Israel và Ukraine cùng chung một phe

Người biểu tình ở Israel bày tỏ sự ủng hộ đối với Ukraine. Ảnh IWM

Trong khi sự chú ý của thế giới tập trung vào cuộc bầu cử tổng thống Mỹ và xung đột ở Trung Đông tiếp tục leo thang, Chiến tranh Nga-Ukraine vẫn tiếp diễn. Cuộc chiến này không chỉ là cuộc đụng độ đẫm máu và thảm khốc giữa Nga và Ukraine mà còn là cuộc chiến ủy nhiệm trong cuộc chiến tranh lạnh lớn hơn giữa khối phương Tây do Mỹ lãnh đạo và khối Á-Âu bao gồm Trung Quốc, Nga, Iran và các đối tác của họ, nhà phân tích Anthony De Luca-Baratta của tạp chí quân sự Mỹ National Interest bình luận.

Cuộc chiến tranh lạnh đó cũng đang diễn ra trong các cuộc chiến tranh nóng đang khuấy động Trung Đông và cuộc đối đầu tiềm tàng giữa Mỹ và Trung Quốc về Đài Loan. Các chiến trường của cuộc chiến tranh lạnh mới ngày càng trở nên kết nối với nhau, dẫn đến một hệ thống địa chính trị thống nhất được đặc trưng bởi sự cạnh tranh và xung đột. 

Quan trọng là, những kẻ thù chính của cuộc xung đột ở Trung Đông gồm Israel và Iran cũng bằng cách nào đó đang tham gia sâu vào Chiến tranh Nga-Ukraine. Israel đã cung cấp cho Ukraine hỗ trợ ngoại giao, nhân đạo và tình báo khi Kiev đấu tranh để chống lại cuộc tấn công của Nga. Tuy nhiên, mối quan hệ Israel-Ukraine không phản ánh đầy đủ sự liên kết địa chính trị cơ bản của họ trong cuộc chiến tranh lạnh mới, vì sự ủng hộ của Israel đối với Ukraine bị hạn chế bởi sự hiện diện của Nga tại quốc gia láng giềng Syria của Israel và vị thế bấp bênh của người Do Thái tại Nga. Ngược lại, Iran đã kiên quyết ủng hộ cuộc chiến của Nga, củng cố liên minh chiến lược Nga-Iran.

Kể từ khi cuộc chiến ở Ukraine nổ ra vào ngày 22/2/ 2022,  Israel đã cung cấp cho Ukraine sự ủng hộ về mặt hùng biện và đạo đức. Cựu ngoại trưởng Israel Yair Lapid ngay lập tức cáo buộc Nga về 'tội ác chiến tranh' và coi đó là mối đe dọa đối với trật tự quốc tế. Cựu thủ tướng Naftali Bennett thậm chí còn đề nghị làm trung gian chỉ trích cuộc xung đột trong những tháng đầu tiên. Vào ngày 2/3/2022, Israel là một trong 141 quốc gia lên án Nga.

Israel cũng đã cung cấp cho Ukraine viện trợ nhân đạo đáng kể. Các biện pháp chính bao gồm thành lập một bệnh viện dã chiến, cung cấp mũ bảo hiểm và áo bảo hộ cho nhân viên nhân đạo tại Ukraine và gửi hệ thống lọc nước, thiết bị y tế, chăn và túi ngủ. Jerusalem cũng đã cung cấp cho Kiev thông tin tình báo về máy bay không người lái của Iran sau khi Nga bắt đầu triển khai chúng chống lại Ukraine.

Tuy nhiên, Israel đã không cung cấp cho Ukraine một lượng lớn vũ khí sát thương mặc dù Ukraine đã nhiều lần cầu xin. Ukraine đặc biệt quan tâm đến việc mua công nghệ Iron Dome tiên tiến của Israel để bắn hạ các tên lửa của Nga. Mặc dù Jerusalem đã từ chối yêu cầu đó, Israel được cho là đã âm thầm chấp thuận việc bán các hệ thống tác chiến điện tử phòng thủ cho Kiev.

Mối lo ngại về việc bán vũ khí sẽ ảnh hưởng như thế nào đến mối quan hệ Nga-Israel ở Syria đã trở thành trọng tâm trong việc Israel từ chối cung cấp viện trợ sát thương cho Ukraine. Với việc Nga duy trì sự hiện diện đáng kể trên bộ và trên không ở Syria, Israel phụ thuộc vào thiện chí của Nga để cho phép họ tấn công các mục tiêu của Iran trên khắp đất nước. Mặc dù Jerusalem không còn luôn thông báo cho Moscow về các cuộc không kích của mình như trước các cuộc tấn công khủng bố ngày 7/10, Israel vẫn phụ thuộc vào việc Nga nhắm mắt làm ngơ trước các hoạt động của mình trên lãnh thổ Syria. Sự ủng hộ mạnh mẽ của Israel đối với Kiev có thể gây nguy hiểm cho thái độ dễ dãi nói chung của Nga đối với chiến dịch làm suy yếu cơ sở hạ tầng của Iran tại Syria của Israel. Do đó, sự phụ thuộc của Jerusalem vào sự cho phép ngầm của Nga để tấn công các vị trí của Tehran và các lực lượng ủy nhiệm của nước này ở Syria là một trở ngại nghiêm trọng đối với sự ủng hộ hoàn toàn của Israel đối với nỗ lực quân sự của Ukraine.

Các nhà hoạch định chính sách của Israel cũng phải cân nhắc xem các chính sách ủng hộ Ukraine có thể ảnh hưởng đến cộng đồng Do Thái ở Nga và Ukraine như thế nào. Trước chiến tranh, có khoảng 155.000 người Do Thái sống ở Nga, trong khi 43.000 người sống ở Ukraine. Sau cuộc chiến ở Ukraine, các tổ chức Do Thái và Israel đã vào cuộc, sơ tán hơn 13.000 người Do Thái Ukraine đến các nước láng giềng. Đến tháng 8/ 2022, 12.633 người Do Thái Ukraine và 21.722 người Do Thái Nga và Belarus đã di cư đến Israel.

Trong khi tình trạng dễ bị tổn thương của người Do Thái ở Nga và vai trò của Nga tại Syria đã làm phức tạp chính sách của Israel đối với cuộc xung đột Nga-Ukraine, thì kẻ thù Iran của Israel vẫn kiên định ủng hộ cuộc chiến của Putin.

Trong năm đầu tiên của cuộc chiến, Iran nổi lên như một trong những nhà cung cấp vũ khí chính của Nga. Vào tháng 8/2022, những máy bay không người lái đầu tiên của Iran đã đến Nga, bao gồm cả máy bay không người lái Shahed -131/136 và máy bay không người lái Mohajer-6 tiên tiến hơn, được sử dụng để trinh sát và bắn chính xác. Trong năm 2022 và 2023, Nga đã phóng ít nhất 3.700 máy bay không người lái Shahed do Iran sản xuất vào các mục tiêu của Ukraine. Nga cũng thành lập một nhà máy ở Tatarstan để sản xuất máy bay không người lái theo phong cách Iran.

Iran cũng đã cung cấp các loại viện trợ quân sự khác cho cuộc chiến của Putin. Đến đầu năm 2024, Iran đã cung cấp cho Nga khoảng 400 tên lửa đất đối đất, bao gồm cả tên lửa tầm xa Fateh-110. Ngoài ra, Iran đã bù đắp cho sự thiếu hụt đạn dược của Nga bằng cách cung cấp ít nhất  100 triệu viên đạn và 300. 000 quả đạn pháo. Ngoài vũ khí, Iran cũng phái cố vấn quân sự đến Crimea do Nga chiếm đóng. Theo Nhà Trắng, các cố vấn đã " trực tiếp tham gia trên mặt đất" để hỗ trợ việc phóng máy bay không người lái vào các mục tiêu của Ukraine. Ukraine thậm chí còn được cho là đã giết một số cố vấn Iran này.

Có một khoảng cách lớn giữa mức độ ủng hộ của Iran và Israel đối với các bên tham chiến trong cuộc đấu tranh Nga-Ukraine. Israel, với các lựa chọn bị hạn chế bởi lập trường của Nga ở Syria và số phận của người Do Thái Nga, đã phần lớn giới hạn viện trợ của mình cho Ukraine vào các biện pháp hùng biện, nhân đạo và tình báo. Trong khi đó, Iran đã kiên quyết ủng hộ đối tác Nga của mình bằng các đợt chuyển giao vũ khí lớn và cố vấn quân sự.

Khoảng cách giữa sự tham gia của Israel và Iran vào cuộc xung đột Ukraine có thể thu hẹp lại. Khi Moscow và Tehran tăng cường mối quan hệ của họ, các nhà hoạch định chính sách của Israel có thể kết luận rằng việc làm suy yếu đồng minh thân cận của Iran là Nga bằng cách hỗ trợ quân sự cho Ukraine là lợi ích tối quan trọng đối với Israel. Nhìn chung, các cuộc xung đột Nga-Ukraine và Iran-Israel đại diện cho hai mặt của cùng một cuộc cạnh tranh giữa một khối phương Tây tìm cách duy trì trật tự quốc tế hiện tại và một khối Á-Âu đang cạnh tranh để lật đổ nó. Có thể không lâu nữa trước khi chính sách của Israel bắt đầu phản ánh tốt hơn thực tế địa chính trị cơ bản đó.