Không gian hoài niệm tinh tế, mê hoặc của họa sĩ Đoàn Quốc

Từ 5-13/6, tại May Artspace (36/70 Nguyễn Gia Trí, phường 25, quận Bình Thạnh, TP.HCM) diễn ra triển lãm tranh "Như một hoài niệm" của họa sĩ Đoàn Quốc. 

Trước giờ khai mạc, 15/21 bức tranh đã có chủ. Đây là một ngạc nhiên lớn đối với giám tuyển phòng tranh, bởi sức hút của bút lực của họa sĩ trẻ cũng như tính tương tác, sự đồng điệu của người xem với tác phẩm.

Vẽ bằng màu nước, lại trên những bức khổ lớn là một cách gây chú ý của họa sĩ. Vì như thế, chất liệu màu nước phát huy hết công hiệu của nó, không còn bị đánh đồng với những những bức vẽ nho nhỏ, không mang tính giá trị nghệ thuật cao.

Nhiều người ngạc nhiên trước sức công bút của Đoàn Quốc trong màu nước thật đặc sắc và đáng nể. Ở đó có các kỹ thuật bậc thầy, nhưng lại như không nhìn thấy, cứ thế, Đoàn Quốc thong dong lột tả các vẻ đẹp đặc trưng của vật liệu, của thoáng rung động đập cánh của bướm, chim, hoa, hay góc thư phòng, khuê phòng bừng nắng nhạt, ấm trà, bình hoa gợi nhớ thú độc ẩm tao nhã của người xưa... Những bức tranh khoác màu cảm xúc, vương vấn bởi nét u hoài, lại như phủ lên một màn sương huyền ảo của hoài niệm.

Đoàn Quốc vẽ về sự hiện diện này, đôi khi rõ ràng, đôi khi mờ ảo, đôi khi ước lệ, đôi khi biểu trưng, đôi khi hư cấu…

"Nghĩ về màu nước người ta thường nghĩ về những bản phác thảo nhỏ, tốc họa, diễn họa… Còn với tranh, thường chỉ là những bức vẽ nhỏ, không mạnh về giá trị tác phẩm. Theo tôi, quan điểm này được nhìn nhận, đúc kết từ thực tế phát triển của lịch sử màu nước Việt Nam. Bởi từ trước đến nay, vẫn rất ít họa sĩ dùng màu nước trên giấy để làm sáng tác chính, chỉ mặc định vật liệu này như một công cụ bổ trợ cho việc nghiên cứu (ký hoạ). 

Ngay trong các trường đào tạo mỹ thuật, cũng không có khoa màu nước. Để thay đổi được suy nghĩ này và để màu nước nằm đúng vị trí của nó trong dòng phát triển chung của hội họa, tôi nghĩ mình phải thay đổi từ chính các tác phẩm của mình.

Từ việc lựa chọn phong cách vẽ và đẩy tới cùng sự hoàn thiện trong chất liệu đã giúp các bức tranh màu nước tiếp cận được hiệu quả biểu đạt hoàn thiện, không khác gì những vật liệu khác. Chỉ như vậy thì màu nước hoặc bất kỳ vật liệu nào khác cũng không còn là vấn đề nữa, mà việc truyền tải được hiệu quả thị giác và những tư tưởng, ý đồ của mình thông qua các tác phẩm mới quan trọng", Đoàn Quốc chia sẻ.

Nhà nghiên cứu Ngô Kim Khôi nhận định: "Xem bộ tranh Như một hoài niệm, với chất liệu màu nước, làm tôi nghĩ về sự tiến hóa của "thủy họa" trong mỹ thuật Việt Nam. Đã từ lâu, ảnh hưởng nghệ thuật Trung Hoa, những bức tranh mực nho đã xuất hiện. 

Tiếp đó, sự ra đời của Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương đã đem sắc màu thủy họa kết hợp với cái nhìn phương Tây, cho ra đời những bức tranh rất thú vị, điển hình là các tác giả như Nam Sơn, Thang Trần Phềnh…

Rồi dần dần, tranh màu nước không còn là chất liệu được nhiều người sử dụng, thoảng hoặc chỉ dùng trong việc phác thảo, tốc họa, diễn họa… Cho đến hôm nay, bộ tranh màu nước Như một hoài niệm của Đoàn Quốc, với nhiều kỹ thuật mới, có hay không sẽ là một "cuộc trỗi dậy" của chất liệu kỳ diệu này? Nói đến kỹ thuật thủy họa, phải nói đến việc gia giảm một cách tinh tế độ nước, sẽ cho ra một dãy gamme sắc màu vô cùng đa dạng, từ tông sáng đến tông tối mượt mà nhất".

Còn nhà văn Hoài Hương thì cho rằng: "Tôi còn phát hiện ra nhiều thú vị, những bức tranh Cúc thu - Sen hạ của Quốc còn mang một vẻ đẹp khác, là tranh trong tranh, với nhiều tầng nhiều lớp, cho tranh có một chiều sâu lung linh. 

Và nếu tinh ý chút, ngắm tranh của Quốc, nhận ra anh rất có ý thức về những tinh hoa văn hóa truyền thống Việt, đưa vào tranh một cách tinh tế.

Không chỉ là hoa, mà phía sau những bông hoa, là thấp thoáng những bức tranh tứ bình Xuân- hạ-thu-đông, Cầm-kỳ-thi-họa, là tranh dân gian Đông Hồ, Hàng Trống…, cho người xem như đang xuyên không, lạc vào một không gian huyền mị xa xưa. 

Ở đó là những câu thơ ngâm hoa vịnh cảnh của thi nhân, lạc vào một khúc ca trù mê dụ quyến rũ, lạc vào một vườn hạ đẫm hương sen, một vườn thu ám hương cúc, hay đắm mình vào không gian khoan thai tĩnh lặng tịch mịch thâm trầm của thư phòng.

Những bình hoa trong tranh của Quốc, rất dễ nhận ra là những "dòng" gốm sứ Việt danh tiếng: gốm Bát Tràng - gốm Chu Đậu sang trọng quý phái, những tủ, kệ, tráp… là chạm khắc gỗ, đồng tinh tế tinh xảo của làng Đồng Kỵ (Bắc Ninh), La Xuyên (Nam Định), Canh Nậu, Chàng Sơn (Thạch Thất, Hà Nội), Vạn Điểm (Hà Nội)… Hay những "tĩnh vật" điểm xuyết xung quanh bình hoa đều mang dáng dấp của một nền mỹ thuật Việt tinh xảo".

×