Hệ lụy từ vụ đấu giá đất Thủ Thiêm

Lộ diện lợi - hại từ vụ đấu giá đất Thủ Thiêm

Thông tin về kết quả đấu giá quyền sử dụng đất tại các lô 3-5, 3-8, 3-9 và 3-12 tại Thủ Thiêm, Ủy ban Kinh tế Quốc hội cho biết: Đây là cuộc đấu giá các lô đất Thủ Thiêm có giá trị lớn nhất tính đến nay, với tổng giá trúng đấu giá lên đến 37.346 tỷ đồng, gấp 7,09 lần giá khởi điểm đấu giá.

Kết quả này giúp tối đa hóa khoản thu ngân sách nhà nước. Thậm chí, nếu doanh nghiệp trúng đấu giá không thực hiện nghĩa vụ tài chính vẫn phải chịu chế tài và mất khoản tiền đặt cọc lớn. Khoản tiền này được nộp vào ngân sách nhà nước.

Tuy nhiên, quy định hiện hành dễ dẫn đến tình huống công ty trúng đấu giá chịu mất khoản tiền đặt cọc, không thực hiện nghĩa vụ nộp tiền sử dụng đất, khiến kết quả đấu giá sẽ bị hủy bỏ.

Thực tế, Công ty TNHH Đầu tư bất động sản Ngôi Sao Việt và Công ty TNHH Đầu tư phát triển và thương mại Bình Minh – hai đơn vị trúng đấu giá lô đất 3-12 và 3-9 – đã xin chấm dứt hợp đồng mua bán tài sản đấu giá, chịu mất tiền đặt cọc.

UBND TPHCM cũng quyết định hủy bỏ kết quả đấu giá quyền sử dụng đất của hai lô đất này.

Với lô đất 3-5 và 3-8, hai đơn vị trúng đấu giá là Công ty cổ phần Dream Republic và Công ty cổ phần Sheen Mega, chưa có thông tin về 2 doanh nghiệp này nộp tiền sử dụng đất theo quy định.

Theo Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, cho dù công ty trúng đầu giá đất thực hiện cam kết nộp tiền sử dụng đất theo kết quả đấu giá đất hay sẽ đơn phương hủy bỏ cam kết thì sau đấu giá đất Thủ Thiêm cũng sẽ phát sinh một số vấn đề.

Thứ nhất, trong trường hợp công ty trúng đấu giá thực hiện đúng cam kết nộp tiền sử đụng đất theo kết quả trúng đấu giá, mặt bằng giá đất tại khu vực Thủ Thiêm nói riêng và TPHCM nói chung sẽ bị đẩy lên một mức cao hơn.

Điều này sẽ có lợi cho các dự án mới được giao đất và đã nộp tiền sử dụng đất, nhưng gây bất lợi cho các dự án đã được chấp thuận, chưa nộp tiền sử dụng đất hoặc các dự án sẽ thực hiện thu hồi đất để giải phóng mặt bằng sau này.

Ngoài ra, ảnh hưởng đến tâm lý của nhà đầu tư, kéo theo sự tăng giá của các sản phẩm nhà ở, bất động sản đã hoặc đang chào bán lân cận địa điểm đấu giá.

"Trường hợp nhà đầu tư đưa ra giá bán nhà quá cao mà không được thị trường chấp nhận thì có thể làm tăng lượng hàng tồn kho có giá trị lớn", Uỷ ban Kinh tế đánh giá.

Giá đất tăng sẽ làm tăng chi phí đầu vào và kéo theo tăng giá nhà ở, bất động sản khiến doanh nghiệp khó có cơ hội đầu tư dự án nhà ở giá bình dân, giá thấp, gây khó khăn cho người dân trong tiếp cận nhà ở.

Việc tăng giá đất cũng sẽ gây khó khăn cho công tác thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư đối với các dự án sử dụng đất vào mục đích quốc phòng, an ninh, phát triển kinh tế – xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng.

Đáng chú ý, đối với cán bộ trong hệ thống cơ quan được giao nhiệm vụ định giá đất, thẩm định giá đất, giao đất, cho thuế đất sẽ xuất hiện tâm lý e ngại bị quy kết làm thất thoát ngân sách nhà nước đối với các trường hợp định giá đất đã thực hiện trước đó, đồng thời sẽ gây khó khăn cho công tác định giá đất, thẩm định giá, giao đất, cho thuế đất trong tương lại.

Với trường hợp công ty trúng đấu giá đơn phương xin chấm dứt hợp đồng mua bán tài sản đấu giá có thể làm cho giá đất tại Khu đô thị mới Thủ Thiêm bớt sốt ảo, dần dần trở về giá trị thực. Nhưng cũng tạo khó khăn cho địa phương trong việc tổ chức đấu giá lại và đấu giá các lô đất tiếp theo.

Ngoài ra, việc này có thể là hình thức "thổi giá" của doanh nghiệp nhằm lợi dụng việc đẩy giá đất tại khu vực lên cao để tranh thủ bán các bất động sản mà doanh nghiệp đó hoặc các doanh nghiệp có liên quan đang kinh doanh tại TPHCM và các khu vực lân cận.

Bên cạnh đó, doanh nghiệp có thể lợi dụng việc đấu giá để đánh bóng hình ảnh nhằm tăng giá trị doanh nghiệp để phát hành trái phiếu, tăng giá cổ phiếu, tăng giá trị góp vốn liên doanh, mua bán nợ, mua bán dự án.

Đồng thời, cơ cấu lại các khoản nợ tại các tổ chức tín dụng qua việc ký lại các hợp đồng thế chấp bằng quyền sử dụng đất (sẽ định giá lại theo hướng tăng giá trị thế chấp), tiềm ẩn nguy cơ rối loạn, đổ vỡ hệ thống tín dụng, ngân hàng nếu không được các cơ quan chức năng có thẩm quyền kiểm soát chặt chẽ.

Đề xuất kiến nghị

Trước nhiều bất cập trong đấu giá quyền sử dụng đất tại các đô thị và từ vụ đấu giá đất Thủ Thiêm, Ủy ban Kinh tế kiến nghị Chính phủ chỉ đạo các bộ ngành, địa phương khẩn trương rà soát, kiểm tra việc đấu giá đất, phát hiện và xử lý nghiêm trường hợp vi phạm, có yếu tố trục lợi trong đấu giá đất.

Các cơ quan quản lý cũng cần nâng cao trách nhiệm trong việc đưa tài sản ra đấu giá, phê duyệt phương án đấu giá, giá khởi điểm, giám sát quá trình tổ chức đấu giá và xử lý nghiêm các vi phạm.

Sửa đổi, bổ sung hoặc bỏ những quy định không còn phù hợp, mâu thuẫn nhằm tăng tính minh bạch, công khai của đấu giá tài sản. Các quy định về đấu giá quyền sử dụng đất như phương pháp xác định giá đất đảm bảo theo giá phổ biến trên thị trường, điều kiện nhà đầu tư tham gia đấu giá, thời hạn nộp tiền đặt cọc và số tiền đặt cọc, có chế tài xử phạt...

Bộ Công an theo dõi, xử lý nghiêm các hành vi gây bất ổn thị trường bất động sản để trục lợi, làm giàu bất chính cho một số tổ chức và cá nhân.