Mấy ngày qua, trên mạng xã hội xuất hiện nhiều ý kiến trái chiều về việc chiêm bái xá lợi Phật. Một số người nêu ý kiến, chiêm bái xá lợi Phật là mê tín, u mê. Để rộng đường dư luận, Dân Việt đã có cuộc trò chuyện với Hòa thượng Thích Thanh Quyết - Phó Chủ tịch Hội đồng trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam, Trưởng Ban Giáo dục Phật giáo Trung ương, Viện trưởng Học viện Phật giáo Việt Nam về vấn đề này.

Những ngày qua, hàng triệu Tăng, Ni, Phật tử và người dân nối liền nhau, trang nghiêm và thành kính đến chiêm bái và đỉnh lễ xá lợi Phật Thích Ca – Bảo vật Quốc gia Ấn Độ tại một số ngôi chùa đã tạo nên những cảnh tượng chưa bao giờ có. Theo Hòa thượng Thích Thanh Quyết, điều này thể hiện điều gì?

- Trước hết phải nói, sự kiện Đại lễ VESAK Liên hợp quốc 2025 tổ chức tại Việt Nam đã mở ra nhiều nhân duyên lớn. Trong đó, nhân duyên lớn nhất là chúng ta được rước xá lợi Phật Thích Ca – Bảo vật Quốc gia Ấn Độ đến một số ngôi chùa cho Tăng, Ni, Phật tử và người dân chiêm bái, đỉnh lễ.

Từ hàng nghìn năm qua, mới chỉ có 4 quốc gia được may mắn rước xá lợi Phật đến tôn trí và Việt Nam chúng ta là quốc gia thứ 4.

Việc đông đảo Phật tử và người dân khát ngưỡng được chiêm bái xá lợi Phật cho thấy chúng ta rất có tâm đạo và một lòng hướng về Phật pháp. Niềm tin của đông đảo người dân đối với đạo Phật là rất mạnh mẽ và rộng lớn. Việc chiêm bái xá lợi Phật không chỉ là nghi lễ linh thiêng mà còn là cơ hội sâu sắc để kết nối mọi người với chân lý và lòng thành tín.

Xá lợi Phật đến Việt Nam trong mùa Phật đản là một đại duyên lành, mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc. Đánh dấu sự kết nối tâm linh giữa hai nền Phật giáo Việt – Ấn và lan tỏa thông điệp hòa bình, tỉnh thức và đoàn kết nhân loại.

Đặc biệt hơn khi ngày 25/5 đến 28/5 tới đây, xá lợi Phật được rước về Yên Tử - nơi được sử sách lưu danh với tên gọi “miền đất Phật” hay “kinh đô của Phật giáo Việt Nam” tạo nên một sự kết nối tương thông giữa Phật giáo Ấn Độ với Phật giáo Việt Nam, giữa Phật Thích Ca với Phật hoàng Trần Nhân Tông.

Trong suy nghĩ của tôi, đây là cuộc gặp gỡ đặc biệt. Thực chất cuộc gặp gỡ này diễn ra rất tự nhiên nhưng chúng ta không đủ sự thông tuệ để biết trước được. Trước đó, trong lịch trình cung rước xá lợi Phật đã được ấn định trước khi chuẩn bị tổ chức Đại lễ VESAK Liên hợp quốc 2025, không có kế hoạch rước xá lợi Phật về Yên Tử. Nhưng rồi nhân duyên đến, Giáo hội Phật giáo Việt Nam và các cơ quan nhà nước đã bố trí rước xá lợi Phật về với Yên Tử.

Thưa Hòa thượng Thích Thanh Quyết, con đường tu hành và thành đạo của Phật Thích Ca với Phật hoàng Trần Nhân Tông có điểm nào tương đồng không?

- Đức Phật Thích Ca sinh ra tại Ấn Độ và thành Phật tại Ấn Độ vào thế kỷ thứ 6 (TCN). Lúc sinh ra, Ngài là một thái tử sống trong cung vàng điện ngọc, kẻ hầu người hạ. Nhưng Ngài đã quyết dứt khỏi cuộc sống giàu sang, sung sướng để bước vào đời sống khổ hạnh của người tu hành. Quá trình thành đạo của Ngài gắn liền với tâm nguyện tìm ra con đường giác ngộ, giải thoát nhằm cứu chúng sinh thoát khỏi bể khổ.

Phật giáo đến Việt Nam vào khoảng đầu Công nguyên do nhà sư người Ấn Độ Mahajivaka truyền đạo theo đường biển. Nhờ du nhập theo con đường hòa bình, chứa đựng những triết lý không mâu thuẫn với tín ngưỡng bản địa, Phật giáo Ấn Độ đã nhanh chóng hòa nhập với văn hóa và tín ngưỡng dân gian.

Phật hoàng Trần Nhân Tông cũng vậy, xuất thân là một vị hoàng đế, đang ở đỉnh cao của vinh quang và quyền lực, nhưng sau 2 lần đánh thắng quân Nguyên Mông, Ngài đã quyết dứt bỏ mọi thứ tìm đến vùng đất Yên Tử để tu hành và đắc đạo.

Phật Thích Ca khi nhập Niết bàn, sau trà tỳ (hỏa thiêu) đã để lại rất nhiều xá lợi. Trong sử sách còn ghi rất rõ, sau thu nhận được xá lợi Phật, nhà vua lúc bấy giờ đã bố trí phân chia cho các nước lớn phần lớn, các nước nhỏ phần nhỏ để mang về thờ phụng.

Đức Phật đã để lại một tinh thần lớn của một đấng giác ngộ với đức từ bi và trí tuệ. Và Phật hoàng Trần Nhân Tông đã làm cho người dân Việt Nam tiếp thu Phật giáo theo một cách đặc biệt. Ngài tiếp biến các tư tưởng và tinh thần của Phật tổ theo phong tục, tập quán, lễ nghi, văn hóa Việt Nam… trở thành một tôn giáo mang đậm bản sắc văn hóa Việt Nam.

Thời điểm đó, Phật hoàng nghĩ chúng ta cần có nền văn hóa tôn giáo đặc thù để từ đó soi đường cho dân tộc, mới có khả năng độc lập, giữ dân, giữ nước và giữ đạo. Cho nên Phật hoàng đổi vai, không làm vua nữa mà đi theo con đường tu hành. Và khi Ngài viên tịch cũng đã để lại một ít xá lợi.

Xá lợi của Phật hoàng Trần Nhân Tông đã được chia làm mấy phần, một phần nhập tháp tại Ngoạ Vân do sư Pháp Loa cho xây dựng; một phần lưu giữ tại bảo tháp ở Đức Lăng (còn gọi là lăng Quy Đức); một phần nhập tháp Phổ Minh trong khuôn viên chùa Phổ Minh và một phần tại tháp Tuệ Quang (Huệ Quang) trong khu vực trung tâm vườn tháp tổ phía dưới chùa Hoa Yên (Yên Tử).

Tôi thấy, hai đức Phật của chúng ta (Phật Thích Ca và Phật hoàng Trần Nhân Tông) đều có tâm đại từ, đại bi, đại hỷ, đại xả, vô ngã vị tha. Cả hai đều có tâm nhân đạo cao nhất, đều có cái tâm vì lợi ích của chúng dân, của dân tộc mà xuất gia tu đạo. Hai vị Phật đều có tâm vĩ đại để cả nhân loại phải tôn kính, tôn thờ, tôn vinh.

Tôi tin rằng, hai cụ Phật về với Yên Tử sẽ cùng nhau, bàn nhau về việc đạo, việc đời để phù cho quốc gia thái dân an, đạo pháp trường minh, nhân dân an lạc. Đặc biệt, phù hộ và tiếp sức cho cả dân tộc chúng ta bước vào kỷ nguyên mới, một kỷ nguyên vươn mình với nhiều thành tựu mới.

Thưa Hòa thượng Thích Thanh Quyết, cho đến nay vẫn còn nhiều ý kiến cho rằng việc chiêm bái xá lợi Phật là mê tín. Ông nghĩ sao về quan điểm này?

- Trước hết, chúng ta phải hiểu xá lợi là gì? Tôi thấy có nhiều người đưa ra những cách định nghĩa khác nhau về xá lợi. Nhưng theo tôi, xá lợi chính là kết tinh của thể chất, ý chí, tinh thần, nguyện vọng, trí tuệ và tâm đạo của một vị tu hành. Tâm nguyện ấy được dưỡng nuôi bằng giới, định và tuệ trong quá trình tu tập và khi họ viên tịch thì kết tinh thành xá lợi. Xá lợi là biểu tượng tinh thần của một vĩ nhân, một ý chí lớn.

Phật Thích Ca đã rời bỏ ngôi vị của một thái tử, bước vào hành trình tu tập với muôn vàn thử thách nhưng vẫn kiên định với tâm nguyện tìm con đường giác ngộ và giải thoát để dẫn dắt chúng sinh khỏi bến khổ bờ mê. Vì thế, khi Ngài nhập Niết bàn đã để lại hơn 30.000 viên xá lợi cùng một ít tro cốt.

Phật giáo quan niệm, nhìn thấy xá lợi Đức Phật giống như thấy Đức Phật còn tại thế. Cho nên việc cung rước phải trang nghiêm, thành kính như rước Phật. Việc chiêm bái cũng nhất tâm, thành kính. Ai hữu duyên được chiêm bái xá lợi chính là thể hiện lòng tôn kính đối với Đức Thế Tôn, đồng thời nuôi dưỡng tín tâm và phát khởi tinh tấn tu hành.

Xem việc chiêm bái và đỉnh lễ xá lợi Phật là mê tín hay không mê tín tùy thuộc vào nhận thức, suy nghĩ của mỗi người. Bản chất của việc chiếm bái hay đảnh lễ xá lợi Phật chỉ đơn giản để tưởng nhớ về Phật, về những lời Phật dạy để từ đó hướng mình đến những điều thiện lành, điều tốt đẹp. Đấy là một đức tin, một niềm tin.

Đôi khi, ranh giới giữa mê tín và đức tin mỏng manh, chúng ta khó phân biệt được. Con người ta ai sinh ra cũng phải có đức tin, niềm tin. Sống mà không có niềm tin thì sẽ rất chới với, vô định. Đạo Phật nói rằng, đức tin sinh ra mọi công đức.

Nhưng để niềm tin trở thành mê tín lại càng không được. Vì thế, chúng ta không mê tín, không thần thánh hóa chuyện chiêm bái xá lợi mà nhận thức việc này theo nghĩa tốt đẹp.

Hòa thượng Thích Thanh Quyến có lời khuyên nào cho các Phật tử khi đến chiêm bái và đỉnh lễ xá lợi Phật để việc chiêm bái này được thành tựu công đức?

Chúng ta đến chiêm bái và đỉnh lễ xá lợi chính là tìm đến với Phật, cúi đầu trước bậc vĩ nhân toàn giác và được tiếp xúc với năng lượng từ bi của Ngài. Vì thế, khi đến chiêm bái và đỉnh lễ xá lợi Phật cần phải thành tâm, thành ý… Chúng ta luôn nhất tâm, đi nhẹ, nói khẽ, thành ý… Nếu có điều gì chưa vừa ý thì nhẹ nhàng đề xuất với những người trong ban tổ chức để giải quyết. Càng trật tự, càng trang nghiêm thì càng tôn kính Đức Phật.

Cảm ơn Hòa thượng Thích Thanh Quyết đã chia sẻ thông tin!

×