Kiểm soát nguy cơ dịch bệnh trong buôn bán động vật hoang dã

Cuộc họp tập trung vào việc kiểm soát nguy cơ dịch bệnh trong buôn bán động vật hoang dã, áp dụng theo hướng dẫn của Tổ chức Thú y Thế giới (WOAH).

Trong bối cảnh các bệnh truyền lây từ động vật sang người (zoonoses) ngày càng gia tăng – nhiều trong số đó có liên hệ đến chuỗi cung ứng động vật hoang dã – việc kiểm soát rủi ro dịch bệnh tại các điểm tiếp xúc trong chuỗi cung ứng trở thành nhiệm vụ cấp bách. Việt Nam là quốc gia có đa dạng sinh học phong phú, song cũng nằm trong khu vực nhạy cảm về buôn bán động vật hoang dã, cả hợp pháp và bất hợp pháp.

Tiến sỹ Nguyễn Đỗ Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Hợp tác Quốc tế, Bộ Nông nghiệp và Môi trường (cơ quan điều phối chính Khung đối tác Một Sức khỏe phòng chống dịch bệnh từ động vật sang người) khẳng định, để kiểm soát tốt dịch bệnh từ động vật hoang dã sang người, việc tăng cường phổ biến và áp dụng các Hướng dẫn của WOAH là giải pháp tối ưu để đảm bảo an toàn cho Việt Nam và phù hợp với các tiêu chuẩn quốc tế.

Tài liệu hướng dẫn của WOAH cung cấp một khung phân tích rủi ro toàn diện, gồm: xác định mối nguy, đánh giá phơi nhiễm, mô tả rủi ro, quản lý rủi ro và truyền thông rủi ro. Những yếu tố này cần được áp dụng linh hoạt trong bối cảnh Việt Nam, nơi thương mại động vật hoang dã có tính chất đa dạng, phức tạp và đan xen giữa hợp pháp và bất hợp pháp.

Ông Jake Brunner, Trưởng đại diện Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN) khu vực Tiểu vùng Mekong hạ lưu, đồng chủ trì Cuộc họp nhóm công tác nhấn mạnh rằng các động vật bị tịch thu trong chuỗi bán động vật hoang dã thường được trộn lẫn với các động vật từ các trang trại và cơ sở nuôi nhốt khác. Theo đó, cần xem xét cả hoạt động buôn bán hợp pháp và bất hợp pháp vì mầm bệnh từ động vật có thể lây lan mà không phân biệt.

Thống nhất với ông Jake Brunner, ông Pawin Padungtud, Điều phối viên cao cấp của ETACD - FAO - Việt Nam cũng cho rằng cần tập trung vào các rủi ro truyền bệnh dọc theo chuỗi cung ứng- từ việc bắt động vật hoang dã trong rừng, vận chuyển, tịch thu, chuyển đến các trung tâm cứu hộ, phục hồi và có khả năng thả trở lại tự nhiên. Tất cả những điều này là những thời điểm con người tiếp xúc với động vật bị căng thẳng và có thể bị bệnh. Nguy cơ mắc bệnh từ động vật là rất rõ ràng.

Nhóm công tác xác định rõ các khoảng trống được xác định và đề xuất, bao gồm: Bổ sung yêu cầu kiểm soát dịch bệnh vào chính sách buôn bán động vật hoang dã, đặc biệt là tại các trạm kiểm dịch, cơ sở nuôi sinh sản; Tăng cường năng lực thú y chuyên biệt cho động vật hoang dã, hiện chưa có hệ thống đào tạo chính quy và đội ngũ bác sĩ thú y chuyên biệt. Đẩy mạnh giáo dục truyền thông cộng đồng, lồng ghép thông điệp sức khỏe và bảo tồn vào các chiến dịch truyền thông quốc gia; Xem xét điều chỉnh chính sách khai thác cá thể hoang dã để phát triển nguồn giống cho nuôi sinh sản hợp pháp, có giám sát chặt chẽ; Tăng cường liên kết dữ liệu về kiểm dịch, giám sát dịch bệnh và các trường hợp tịch thu, nhằm phân tích chuỗi rủi ro toàn diện; Tăng cường cơ chế chia sẻ dữ liệu dịch tễ giữa thú y, kiểm lâm, y tế và môi trường.

Từ các khoảng trống này, Bộ Nông nghiệp và Môi trường thông qua các đơn vị chuyên ngành đã và đang phối hợp chặt chẽ với các bên liên quan rà soát các chính sách hiện hành về quản lý buôn bán động vật hoang dã. Đồng thời, cập nhật tiêu chuẩn vệ sinh, an toàn sinh học trong nuôi nhốt, giết mổ, vận chuyển, thực thi pháp luật, tịch thu và kiểm soát đầu ra của sản phẩm buôn bán trái phép.

Thông qua các cơ chế diễn đàn Một sức khoẻ, các Bên mong muốn: Các tổ chức quốc tế hỗ trợ kỹ thuật và tài chính cho cải cách chính sách và nâng cao năng lực kiểm soát dịch bệnh trong chuỗi buôn bán động vật hoang dã; thí điểm các mô hình quản lý rủi ro tại các điểm nóng như Nghệ An, Đồng Nai, Quảng Ninh.

Các cơ quan trong nước, từ trung ương đến địa phương, cùng xây dựng kế hoạch quản lý nguy cơ tích hợp, bao gồm truyền thông rủi ro, giám sát, và can thiệp sớm. Chia sẻ kinh nghiệm quốc tế và hỗ trợ đào tạo cán bộ tuyến đầu: kiểm lâm, thú y, CDC địa phương. Tăng cường chia sẻ thông tin và hợp tác liên vùng, liên ngành, bảo đảm cách tiếp cận Một Sức khỏe được thể chế hóa, triển khai bài bản.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường cam kết sẽ tiếp tục là đầu mối thúc đẩy hợp tác, huy động nguồn lực và thúc đẩy cải cách chính sách hướng tới kiểm soát hiệu quả nguy cơ dịch bệnh trong buôn bán động vật hoang dã – vì sức khỏe của con người, động vật và hệ sinh thái.

Việt Nam sẽ tiếp tục: Rà soát, sửa đổi các văn bản pháp luật liên quan đến quản lý động vật hoang dã và bệnh truyền lây; Lồng ghép các nguyên tắc “Một Sức khỏe” vào quy hoạch và quản lý buôn bán, gây nuôi động vật hoang dã; Thực hiện đầy đủ nghĩa vụ quốc tế trong khuôn khổ CITES, CBD và khuyến nghị của WOAH; Phối hợp liên ngành chặt chẽ giữa Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Y tế, Công an, Hải quan và các địa phương để kiểm soát chuỗi cung ứng động vật hoang dã.

×