lại, Ukraine một lần nữa đứng trước ngã rẽ mang tính sống còn. Áp lực dồn dập từ bên ngoài lẫn bên trong - từ sức ép của Mỹ về một thỏa thuận hòa bình, các vụ bê bối tham nhũng quy mô lớn, cho đến những bước tiến quân sự không ngừng của Nga ở phía đông, bắc và nam - khiến 2026 được dự báo sẽ là một năm đầy sóng gió đối với Kiev.
Chia sẻ
Nam bệnh nhân 78 tuổi mắc ung thư thực quản được gia đình đưa đến Bệnh viện Đa khoa Quốc tế (BV ĐKQT) Vinmec Đà Nẵng trong tình trạng suy kiệt, tìm kiếm cơ hội sống cuối cùng. Nhờ năng lực chuyên môn của đội ngũ bác sĩ, ca phẫu thuật nội soi cắt thực quản toàn phần phức tạp đã được thực hiện thành công, mở ra hy vọng sống mới cho người bệnh.
Chia sẻ
Công ty TNHH MTV Sen Vàng Việt Nam (Sevago) vừa công bố nhận diện thương hiệu mới tại lễ kỷ niệm 16 năm thành lập (25/12/2009 – 25/12/2025). Sự kiện nằm trong kế hoạch chuyển đổi mô hình kinh doanh của doanh nghiệp, hướng đến nâng tầm vị thế và phát triển bền vững trong lĩnh vực chế tác, sản xuất và kinh doanh trang sức.
Chia sẻ
Tại hội nghị toàn quốc về tổng kết việc thực hiện Nghị quyết 36-NQ/TW, Thủ tướng Phạm Minh Chính nêu rõ các phương hướng, nhiệm vụ trọng tâm để thúc đẩy “3 đột phá” trong công tác đối với người Việt Nam ở nước ngoài thời gian tới.
Chia sẻ
Tại buổi tiếp xúc cử tri các phường Hòa Khánh, Liên Chiểu và Hải Vân, nhiều ý kiến bày tỏ lo ngại mưa lũ kéo dài đang bộc lộ hàng loạt bất cập tại các công trình giao thông lớn như cao tốc La Sơn – Túy Loan và đường vành đai 2 phía Tây, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống người dân.
Chia sẻ
Giáng sinh vốn là thời khắc của sum họp, nghỉ ngơi và bình yên. Tuy nhiên, trên các chiến hào miền đông Ukraine, đó thường là khoảng thời gian tăng cường hỏa lực, giao tranh dữ dội hơn bởi lệnh ngừng bắn Giáng sinh đã bị bác bỏ, pháo, tên lửa, máy bay lẫn những người lính sẽ không được “nghỉ lễ”, theo INews.
Chia sẻ
Thay vì nghỉ ngơi như những đồn đoán và chia sẻ trước đó, HLV Mai Đức Chung đã quyết định tiếp tục dẫn dắt ĐT nữ Việt Nam. Mục tiêu trước mắt sẽ là VCK nữ châu Á 2026.
Chia sẻ
Chân sút số 1 V.League rời CLB CAHN, sang “đại gia” Thai League thi đấu? cảnh sát Malaysia điều tra vụ 7 cầu thủ nhập tịch; Giggs chỉ ra cầu thủ M.U giỏi hơn Ronaldo; 2 CLB quan tâm tới Sancho; Rooney chia sẻ ảnh Giáng sinh bên gia đình.
Chia sẻ
Dưới khu Hạ Manhattan, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ tại New York đang vận hành kho vàng lớn nhất thế giới. Kho vàng này nằm sâu khoảng 24 mét dưới mặt đường và đang lưu trữ hơn 6.300 tấn vàng, chủ yếu thuộc sở hữu của các chính phủ và ngân hàng trung ương nước ngoài. Theo giá thị trường hiện nay, kho vàng này có giá trị ước tính từ 800 đến 850 tỷ USD.
Chia sẻ
Tổng Bí thư Tô Lâm yêu cầu tăng cường giám sát, kiểm soát việc thực thi quyền lực của người có chức vụ, quyền hạn; giám sát, kiểm soát quyền lực các lĩnh vực dễ phát sinh tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.
Chia sẻ
Những căn nhà mới kiên cố, sáng đèn trước thềm năm mới Tết Dương lịch năm 2026, đã mang lại niềm vui, sự ấm áp cho nhiều hộ dân ở Gia Lai bị mất nhà cửa sau bão lũ. Đó là kết quả từ sự chung tay, hỗ trợ kịp thời của lực lượng Công an và chính quyền địa phương.
Chia sẻ
Theo tử vi ngày mai, 3 con giáp được trời phú cho vận may tốt lành, tương lai tươi sáng và mọi ước nguyện sẽ thành hiện thực vào tháng 1/2026.
Chia sẻ
Hàng trăm sản phẩm OCOP, công nghiệp nông thôn tiêu biểu của tỉnh Quảng Trị được trưng bày, gây ấn tượng lớn tại Hội nghị tổng kết Chương trình khuyến công tỉnh Quảng Trị giai đoạn 2021–2025, diễn ra ngày 25/12.
Chia sẻ
Thay mặt Ban Bí thư, Thường trực Ban Bí thư Trần Cẩm Tú vừa ký ban hành Chỉ thị số 55-CT/TW ngày 22/12/2025 của Ban Bí thư về việc tổ chức Tết Bính Ngọ năm 2026.
Chia sẻ
Vụ việc sai phạm liên quan quản lý, khai thác, chế biến, kinh doanh đất hiếm, vonfram, quặng bô-xít được đưa vào diện Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực theo dõi.
Chia sẻ
Sau khi nhiều doanh nhân từng tham gia "Shark Tank Việt Nam" bị bắt giữ, chương trình truyền hình này chính thức thông báo dừng sản xuất.
Chia sẻ
Viktor Lê khẳng định U23 Việt Nam “chỉ tập trung vào VCK U23 châu Á”, nhấn mạnh tinh thần cống hiến 200-300% và kế hoạch sang Qatar tập huấn ngày 26/12.
Chia sẻ
Cá cóc loại lớn là 1 trong số các loài cá ngon, cá đặc sản hiếm thấy được người dân giăng lưới dính nhiều trên sông Hậu chảy qua địa phận tỉnh An Giang trong mùa nước năm nay.
Chia sẻ
Đất dốc trồng cây ngô, củ sắn năng suất thấp, người dân xã Vân Sơn, tỉnh Phú Thọ mới (địa bàn huyện Tân Lạc, tỉnh Hòa Bình trước đây) đã chuyển đổi sang trồng các loại cây có múi đặc sản, trong đó có giống quýt cổ xưa. Giống quýt cổ Nam Sơn sai trĩu quả đang trở thành "cây vàng, cây bạc", giúp đồng bào dân tộc Mường làm giàu.
Chia sẻ
Theo dữ liệu cập nhật từ dự án OSINT DeepState có liên hệ với quân đội Ukraine, lực lượng Nga đang ồ ạt tiến quân, tạo ra những thay đổi trên tiền tuyến tại các khu vực phía bắc, đông bắc và miền đông Ukraine, đặc biệt là tại các tỉnh Sumy, Kharkov và Donetsk.
Chia sẻ
Đó là mô hình trồng nấm bào ngư, một loại nấm ví như "rau sạch" đậm đà protein, tốt cho tiêu hóa, cải thiện sức khỏe ở xã Bến Cầu, tỉnh Tây Ninh. Xã Bến Cầu, tỉnh Tây Ninh (sáp nhập, hợp nhất) từ xã Tuyên Thuận, thị trấn Bến Cầu, xã Lợi Thuận và xã An Thạnh, huyện Bến Cầu, tỉnh Tây Ninh trước đây) là một xã nông thôn vùng sâu, vùng biên giới giáp Campuchia.
Chia sẻ
Ông Nguyễn Quốc Doanh - Chánh Văn phòng Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Gia Lai được bổ nhiệm giữ chức vụ Phó Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Gia Lai.
Chia sẻ
Thủ tướng bổ nhiệm ông Vũ Mạnh Hà - Thứ trưởng Thường trực Bộ Y tế kiêm giữ chức Ủy viên Hội đồng quản lý bảo hiểm xã hội.
Chia sẻ
Tỉnh Lâm Đồng mới (sau sáp nhập tỉnh Bình Thuận, Đắk Nông) có bờ biển dài khoảng 192km, với diện tích vùng biển khoảng 20.288km2, là 1 trong 3 ngư trường trọng điểm của cả nước, cho nên nguồn lợi hải sản phong phú. Với tiềm năng từ biển, Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Lâm Đồng lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030 đã đề ra các nhiệm vụ, giải pháp để khai thác tốt tiềm năng phát triển khu vực biển.
Chia sẻ
Thiếu tướng Nguyễn Quốc Toản, Người phát ngôn Bộ Công an cho biết đến thời điểm này, cơ quan cảnh sát điều tra đã khởi tố 10 bị can về 4 tội danh liên quan dự án Bệnh viện Bạch Mai, Việt Đức cơ sở 2.
Chia sẻ
Sự kết hợp giữa tôm nõn và lá trà Long Tỉnh thượng hạng nghe có vẻ rất kỳ lạ, nhưng đây lại là một món đặc sản nổi tiếng của Hàng Châu, Trung Quốc.
Chia sẻ
Sau 4 năm thực hiện, Đề án thí điểm xây dựng vùng nguyên liệu nông, lâm sản đạt chuẩn phục vụ tiêu thụ trong nước và xuất khẩu không chỉ hình thành các vùng sản xuất tập trung, mà còn từng bước thúc đẩy sự thay đổi trong tổ chức sản xuất, liên kết tiêu thụ và cách tiếp cận thị trường của nông dân, HTX và doanh nghiệp.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Đại đoàn kết dân tộc 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Đăng nhập
PV
