Ký ức Hà Nội: Tiếng loa phường in đậm trong tâm trí người con xa quê

Hà Nội trong tôi là một miền ký ức không thể gọi tên bằng một sắc màu, một mùi hương hay một tiếng động cụ thể nào. Đó là sự tổng hòa của những điều bình dị nhất, nhưng cũng lắng đọng và sâu sắc nhất. Và trong tất cả những âm thanh thân thương của một thời tuổi thơ, tiếng loa phường – cái tiếng oang oang vang vọng khắp ngõ ngách lại là thứ khiến tôi bồi hồi mỗi khi nhớ về Hà Nội.

Có những sáng sớm mùa thu, khi sương còn lãng đãng trên những tán bàng cổ thụ, tôi tỉnh dậy bởi tiếng loa phường vọng từ đầu ngõ. Giọng nói quen thuộc vang lên: “Kính mời bà con nhân dân đón nghe chương trình thời sự sáng nay” rồi thì tin tức, dự báo thời tiết, khuyến cáo phòng bệnh, cả những bản nhạc cách mạng xen giữa bản tin – tất cả hòa thành một bản giao hưởng đặc biệt chỉ có ở Hà Nội.

Tiếng loa phường không chỉ là âm thanh báo thức, mà còn như một phần không thể thiếu của nhịp sống Hà thành.

Ngày ấy, nhà tôi ở một con phố nhỏ gần ga Hàng Cỏ. Mỗi sáng, khi tiếng loa phường cất lên, mẹ đã dậy nhóm bếp. Mùi khói rơm lẫn với tiếng xào rau lách tách trong gian bếp nhỏ, hòa vào tiếng rao của cô bán xôi “xôi lạc xôi đỗ đây…”, rồi tiếng xe đạp lạch cạch của bố chở tôi tới trường. Tất cả như những lớp sóng âm thanh lăn tăn trôi qua tâm trí tôi, nuôi dưỡng những năm tháng ấu thơ bình yên, hồn nhiên và đong đầy yêu thương.

Tiếng loa phường khi ấy là nhịp thở của khu phố. Người ta nghe để biết tin tức trong ngày, để ghi nhớ lịch cắt điện, hay để biết hôm nay có đợt tiêm chủng miễn phí ở trạm y tế phường.

Loa phường vang lên vào sáng sớm và chiều tối, như một điểm hẹn vô hình giữa người dân với chính cuộc sống mình đang sống. Có những bản tin đọc lên nghe khô khan, nhưng quen thuộc đến mức nếu một sáng không vang lên, người ta lại thấy thiếu, thấy trống trải như lỡ mất một điều gì quan trọng.

Khi lớn lên, tôi rời Hà Nội để vào Nam học đại học. Thành phố mới không có tiếng loa phường. Những buổi sáng ở Sài Gòn yên ả hơn, chỉ có tiếng xe cộ, tiếng chim hót và đôi khi là tiếng nhạc phát ra từ quán cà phê đầu hẻm.

Tôi chợt nhận ra mình nhớ cái âm thanh oang oang, có phần “thô sơ” ấy. Lạ thật, thứ âm thanh từng khiến tôi nhăn mặt mỗi sáng, giờ lại là điều tôi mong nhớ. Bởi hơn tất cả, tiếng loa phường không chỉ đơn thuần là tiếng nói, mà là ký ức, là hơi thở của một Hà Nội xưa – nơi tôi đã lớn lên, đã sống những năm tháng đẹp nhất đời mình.

Có lần, tôi trở lại Hà Nội vào một buổi chiều cuối đông. Gió bấc se lạnh, phố cổ vẫn nhộn nhịp mà cũ kỹ như xưa. Tôi lang thang qua Hàng Đào, Hàng Gai, dừng lại ở một quán cà phê nhỏ trên gác hai nhìn ra hồ Gươm.

Đúng 5 giờ chiều, bỗng nghe vang lên tiếng loa phường ở đâu đó. Giọng đọc chậm rãi, có phần cũ kỹ, vẫn mang chất Hà Nội xưa: “Hôm nay, ngày…tháng…năm…kính mời bà con nhân dân…”. Tôi ngồi sững người vài giây. Thứ âm thanh ấy, tưởng như đã biến mất theo guồng quay hiện đại, lại chạm khẽ vào tâm hồn tôi như một lời thì thầm rất đỗi thân quen.

Tôi nhớ lại ông cụ hàng xóm của mình năm xưa – người chẳng bao giờ bỏ sót bản tin nào từ loa phường. Mỗi sáng, ông ngồi trên chiếc ghế gỗ trước cửa nhà, tay cầm tách trà sen, lặng lẽ nghe từng câu chữ. Ông bảo, “nghe để biết mà sống, mà còn hiểu cái thế giới mình đang già đi trong đó”. Hồi ấy, tôi không hiểu. Giờ thì tôi đã hiểu.

Loa phường trong con mắt của người trẻ hôm nay có thể là biểu tượng của một thời “xưa cũ”, “ồn ào” hay “một chiều”. Nhưng trong tôi, nó là tiếng gọi của ký ức, là tiếng lòng của Hà Nội những năm tháng chưa quá xô bồ, chưa quá vội vã. Nó mang theo cái thơm của hoa sữa đầu mùa, cái lạnh se se của gió đông, cái rộn ràng của đêm giao thừa có pháo hoa sau bản tin năm mới.

Có người nói, Hà Nội giờ không còn loa phường nữa, bởi công nghệ đã thay thế. Điện thoại thông minh, mạng xã hội, ứng dụng di động – mọi thứ nhanh, gọn, tiện. Nhưng có lẽ, cũng chính vì quá tiện, quá nhanh, mà ta ít còn có những khoảnh khắc chậm lại để lắng nghe không phải để tiếp nhận thông tin, mà để kết nối với không gian sống quanh mình, với cộng đồng, và với ký ức.

Tôi biết, rồi đây sẽ có ngày thế hệ sau sẽ không còn biết đến tiếng loa phường, như tôi chẳng biết ông bà mình từng sống qua những mùa tem phiếu như thế nào. Nhưng tôi tin, với những ai đã từng sống ở Hà Nội đặc biệt là những người đã lớn lên từ những ngõ phố nhỏ, nơi có loa phường đầu xóm thì âm thanh ấy sẽ mãi là tiếng vọng của một thời không thể quên.

Tiếng loa phường có thể không còn hiện hữu nhưng trong tôi, nó vẫn vang lên mỗi khi nhớ về Hà Nội. Như một bản nhạc nền lặng lẽ, đi cùng tôi qua năm tháng. Để mỗi lần lòng chợt thấy chông chênh, tôi lại nhớ về và mỉm cười.

Mời độc giả gửi bài dự thi cuộc thi viết "Ký ức Hà Nội". Tác phẩm gửi dự thi về Báo NTNN/Điện tử Dân Việt cần ghi rõ họ tên tác giả, bút danh (nếu có), năm sinh, nghề nghiệp, giới tính, quê quán, địa chỉ liên hệ, email, số điện thoại.

Mỗi tác giả có thể gửi nhiều tác phẩm nhưng phải thống nhất một bút danh. Tác phẩm dự thi gửi về email của chương trình: cuocthikyuchanoi@gmail.com hoặc qua đường Bưu điện về Ban Bạn đọc, tầng 10 Tòa nhà Báo Nông thôn Ngày nay 68 Dương Đình Nghệ, Cầu Giấy, Hà Nội.

×