Hàng chục hộ dân suốt 30 năm “mắc kẹt” vì quy hoạch khu di tích quốc gia ở Gio Linh (Quảng Trị)

Hơn 30 năm, người dân Gio Linh "mắc kẹt" vì quy hoạch

Khai hoang đất đai, dựng nhà sinh sống suốt hơn 30 năm qua, 43 hộ dân tại thôn Lan Đình, xã Phong Bình (huyện Gio Linh cũ), nay thuộc xã Gio Linh, tỉnh Quảng Trị, chỉ mong mỏi một điều giản dị: sớm được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ) để ổn định cuộc sống, cải tạo, xây dựng nhà ở. Thế nhưng, nguyện vọng chính đáng ấy đến nay vẫn chưa thể thực hiện do vướng mắc về quy hoạch.

Theo tìm hiểu của phóng viên, 43 hộ dân này đang sinh sống tại khu vực Dốc Miếu-nơi từng là căn cứ quân sự của quân đội Mỹ trong thời kỳ chiến tranh, thuộc hệ thống hàng rào điện tử McNamara.

Ngày 12/12/1986, Bộ Văn hóa (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) đã công nhận khu căn cứ Dốc Miếu-Cồn Tiên là di tích lịch sử quốc gia với diện tích khoảng 250ha.

Tuy nhiên, trong giai đoạn từ năm 1991 đến 1998, UBND huyện Gio Linh (cũ) vẫn ban hành nhiều quyết định giao đất làm nhà ở cho các hộ dân tại khu vực Dốc Miếu, với vị trí cách mép Quốc lộ 1 khoảng 20m.

Đến ngày 23/4/2003, UBND huyện Gio Linh (cũ) mới ban hành Thông báo số 70, khẳng định khu vực Dốc Miếu là đất quốc phòng và đất di tích lịch sử; nghiêm cấm các tổ chức, cá nhân xây dựng mới, cơi nới các công trình kiến trúc khi chưa được cấp có thẩm quyền cho phép. Đồng thời, tuyệt đối không được cấp mới, tạm dừng việc chuyển nhượng và hợp thức hóa sổ đỏ đối với các thửa đất thuộc khu vực đất quốc phòng và di tích lịch sử.

Từ khi có thông báo này, 43 hộ dân sinh sống tại khu vực Dốc Miếu rơi vào cảnh khó khăn. Dù đã làm nhà, sinh sống ổn định nhiều năm, nhiều hộ vẫn nộp thuế sử dụng đất đầy đủ nhưng không được cấp sổ đỏ.

Gia đình ông Nguyễn Ngọc Mẫn (61 tuổi, trú thôn Lan Đình, xã Gio Linh) là một trong những trường hợp như vậy. Ông Mẫn cho biết, do từng là cứ điểm quân sự nên khu vực này còn sót lại nhiều bom mìn, đầu đạn, tiềm ẩn nguy hiểm. Tuy nhiên, nhận thấy nơi đây hoang vu, lại nằm gần Quốc lộ 1, có tiềm năng phát triển trong tương lai, gia đình ông đã quyết tâm khai hoang, dựng nhà sinh sống.

Sau nhiều năm ổn định cuộc sống, ông Mẫn làm đơn xin cấp sổ đỏ nhưng không được chính quyền địa phương chấp thuận, với lý do vướng quy hoạch di tích lịch sử Dốc Miếu.

Không chỉ không được cấp sổ đỏ, theo Thông báo số 70, các hộ dân nơi đây còn không được xây mới, cơi nới nhà cửa. Kể từ đó, gia đình ông Mẫn phải sống trong căn nhà xuống cấp, dột nát, ẩm thấp.

Gia đình chị Nguyễn Thị Lành (thôn Lan Đình, xã Gio Linh) cũng rơi vào hoàn cảnh tương tự. Chị Lành cho biết, hằng năm gia đình vẫn nộp thuế sử dụng đất, sinh sống ổn định, không xảy ra tranh chấp. Tuy nhiên, việc không được cấp sổ đỏ, không được phép sửa chữa, xây dựng nhà cửa khiến cuộc sống của người dân ngày càng chật chội, nhà ở xuống cấp nghiêm trọng.

Không những vậy, do không có sổ đỏ, các hộ dân tại đây cũng không có tài sản thế chấp để vay vốn ngân hàng phát triển kinh tế.

“Nhà ở sát Quốc lộ 1, có tiềm năng kinh doanh, buôn bán nhưng không có sổ đỏ nên không thể thế chấp vay vốn làm ăn. Ở đây, gia đình nào có người thân cho mượn tiền thì còn mở được quán nước nhỏ, còn không thì đành chịu”, chị Lành chia sẻ.

Chờ điều chỉnh quy hoạch: Đưa khu dân cư ra khỏi di tích Dốc Miếu

Theo hồ sơ của UBND xã Gio Linh, mặc dù căn cứ điểm Dốc Miếu-Cồn Tiên đã được công nhận là di tích lịch sử quốc gia từ năm 1986, nhưng trong giai đoạn từ năm 1991 đến năm 1998, UBND huyện Gio Linh (cũ) vẫn ban hành các quyết định giao đất cho người dân; đồng thời để người dân nộp thuế sử dụng đất, xây dựng nhà ở và các công trình trên đất.

Đến tháng 1/2004, UBND tỉnh Quảng Trị phê duyệt quy hoạch chi tiết Khu di tích lịch sử căn cứ Dốc Miếu và hàng rào điện tử McNamara, trong đó bao gồm toàn bộ diện tích đất đã được UBND huyện Gio Linh (cũ) giao cho người dân trước đó.

Mười năm sau, vào năm 2014, tỉnh Quảng Trị tiếp tục điều chỉnh quy hoạch Khu di tích lịch sử Dốc Miếu với diện tích 23,3ha, vẫn bao gồm các thửa đất mà các hộ dân đang sử dụng.

Hiện nay, có 43 hộ dân đề nghị cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đối với 44 thửa đất (trong đó có 1 hộ sử dụng 2 thửa đất). Cụ thể, có 21 hộ được giao đất trước ngày 15/10/1993; 18 hộ được giao đất trong giai đoạn từ ngày 15/10/1993 đến ngày 1/7/2004; 5 hộ không có quyết định giao đất nhưng sử dụng đất trong giai đoạn từ ngày 15/10/1993 đến ngày 1/7/2014. Các hộ đều đang sử dụng đất ổn định, có ranh giới rõ ràng, không xảy ra tranh chấp.

Ông Nguyễn Văn Hải-Phó Chủ tịch UBND xã Gio Linh cho biết, vào tháng 8/2023, UBND huyện Gio Linh (cũ) đã có văn bản đề nghị UBND tỉnh Quảng Trị và Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Quảng Trị điều chỉnh ranh giới quy hoạch Khu di tích lịch sử Dốc Miếu, đưa phần diện tích đất ở của người dân ra khỏi khu di tích để có cơ sở cấp sổ đỏ.

Đến tháng 8/2025, UBND xã Gio Linh tiếp tục có đề nghị với nội dung tương tự. Tuy nhiên, đến nay việc điều chỉnh quy hoạch Khu di tích lịch sử Dốc Miếu vẫn chưa hoàn thành.

Lãnh đạo Bảo tàng tỉnh Quảng Trị (đơn vị trực thuộc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Quảng Trị) cho biết, vào tháng 5/2025, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch và UBND tỉnh Quảng Trị đã giao nhiệm vụ điều chỉnh quy hoạch Khu di tích Dốc Miếu và hàng rào điện tử McNamara cho Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Quảng Trị.

Sau đó, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Quảng Trị đã yêu cầu Bảo tàng tỉnh Quảng Trị phối hợp với các sở, ngành và địa phương liên quan tiến hành rà soát, bóc tách phần diện tích đất ở mà người dân đang sử dụng ra khỏi phạm vi khu di tích.

Qua kiểm tra, Bảo tàng tỉnh Quảng Trị xác định hiện nay Khu di tích Dốc Miếu còn khoảng 21,5ha, trong đó có khoảng 3,6ha là diện tích đất người dân đang sử dụng để xây dựng nhà ở.

Bà Lê Thị Hoài Hương-Giám đốc Bảo tàng tỉnh Quảng Trị cho biết, đơn vị đã tiến hành rà soát hiện trạng, đo đạc lại diện tích bước đầu và báo cáo UBND tỉnh Quảng Trị để trình phương án khoanh vùng bảo vệ, thu hẹp diện tích Khu di tích Dốc Miếu và hàng rào điện tử McNamara lên Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch. Sau khi phương án được chấp thuận, Bảo tàng tỉnh Quảng Trị sẽ triển khai các nội dung chi tiết, phấn đấu hoàn thành sớm để chính quyền địa phương có đủ cơ sở cấp sổ đỏ cho người dân.

×